Ράσελ Μάλιφαντ στην ΕΛΣ: «Πλέον δεν υπάρχουν στεγανά στον χορό»

Εκκολαπτόμενοι χορευτές και χορεύτριες, καθ’ οδόν ή έτοιμοι/ες να κατακτήσουν τις σκηνές του κόσμου. Η ετήσια παράσταση της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής έχει πάντα ενδιαφέρον, πόσω μάλλον όταν οι μαθητές και σπουδαστές έχουν την ευκαιρία να χορογραφηθούν από δημιουργούς όπως ο Ράσελ Μάλιφαντ. Ο διεθνώς αναγνωρισμένος και πολυβραβευμένος βρετανός χορογράφος θα συμμετάσχει στην παράσταση «Progression» που θα παρουσιαστεί υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του διευθυντή σπουδών της Σχολής, Γιώργου Μάτσκαρη, στην Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» της ΕΛΣ (21 και 22 Ιουνίου).

Δημιουργός της Russell Maliphant Dance Company (έχει τιμηθεί ως καλύτερη ανεξάρτητη ομάδα χορού με το National Critics Circle Dance Award), συνεργάτης της Σιλβί Γκιλέμ και του περιώνυμου Sadler’s Wells, ο Μάλιφαντ είναι και θαυμαστής αλλά και συχνός επισκέπτης της Ελλάδας. Είτε ως χορευτής και χορογράφος – θυμηθείτε, για παράδειγμα, την παράσταση «The Τhread», εμπνευσμένη από ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, που παρουσιάστηκε το 2019 σε μουσική Vangelis και κοστούμια Μαίρης Κατράντζου – είτε ως επισκέπτης, σε διακοπές. Αλλωστε η σύζυγός του και επίσης χορεύτρια Ντέινα Φούρας, με την οποία συνεργάζεται για τη μουσική παραστάσεών του, όπως και στη συγκεκριμένη στη Λυρική, είναι Ελληνοαυστραλή και διατηρεί δεσμούς με τον τόπο καταγωγής της στην Αχαΐα (Καλάβρυτα και Πάτρα).

Ο Μάλιφαντ έχει ξαναέρθει σε επαφή με τη Σχολή, καθώς είχε προσκληθεί να διδάξει ένα σεμινάριο (creative process and body work) μαζί με τη Φούρας το 2023, έπειτα από πρόσκληση του Γιώργου Μάτσκαρη. Στο δε πλαίσιο της δημιουργίας τού «The Thread» συνεργάστηκε και με χορευτές και χορεύτριες που είχαν αποφοιτήσει από τη Σχολή. «Ηξερα τη Σχολή, το προσωπικό, τους σπουδαστές και γνώριζα ότι ήταν πολύ καλοί. Σκέφτηκα ότι θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε κάτι ωραίο μαζί» θα πει στη διάρκεια της τηλεφωνικής μας συνομιλίας.

Σε αυτή λοιπόν την πρώτη ανάθεσή του από την ΕΛΣ προέκυψε η παράσταση «Verge» μέσω της οποίας θέλησε να εξερευνήσει «πώς μπορεί να δημιουργηθεί μια κοινή γλώσσα με τη συνδρομή όλων των 28 συμμετεχόντων από το επαγγελματικό τμήμα της σχολής. Να δούμε πού συναντιέται η δική μου κατανόηση και αντίληψη περί κίνησης με εκείνη των σπουδαστών, είναι κάτι με το οποίο δουλεύουμε όλη μέρα. Μετά υπεισέρχεται και η δική μου προσέγγιση όσον αφορά το φως, το οποίο στη δουλειά μου το χρησιμοποιώ με χωρικό τρόπο, οπότε πάλι από κοινού αναζητούμε τρόπους να το εντάξουμε στη διαδικασία (σ.σ.: τους φωτισμούς και τις προβολές βίντεο έχει αναλάβει ο Παναγιώτης Τομαράς). Στη συγκεκριμένη χορογραφία δημιουργούμε ένα αφηρημένο κινησιολογικό εύρος. Πρόκειται για ένα ταξίδι ο προορισμός του οποίου θα καθοριστεί μέσα από τη διαδικασία των προβών».

Ο Μάλιφαντ εκπαιδεύτηκε στη Royal Ballet School στο Λονδίνο και έχει να πει ότι «η τεχνική προσέγγιση που έχει η Σχολή της ΕΛΣ πάνω στον χορό δεν είναι μονολιθική αλλά ευρεία. Πιστεύω ότι αυτό είναι υπέροχο στην εποχή μας, γιατί πλέον δεν υπάρχουν στεγανά στον χορό. Δεν έχει σημασία αν βρίσκεσαι σε μια ομάδα που κάνει κλασικό χορό ή σύγχρονο, σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να έχεις μια ευρεία αντίληψη. Είτε σύγχρονος είτε κλασικός, ο χορός είναι κίνηση».

Πώς είναι άραγε να δουλεύει κανείς με καλλιτέχνες που είναι «άγουροι» – αν και εύπλαστοι –, με έλλειψη επαγγελματικής εμπειρίας; Aλλωστε ο Μάλιφαντ έχει συνεργαστεί και με το National Youth Dance Company στην Αγγλία: «Δουλεύεις με το υλικό που έχεις στη διάθεσή σου, και, ναι, πάντα υπάρχει περιθώριο διαλόγου, ανεξάρτητα με τον βαθμό εμπειρίας των χορευτών. Οπως και να έχει, υπάρχει κινησιολογική εμπειρία, υπάρχει εμπειρία ζωής και αυτό είναι αρκετό, μου δίνει πολλά ερεθίσματα για να αξιοποιήσω.

Πάντως πιστεύω ότι όταν βρίσκεσαι σε μια σχολή έχεις τις περισσότερες ευκαιρίες από ποτέ να ασχοληθείς με ένα εύρος τεχνικών χορού – να κάνεις μπαλέτο, σύγχρονο, αυτοσχεδιασμό (contact improvisation). Οσο περνούν τα χρόνια και δραστηριοποιείσαι επαγγελματικά, υπάρχει λιγότερος χρόνος για να τα κάνεις όλα, πρέπει να διαλέξεις ένα ή δύο από αυτά για να εξειδικευτείς. Η σχέση σου με την τέχνη σου βρίσκεται σε ένα άλλο σημείο και είναι πλέον πιο προσωπική».

Σταθερά ανοδική πορεία 20 ετών

Η παράσταση «Progression» θα πλαισιωθεί επίσης από μια σπουδή στην τεχνική της Μάρθα Γκρέιαμ σε χορογραφία της καθηγήτριας της Σχολής Ολιας Τορναρίτου με τίτλο «Exceedance», ενώ το κλασικό ρεπερτόριο θα εκπροσωπηθεί με αποσπάσματα από τη «Ζιζέλ» σε χορογραφία του σολίστ του Μπαλέτου της ΕΛΣ και καθηγητή της Σχολής Χορού Φώτη Διαμαντόπουλου (βασισμένη στη χορογραφία των Ζαν Κοραλί, Ζιλ Περό και Μαριούς Πετιπά και σε μουσική του Αντόλφ Ανταμ). Είναι μια «γιορτή» λίγο διαφορετική από τις προηγούμενες για την Ανώτερη Επαγγελματική Σχολή Χορού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο κλείσιμο αυτής της εκπαιδευτικής χρονιάς. Και αυτό γιατί συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από την ίδρυσή της και την απρόσκοπτη προσφορά στη διδασκαλία χορού.

Η Σχολή ιδρύθηκε υπό τη διεύθυνση της Αννας Πέτροβα και αργότερα του Γιάννη Ντοντσάκη. Αρχικά στο θέατρο Ολύμπια και αργότερα στις εγκαταστάσεις της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όπου και μεταφέρθηκε το 2017, προετοιμάζει τους αυριανούς χορευτές και χορεύτριες για μια σταδιοδρομία γεμάτη προκλήσεις πολλών αποχρώσεων. Ο χορευτής και χορογράφος Γιώργος Μάτσκαρης, ο οποίος έχει διαγράψει μια λαμπρή πορεία στον χώρο (μέλος του χοροθεάτρου Οκτάνα, συνεργάτης του Δημήτρη Παπαϊωάννου από το 1995, καθηγητής χορού και τεχνικής Alexander σε Ευρώπη και ΗΠΑ), έχει συμβάλει στην άνθησή της, αρχικά ως ειδικός συνεργάτης του καλλιτεχνικού διευθυντή από το 2017 και στη συνέχεια ως διευθυντής σπουδών της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού της ΕΛΣ από το 2019.

Οπως θα πει στο BHΜΑgazino σχετικά με την εξέλιξη της Σχολής: «Το μεγαλύτερο επίτευγμα θεωρώ πως αποτελεί η άνοδος του επιπέδου σπουδών που προσφέρει η Σχολή Χορού της ΕΛΣ, ειδικά μετά τη μεταφορά της στις υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις της στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Τα τελευταία χρόνια, ενισχύοντας στο πρόγραμμα σπουδών μια φιλοσοφία διδασκαλίας όπου δίνεται εξίσου μεγάλη βαρύτητα τόσο στην εκπαίδευση του κλασικού όσο και του σύγχρονου χορού, οι απόφοιτοι της Σχολής έχουν τη δυνατότητα να εκπροσωπήσουν άξια και τα δύο είδη, κερδίζοντας το ιδιαίτερα απαιτητικό αυτό εγχείρημα. Αυτό οφείλεται στο πρόγραμμα σπουδών που ακολουθούμε, στο δυναμικό των καθηγητών της Σχολής που καταθέτουν καθημερινά την ψυχή τους για την εκπαίδευση των σπουδαστών μας, αλλά και στη συνεργασία μας με ξένους καλλιτέχνες και παιδαγωγούς του χορού που διδάσκουν στη Σχολή σε σεμιναριακή βάση».

Σήμερα, η Ανώτερη Επαγγελματική Σχολή της ΕΛΣ δέχεται 15-17 σπουδαστές στο επαγγελματικό της τμήμα (οι υποψήφιοι είναι 170-190) με τη διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων εισαγωγής σε Σχολές Χορού. Οι απόφοιτοι εντάσσονται στο δυναμικό του Μπαλέτου της ΕΛΣ – μετά την επιτυχή συμμετοχή τους σε διαδικασία διεθνούς ακρόασης. Οι δε αριστούχοι απόφοιτοι λαμβάνουν υποτροφίες εξωτερικού για μετεκπαίδευση στον χορό χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για την εξωστρέφεια της ΕΛΣ.

«Θεωρώ μεγάλη πρόκληση τη μετάδοση μιας κοινής καλλιτεχνικής και τεχνικής ταυτότητας στους σπουδαστές των επαγγελματικών τμημάτων μας, οι οποίοι σε μεγάλο ποσοστό προέρχονται από διαφορετικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Στις ηλικίες των 18 ετών, που κατά βάση γίνονται δεκτοί στη Σχολή οι υποψήφιοί μας, παίζει καθοριστικό ρόλο η εκπαίδευση που έχουν λάβει μέχρι στιγμής και από πολύ νεαρή ηλικία, καθώς διδάσκουμε συγκεκριμένα συστήματα κλασικού και σύγχρονου χορού που είναι μελετημένα και εφαρμοσμένα σε βάθος χρόνου και που απαιτούν γερές βάσεις για να υποστηριχθούν».

Να σημειωθεί ότι καταξιωμένοι έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες και παιδαγωγοί του χορού συνεργάζονται με τη Σχολή σε σταθερή και σεμιναριακή βάση, ενώ στις παραστάσεις της Σχολής έχουν παρουσιάσει χορογραφίες τους σημαντικοί δημιουργοί όπως ο Οχάντ Ναχαρίν, ο Χάρης Γκέκας, η Μυρτώ Γράψα, η Αθανασία Κανελλοπούλου κ.ά. – όπως δηλαδή έπραξε και στις δύο περιπτώσεις ο Ράσελ Μάλιφαντ.

Οπως θα πει ο Γιώργος Μάτσκαρης: «Στον δρόμο που έχουμε ξεκινήσει να χαράσσουμε, πρώτη προτεραιότητά μας είναι να καλέσουμε ακόμα περισσότερους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό για να διδάξουν και να δημιουργήσουν για τους σπουδαστές της Σχολής μας.

Αυτό το καλοκαίρι, γιορτάζοντας τα 20 χρόνια λειτουργίας της Σχολής, η Εθνική Λυρική Σκηνή προγραμματίζει περιοδεία της παράστασής μας σε πόλεις της Ελλάδας και της Κύπρου. Επιδιώκουμε αυτού του είδους η εξωστρέφεια, που μας δίνει τη δυνατότητα να συστηθούμε σε ένα ευρύτερο κοινό, να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια, καταθέτοντας το στίγμα μας στην εκπαίδευση του χορού και προσκαλώντας όλο και περισσότερους μελλοντικούς χορευτές να σπουδάσουν στη Σχολή μας. Ταυτόχρονα, επενδύουμε όλο και περισσότερο στη διεύρυνση του προπαρασκευαστικού μας τμήματος, που αφορά μαθητές κάτω των 18 ετών, προετοιμάζοντας το δυναμικό που θα στηρίξει μελλοντικά τον χορό».

ΙΝFO «Progression»: Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», Εθνική Λυρική Σκηνή (ΚΠΙΣΝ), στις 21 & 22 Ιουνίου. Είσοδος ελεύθερη, με δελτία προτεραιότητας.