Γλυπτά, επιφάνειες με ανάγλυφο μάρμαρο, λάκα και χυτό μέταλλο που αναφέρονται σε σημεία του σώματος και στον αντίστοιχο ρουχισμό του και μεγάλα φωτογραφικά τυπώματα από εσωτερικά και εξωτερικά μέρη αυτοκινήτων. Τα έργα της Ραλλούς Παναγιώτου στη νέα ατομική της έκθεση με τίτλο «Body Panels Mirrors Lights» στην γκαλερί Bernier / Eliades (Επταχάλκου 11, Θησείο, έως τις 30 Μαρτίου) συνυπάρχουν και δημιουργούν συνδέσεις οι οποίες χάρη στην αντιπαραβολή τους παραπέμπουν ταυτόχρονα σε εσωτερικό αλλά και σε εξωτερικό χώρο, σε ίχνη ζωής από το παρόν αλλά και από το παρελθόν. Ερχεται ως φυσική συνέχεια μετά το «Μικροκλίμα τσέπης», την έκθεσή της που διοργανώθηκε από τον ΟΠΑΝΔΑ σε επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου το 2021, αλλά και την «Outtakes and Indicators» στην Galleri Riis στο Οσλο της Νορβηγίας το 2022, όπου η αστική κλίμακα συνδεόταν με τη μικροκλίμακα του σώματος. «Ταυτόχρονα, και για ένα πλήθος λόγων, αυτή η έκθεση είναι η επιτομή όλων των προηγούμενων εκθέσεών μου» θα συνοψίσει η ίδια.
©Paris Tavitian
Πότε δημιουργήθηκαν τα έργα που παρουσιάζετε στην έκθεση;
«Για να μπορώ να κατασκευάσω κάτι, πρέπει πάντα η ιδέα να είναι αποσαφηνισμένη στο μυαλό μου. Δεν κάνω πειράματα, το έργο είναι πάντα το πείραμα. Ετσι, πάντα υπάρχει κάτι που εκπλήσσει ακόμα κι εμένα, κάτι που φανερώνει μετέπειτα γιατί έκανα τις επιλογές που έκανα και τους συνδυασμούς ανάμεσα στα έργα. Ολα τα έργα στην έκθεση είναι καινούργια, όλα τους τα στοιχεία βρέθηκαν για πρώτη φορά μαζί στον χώρο της γκαλερί, την ώρα της εγκατάστασης, από τα διάφορα εργαστήρια στα διάφορα σημεία της πόλης όπου δημιουργούνται. Πολλά είναι επιτοίχια μαρμάρινα ανάγλυφα σε συναρμογές με επιφάνειες και στοιχεία διαφορετικής υλικότητας. Είναι κατασκευασμένα ως αυτόνομα μέρη ενός συνόλου το 2023, αλλά ταυτόχρονα είναι εξελίξεις της σειράς μαρμάρινων ανάγλυφων που ξεκίνησε δεκατρία χρόνια πριν. Κάποιες από τις ιδέες οι οποίες αφορούν τα αντικείμενα που υπάρχουν στην έκθεση, καθώς και η συλλογή αναφορών για τον σχεδιασμό τους, ξεκίνησαν έως και πριν από πέντε χρόνια. Τότε μάλλον δεν είχαν αποσαφηνισθεί, κάτι δεν είχε λυθεί, μια μορφική λεπτομέρεια, μια πρακτική λύση ίσως, και είχαν παραμείνει ως ανειλημμένες υποχρεώσεις, πράγμα που καθιστούσε σημαντικό το να πραγματοποιηθούν».
Τι είναι αυτό που σας κάνει να επιστρέφετε στο μάρμαρο ως υλικό;
«Επιστρέφω στο μάρμαρο για τη θέα των σκαλιών του Μουσείου όταν περνάς την Πατησίων, για το εσωτερικό του Kunsthistorisches στη Βιέννη, για το πώς έχει απαθανατιστεί στην αναγεννησιακή ζωγραφική, για ένα συγκεκριμένο τραπέζι και για το ποιοι κάθονταν γύρω του, για έναν μαρμάρινο νιπτήρα με βερίκοκα, για τις στάμπες από υγρά στις μαρμάρινες μπορντούρες των πατωμάτων, για τα ερείπια μέσα στους αγρούς, για τις εισόδους των πολυκατοικιών στην Κυψέλη, για όλες τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες. Γιατί είναι συγκινητικό ακριβώς επειδή δεν επιδιώκει να είναι, είναι πραγματικό και ταυτόχρονα κατασκευασμένο, γεωλογικό, ιστορικό, ποιητικό, χθόνιο, επιφανειακό, ελληνικό, διεθνές».
Τι σηματοδοτεί για εσάς η εικονογραφία που εκκινεί από το οπτικό λεξιλόγιο των αυτοκινήτων; Ανατρέχετε σε αυτά για τις αισθητικές τους ιδιότητες, τον συμβολισμό τους ή εξαιτίας προσωπικών αναμνήσεων και βιωμάτων;
«Ο,τι κάνω έχει μια προσωπική εκκίνηση, αλλά επίσης ενδιαφέρομαι για τη διατήρηση της αυτονομίας των αντικειμένων. Επιλέγω για προσωπικούς λόγους, αλλά διατηρώ την ουσία του αντικειμένου. Ακριβώς η όλη διεργασία της εμπλοκής, της ανάλυσης, της αντικειμενικοποίησης, της αποδόμησης, της παραγωγής, της αντιπαραγωγής, της συνδυαστικής επιλογής και ούτω καθεξής κάνει τα απρόσωπα αντικείμενα προσωπικά και αντιστρόφως. Το λεξιλόγιό μου περιέχει τα κομμάτια των αυτοκινήτων όπως περιέχει τα κομμάτια των αντικειμένων και των σωμάτων, αυτόνομα και σαν σύνολο».
Πώς βλέπετε την τελευταία τάση ανάδειξης του έργου γυναικών καλλιτεχνών; Είναι ένα hype που επιβάλλουν τα νέα ήθη της πολιτικής ορθότητας ή πρόκειται για μια ουσιαστική αλλαγή που ήρθε για να μείνει;
«Δεν νομίζω πως είναι κάτι περαστικό. Νομίζω πως αργοπορημένοι θεσμοί έχουν αρχίσει να τρέχουν πίσω από την ουρά τους. Με τόσα άτομα που είχαν παραμεληθεί ή δεν είχαν αξιοποιηθεί εκθεσιακά, φαίνεται σαν να υπάρχει focus, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια μεγάλη ουρά καλλιτεχνικού αποθεματικού και η κατανόηση πως δεν μπορεί να παραγκωνιστεί πάντα θα βγαίνει στην επιφάνεια, έστω και καθυστερημένα, και αυτό είναι προς όφελος όλων».
Αισθάνεστε ως γυναίκα ότι έχει «λειανθεί» λίγο ο δρόμος που οδηγεί στην ανάδειξη και στην καταξίωση, τουλάχιστον σε σχέση με το πώς ήταν τα πράγματα πριν από δέκα χρόνια;
«Νομίζω πως για τους καλλιτέχνες ο δρόμος δεν εκλειαίνεται ποτέ. Φυσικά η κοινωνία πρέπει να προσπαθεί συνεχώς να φροντίζει για να εξασφαλίσει τα πιο «περίεργα», αντικοινωνικά παιδιά της. Κατά τα άλλα, όταν παράγω έργο, δεν αισθάνομαι ως γυναίκα, απλά αισθάνομαι. Αυτός είναι ο αγαπημένος μου τρόπος να αντιλαμβάνομαι τα πράγματα. Θεωρώ ένα είδος πλεονασμού την υπενθύμιση της γυναικείας υπόστασης, ή ίσως μου προκαλεί ένα είδος ανησυχίας».
Υπάρχει για εσάς αυτό που λένε «γυναικεία τέχνη» και αν ναι, σε τι συνίσταται;
«Για εμένα αυτό είναι σαν να λέμε «η εποχή του Χαλκού», όταν οι άνθρωποι κατασκεύαζαν αντικείμενα με ό,τι είχαν γύρω τους και σε ό,τι υλικό είχαν πρόσβαση. Οντως, γύρω από τους αργαλειούς ήταν για πολύ καιρό περισσότερες γυναίκες, κορίτσια, ηλικιωμένες, αλλά τα σχέδιά τους θα τα ζήλευε ή μάλιστα τα ζήλεψε και ο πιο καταξιωμένος μοντερνιστής αρχιτέκτονας, γλύπτης, ζωγράφος. Οπότε είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς».
