Μιλώντας με όρους υποκριτικής, το να υποδυθεί ένας ηθοποιός τον πλανητάρχη, τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, σίγουρα δεν είναι το ευκολότερο πράγμα του κόσμου. Είναι, όμως, μια πολύ μεγάλη τιμή. Και αν μάλιστα είναι να μιλήσουμε για τη μεταφορά στο σελιλόιντ ή την τηλεόραση περιστατικών με πρωταγωνιστές πραγματικούς προέδρους των ΗΠΑ και όχι ιστοριών που προέρχονται από την αστείρευτη (και συχνά ανεκδιήγητη) φαντασία των σεναριογράφων του Χόλιγουντ, θα δούμε ότι η ευθύνη της παραγωγής, του σκηνοθέτη και βεβαίως των ηθοποιών που έχουν αναλάβει τους ρόλους των κατά καιρούς ενοίκων του Οβάλ Γραφείου είναι ακόμη μεγαλύτερη. Πάντως, όπως και να το κάνουμε, τα αποκυήματα της φαντασίας είναι πιο… διασκεδαστικά.

Ολα μπορείς να τα περιμένεις από προέδρους ήρωες καθαρής μυθοπλασίας, αρκεί να θυμηθεί κανείς το action thriller «Air Force One» του 1997, όπου τον ρόλο ενός προέδρου-Σούπερμαν κρατά o Χάρισον Φορντ, την περιπέτεια καταστροφής «Ολέθρια σύγκρουση» (Deep Ιmpact, 1998), όπου ο πρόεδρος των ΗΠΑ (πολλά χρόνια πριν από τον Μπαράκ Ομπάμα) είναι μαύρος και τον υποδύεται ο Μόργκαν Φρίμαν, κομεντί όπως η «Ντέιβ: Πρόεδρος για μια μέρα» (Dave, 1993), με τον Κέβιν Κλάιν στον ρόλο του σωσία του προέδρου των ΗΠΑ και action movies με τρομοκράτες όπως «Ο Ολυμπος έπεσε» (Olympus Has Fallen, 2013) και «Λευκός Οίκος: Η πτώση» (White House Down, 2013), όπου οι πρόεδροι των ΗΠΑ – ο Ααρον Εκχαρτ και ο Τζέιμι Φοξ αντίστοιχα – μετατρέπονται σε κομάντο της πρώτης γραμμής και κερδίζουν το παιχνίδι μασώντας ατσάλι.

Ομως οι γραμμές που ακολουθούν δεν έχουν σχέση με όλα τα παραπάνω. Είναι αφιερωμένες στους πραγματικούς προέδρους των ΗΠΑ έτσι όπως πέρασαν από το σελιλόιντ ή τη μικρή οθόνη και αφορμή βεβαίως είναι οι επικείμενες προεδρικές εκλογές στην Αμερική, όπου στο ρινγκ της μονομαχίας βρίσκονται ο Ντόναλντ Τραμπ από την πλευρά των Ρεπουμπλικανών και η Κάμαλα Χάρις από εκείνη των Δημοκρατικών.

Διόλου τυχαία, η αρκετά «πονηρή» ταινία «The Αpprentice» (2024), με την οποία ο σκηνοθέτης Αλί Αμπάσι επιστρέφει στα πρώτα, άγουρα χρόνια του Ντόναλντ Τραμπ (Σεμπάστιαν Σταν) στον χώρο των κτηματομεσιτικών επιχειρήσεων αλλά και στο πώς βοηθήθηκε από τον μεγαλοδικηγόρο Ρόι Κον (Τζέρεμι Στρονγκ) για να διαμορφώσει το image που όλοι γνωρίζουμε σήμερα, ήταν η ταινία που έκανε τον μεγαλύτερο θόρυβο στο τελευταίο φεστιβάλ των Καννών (θα αρχίσει να προβάλλεται στους ελληνικούς κινηματογράφους από την προσεχή Πέμπτη 17 Οκτωβρίου σε διανομή TFG).

Το άστρο του Κένεντι

Ο τελευταίος αμερικανός πρόεδρος που έχει πέσει νεκρός έπειτα από δολοφονική επίθεση είναι ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι, ο οποίος τον Νοέμβριο του 1963 άφησε την τελευταία του πνοή στο Ντάλας του Τέξας έχοντας πυροβοληθεί μέσα στο ανοιχτό αυτοκίνητό του. Αναπόφευκτα, η υπόθεση έχει περάσει κατά κόρον στη μεγάλη οθόνη, όπου μάλιστα ο νεκρός Κένεντι φαίνεται ότι προκαλεί μεγαλύτερο κινηματογραφικό ενδιαφέρον από ό,τι ο Κένεντι εν ζωή.

Η υπόθεση δολοφονίας του δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορο τον Ολιβερ Στόουν, σκηνοθέτη γνωστό για τη μανία του τόσο με τις θεωρίες συνωμοσίας, όσο και με τους… προέδρους της Αμερικής.

Στην ταινία «J.F.K. H ιστορία που χαράχτηκε στη μνήμη μας» (JFK, 1990), ο Στόουν εξετάζει την προσπάθεια του περιφερειακού εισαγγελέα της Νέας Ορλεάνης Τζιμ Γκάρισον (Κέβιν Κόστνερ) να ρίξει φως σε μια ιστορία πολύ πιο σκοτεινή από όσο φάνηκε στην επίσημη εκδοχή της.

Ωστόσο, ήδη από τη δεκαετία του 1970, η υπόθεση Κένεντι ενέπνευσε τον αμερικανικό πολιτικό κινηματογράφο με ταινίες μυστηρίου όπως η «Υπόθεση Πάραλαξ» («The Parallax View», 1974) του Αλαν Τζ. Πάκουλα και το σπουδαίο αλλά υποτιμημένο φιλμ του Ντέιβιντ Μίλερ «Η δολοφονία ενός προέδρου» («Executive Αction», 1973).

Εκεί, για πρώτη φορά ο κινηματογράφος μυθοπλασίας ασχολείται σοβαρά με το παρασκήνιο της δολοφονίας του Κένεντι παρουσιάζοντας με κυνική σχολαστικότητα όλα τα στάδια δράσης των συνωμοτών (στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ο Μπαρτ Λάνκαστερ και ο Ρόμπερτ Ράιαν).

Στην ταινία «J.F.K. H ιστορία που χαράχτηκε στη μνήμη μας» (JFK, 1990), ο Στόουν εξετάζει την προσπάθεια του περιφερειακού εισαγγελέα της Νέας Ορλεάνης Τζιμ Γκάρισον (Κέβιν Κόστνερ) να ρίξει φως σε μια ιστορία πολύ πιο σκοτεινή από όσο φάνηκε στην επίσημη εκδοχή της.

Αξίζει δε να σημειωθεί ότι, σύμπτωση ή όχι, μόλις έναν χρόνο πριν από τη δολοφονία του Τζον Κένεντι και ενώ ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στο ζενίθ του, ο σκηνοθέτης Τζον Φρανκενχάιμερ γύρισε τον «Ανθρωπο της Μαντζουρίας», γνωστό και με τον τίτλο «Κάτω από έναν άλλον ήλιο» («The Manchurian Candidate», 1962), ταινία που αποδείχθηκε τραγικά προφητική: βασισμένη στο μυθιστόρημα του Ρίτσαρντ Κόντον, αναφέρεται σε μια ομάδα αμερικανών αιχμαλώτων του πολέμου της Κορέας στους οποίους ασκείται πλύση εγκεφάλου ώστε επιστρέφοντας στη χώρα τους να γίνουν πιόνια σε μια κομμουνιστική συνωμοσία κατά της αμερικανικής κυβέρνησης.

Eνας από αυτούς (Λόρενς Χάρβεϊ) είναι έτοιμος να πατήσει τη σκανδάλη με στόχο τον πολιτικό που προορίζεται για πρόεδρος των ΗΠΑ. Πολλά χρόνια αργότερα, το 2004, ο σκηνοθέτης Τζόναθαν Ντέμι προσάρμοσε την ίδια ιστορία στον πόλεμο του Κόλπου με πρωταγωνιστή τον Ντένζελ Ουάσιγκτον και μια απερίγραπτα νοσηρή Μέριλ Στριπ στον ρόλο της ενορχηστρώτριας της συνωμοσίας.

Σε ό,τι αφορά τον Τζον Φ. Κένεντι εν ζωή, έχουν υπάρξει αρκετές ταινίες όπως και σειρές που ασχολήθηκαν με την περίπτωσή του. Κορυφαία όλων είναι οι «13 μέρες» (Thirteen Days, 2000) του Ρότζερ Ντόναλντσον που εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο ο Kένεντι (Μπρους Γκρίνγουντ), σε συνεργασία με τον αδελφό του Ρόμπερτ (Στίβεν Καλπ) και τον σύμβουλό του Κένι Ο’ Ντόνελ (Κέβιν Κόστνερ) διαχειρίστηκε την κρίση του Κόλπου των Χοίρων στην Κούβα που παραλίγο να οδηγήσει τις υπερδυνάμεις ΗΠΑ και Σοβιετική Eνωση σε πυρηνικό πόλεμο.

Nα σημειωθεί εδώ η ενδιαφέρουσα περίπτωση του ηθοποιού Μάρτιν Σιν, ο οποίος χάρη κυρίως στην ομοιότητά του με τους Κένεντι έχει υποδυθεί στην τηλεόραση τόσο τον Τζον όσο και τον Ρομπερτ. Συγκεκριμένα, το 1974 έπαιξε τον Ρόμπερτ Κένεντι στη σειρά «Οι πύραυλοι του Οκτώβρη» (The Missiles of October) – δίπλα στον Γουίλιαμ Ντιβέιν ως Τζον – και το 1983 στη μίνι σειρά «Kennedy» υπήρξε ο ίδιος ο JFK.

Πρόεδροι στο στόχαστρο

Ολοι σχεδόν οι αμερικανοί πρόεδροι της πρόσφατης Ιστορίας έχουν βρεθεί στο στόχαστρο επίδοξων εκτελεστών. Δύο διαφορετικοί άνθρωποι σχεδίαζαν να εξουδετερώσουν τον Ρίτσαρντ Νίξον, όσοι ακριβώς ήθελαν να εξοντώσουν τον Τζίμι Κάρτερ, ενώ τρεις διαφορετικές περιπτώσεις καταγράφονται για τον Τζέραλντ Φορντ και πέντε φορές η ζωή του Μπιλ Κλίντον βρέθηκε σε πιθανό κίνδυνο.

Δύο περιστατικά ασφαλείας αφορούν τη θητεία του Τζορτζ Μπους του νεότερου και ένα τον πατέρα του, Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο, ενώ είναι γνωστός ο σοβαρός τραυματισμός του Ρόναλντ Ρίγκαν από τον Τζον Χίνκλεϊ το 1981. Δεν έλειψαν και οι (σοβαρές και μη) απειλές στη διάρκεια της θητείας των Ομπάμα και Μπάιντεν. Κάποιους από όλους αυτούς τους προέδρους τούς είδαμε και στον κινηματογράφο.

Σε ένα ενδιαφέρον αλλά εντελώς άγνωστο φιλμ του Ρόμπερτ Αλτμαν ονόματι «Secret Honor» (1984), ο ηθοποιός Φίλιπ Μπέικερ Χολ δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας στον ρόλο ενός «μυθοπλαστικού» Νίξον, ενώ βρίσκεται μόνος στο Οβάλ Γραφείο και στοχάζεται τη ζωή και την πολιτική του καριέρα, καθώς επίσης τους «αληθινούς» λόγους για το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ και τη μετέπειτα παραίτησή του.

Στην πολύ πιο γνωστή ταινία του Ολιβερ Στόουν «Νίξον» (1995) ο Αντονι Χόπκινς, ο οποίος μάλιστα προτάθηκε για το Οσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου, δίνει μια μάλλον γκροτέσκα εκδοχή ενός από τους ομολογουμένως αντιπαθέστερους ενοίκους του Λευκού Οίκου.

Και πάλι ο Στόουν υπέγραψε τη σκηνοθεσία του «W» (2008), μιας βιογραφικής ταινίας για τον Τζορτζ Μπους τζούνιορ, τον οποίο υποδύεται ο Τζος Μπρόλιν, υπογραμμίζοντας τη χυδαιότητά του. Μάλλον αχρείαστη αυτή η ταινία, σε αντίθεση με την πολύ πιο ενδιαφέρουσα «Vice» (2018) του Ανταμ Μακ Kέι πάνω στον βίο και την πολιτεία ενός άλλου αντιπαθέστατου κυρίου της πολιτικής, του επί Μπους αντιπροέδρου των ΗΠΑ Ντικ Τσέινι (Κρίστιαν Μπέιλ, ο οποίος απέσπασε μια υποψηφιότητα για Οσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του). Εκεί, ο Σαμ Ρόκγουελ υποδύεται τον Μπους και είναι εξαιρετικός, τόσο φυσιογνωμικά όσο και ερμηνευτικά (επίσης υπήρξε υποψήφιος για το Οσκαρ, στην κατηγορία του Β’ ανδρικού ρόλου).

Το «κακό», βέβαια, με τις επιτυχημένες ή όχι απόπειρες δολοφονίας των προέδρων στην Αμερική είχε ξεκινήσει πολύ πριν από τον Τζον Φ. Κένεντι. Ο Αντριου Τζάκσον ήταν ο πρώτος αμερικανός πρόεδρος που το 1835 βρέθηκε στο στόχαστρο σχεδίου δολοφονίας και ο Αβραάμ Λίνκολν υπήρξε το πρώτο θύμα προεδρικής δολοφονίας όταν στις 14 Απριλίου του 1865 πυροβολήθηκε από τον Τζον Γουίλκς Μπουθ ενώ παρακολουθούσε θεατρική παράσταση στην Ουάσιγκτον.

Και ίσως τελικά ο Λίνκολν να είναι ο πραγματικός «σταρ πρόεδρος» των ΗΠΑ, τουλάχιστον στο σινεμά. Απόδειξη μια σειρά από ταινίες όπως «Ο νεαρός κύριος Λίνκολν» («Young Mr. Lincoln», 1939) του Τζον Φορντ με τον Χένρι Φόντα, ο «Δημοκράτης» (Abe Lincoln in Illinois, 1940) του Τζον Κρόμγουελ με τον Ρέιμοντ Μάσεϊ και βέβαια ο σχετικά πρόσφατος «Λίνκολν» (Lincoln, 2012) του Στίβεν Σπίλμπεργκ, για τον οποίο ο Ντάνιελ Ντέι-Λιούις κέρδισε το τρίτο Οσκαρ της καριέρας του στην κατηγορία του Α’ ανδρικού ρόλου.

Ο Ντάνιελ Ντέι-Λιούις με την ταινία «Λίνκολν» (Lincoln, 2012) του Στίβεν Σπίλμπεργκ κέρδισε το τρίτο Όσκαρ της καριέρας του στην κατηγορία του Α’ ανδρικού ρόλου.

Επίσης, στη μάλλον υποτιμημένη ταινία «Υποπτη συνωμοσίας» (The Conspirator, 2010), ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ μιλά για την περίπτωση της Μαίρη Σουράτ (Ρόμπιν Ράιτ), η οποία αν και αθώα παραλίγο να καταδικαστεί ως ένοχη για ανάμειξη στη δολοφονία του Λίνκολν. Χρειαζόταν, βλέπετε, ένα εξιλαστήριο θύμα.

Ερωτικά σκιρτήματα

Βεβαίως είναι επίσης αρκετοί οι πρόεδροι που δεν κινδύνευσαν να χάσουν τη ζωή τους σε κάποια απόπειρα δολοφονίας αλλά πέρασαν στην «αθανασία» στο σινεμά ή την τηλεόραση.
Ο Τζέιμς Γουίτμορ προτάθηκε για το Οσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου έχοντας υποδυθεί τον Χάρι Σ. Τρούμαν στην ταινία «Give ’em Hell, Harry!» (1975) – πέρυσι τον ίδιο πρόεδρο έπαιξε σε ένα πέρασμα ο Γκάρι Ολντμαν στο πολυβραβευμένο «Οπενχάιμερ» του Κρίστοφερ Νόλαν – και ο Ρόμπερτ Ντιβάλ υπήρξε ιδανική επιλογή για τον ρόλο του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ στη μίνι σειρά «Ike» (1979).

Οι Τζον Βόιτ και Μπιλ Μάρεϊ υποδύθηκαν επιτυχημένα τον Φράνκλιν Ρούσβελτ, στις ταινίες «Περλ Χάρμπορ» (2001) και «Σαββατοκύριακο στο Hyde Park» (Hyde Park on Hudson, 2012) αντιστοίχως. Μάλιστα, το «Σαββατοκύριακο στο Hyde Park» ξεφεύγει από την πολιτική και επικεντρώνεται στην ιστορία του έρωτα μεταξύ του Ρούσβελτ και της μακρινής εξαδέλφης του, Μάργκαρετ (Ντέιζι) Σάκλεϊ – με επίκεντρο το Σαββατοκύριακο του 1939, όταν το βρετανικό βασιλικό ζεύγος επισκέφθηκε τον FDR στα βόρεια της Νέας Υόρκης.

Το «Σαββατοκύριακο στο Hyde Park» ξεφεύγει από την πολιτική και επικεντρώνεται στην ιστορία του έρωτα μεταξύ του Ρούσβελτ και της μακρινής εξαδέλφης του, Μάργκαρετ (Ντέιζι) Σάκλεϊ.

Γιατί, βέβαια, δεν είναι όλες οι ταινίες που αφορούν αληθινούς προέδρους των ΗΠΑ αμιγώς στραμμένες στα μεγάλα πολιτικά γεγονότα και τις κομβικές αποφάσεις των κατά καιρούς POTUS. Στο ξεχασμένο φιλμ εποχής του Τζέιμς Αϊβορι με τίτλο «Ο Τζέφερσον στο Παρίσι» (Jefferson in Paris, 1995), φόντο είναι τα τέλη του 18ου αιώνα όπου παρακολουθούμε πώς ο μετέπειτα τρίτος πρόεδρος της Αμερικής, Τόμας Τζέφερσον (Νικ Νόλτε), τότε πρέσβης των ΗΠΑ στη Γαλλία, γοητεύεται από μια νεαρή μαύρη σκλάβα (Θάντι Νιούτον), με τη οποία αποκτά παιδί.

Και θα κλείσουμε αυτή την αναδρομή με κάτι πολύ πιο πρόσφατο και πολύ πιο ρομαντικό: το 2016 γυρίστηκε η ταινία «Το πρώτο ραντεβού» (Southside with You), που είναι το χρονικό ενός καλοκαιρινού απογεύματος του 1989, όταν ο μετέπειτα πρώτος μαύρος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Μπαράκ Ομπάμα (Πάρκερ Σόγιερς), κέρδισε την καρδιά της πρώτης του κυρίας, Μισέλ Ομπάμα (Τίκα Σάμπτερ), σε ένα πρώτο ραντεβού στο South Side του Σικάγο. Το αρκετά ενδιαφέρον εδώ είναι ότι όταν η ταινία γυρίστηκε, ο Ομπάμα διένυε τη δεύτερη θητεία του ως πρόεδρος των ΗΠΑ. Και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!