Το όνομά του δεν έγινε ποτέ τόσο γνωστό όσο αυτό του τέως στενού συνεργάτη του Μπιλ Γκέιτς, όμως ο κόσμος μας δεν θα ήταν ο ίδιος χωρίς τον Πολ Αλεν, ο οποίος πέθανε πριν από μερικές ημέρες σε ηλικία 65 ετών, από λέμφωμα non-Hodgkin, αφήνοντας πίσω του μια τεράστια περιουσία. Ο μοναχικός δισεκατομμυριούχος υπήρξε μία από τις κινητήριες δυνάμεις που δημιούργησαν τον κολοσσό Microsoft και πρωτεργάτης των καινοτόμων εξελίξεων που καθόρισαν την περίοδο κατά την οποία οι προσωπικοί υπολογιστές μετατράπηκαν από χόμπι για λίγους σε κάτι απολύτως απαραίτητο για κάθε νοικοκυριό ή επαγγελματική δραστηριότητα, ανοίγοντας τον δρόμο για κάθε είδους γκάτζετ. Ο θάνατός του φώτισε πάντως μια άβολη αλήθεια. Παρά την πλούσια φιλανθρωπική του δραστηριότητα, τη διακριτική δημόσια παρουσία του και τις εξωφρενικές πολυτέλειες του βίου του, είναι σχεδόν απίστευτο το πόσο λίγα γνωρίζουμε πραγματικά για αυτόν τον μυστηριώδη τύπο που δεν έκανε ποτέ δική του οικογένεια και έμοιαζε να ξοδεύει τα πλούτη του με τη mentalité αιώνιου εφήβου.
Ο Αλεν γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1953 στο Σιάτλ, γιος ενός βιβλιοθηκάριου και μιας δασκάλας· κληρονόμησε και από τους δύο την αγάπη για τα βιβλία. Στο ιδιωτικό σχολείο όπου φοιτούσε έγινε φίλος με τον κατά δύο χρόνια νεότερό του Μπιλ Γκέιτς – τους ένωσε το πάθος τους για την τεχνολογία και τους υπολογιστές. Πετυχαίνοντας στις εισαγωγικές του εξετάσεις (SAT) το τέλειο σκορ 1600, ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας Ουάσιγκτον αλλά δύο χρόνια αργότερα τα παράτησε για να εργαστεί στην εταιρεία Honeywell στη Βοστώνη, κοντά στο Χάρβαρντ, όπου ήταν πλέον φοιτητής ο Γκέιτς. Ο Αλεν έπεισε τον κολλητό του να αφήσει και αυτός τις σπουδές του για να φτιάξουν μαζί μια εταιρεία.
Τα κομπιούτερ τα έλεγαν τότε μικροϋπολογιστές και ο Αλεν έδωσε το 1975 στην εταιρεία τους το όνομα Micro-Soft, ταιριαστό για έναν προμηθευτή λογισμικού (software) σε microcomputers – αξίζει να αναφέρουμε πως ο όρος PC υιοθετήθηκε αρκετά χρόνια αργότερα. Το πρώτο τους προϊόν ήταν μια απλουστευμένη εκδοχή της γλώσσας προγραμματισμού Basic. Η τύχη τούς χαμογέλασε όταν πρότειναν στην – παγκόσμια αυτοκρατορία τότε – IBM να δημιουργήσουν το λειτουργικό σύστημα για το πρώτο της PC. Δεν το είχαν έτοιμο, όμως ξεχείλιζαν από πειθώ και εργατικότητα. Χάρη στις διαπραγματεύσεις του Αλεν η Microsoft αγόρασε ένα σύστημα από κάποιον προγραμματιστή στο Σιάτλ και οι δύο φίλοι έπεσαν με τα μούτρα στη διαμόρφωση του κώδικά του. Ετσι εγένετο το ορόσημο MS-DOS (Microsoft Disk Operating System).
Γρήγορα ωστόσο φάνηκε πως οι δύο επίδοξοι μεγιστάνες διαπνέονταν από διαφορετική επαγγελματική φιλοσοφία. Οι τσακωμοί και οι εντάσεις τέθηκαν στο ημερήσιο πρόγραμμα. Οι σχέσεις του Αλεν ήταν τεταμένες όχι μόνο με τον Γκέιτς, αλλά και με τον Στιβ Μπάλμερ, μεγαλοστέλεχος που τελικά διαδέχθηκε τον Γκέιτς στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου. Στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Idea Man: A Memoir by the Cofounder of Microsoft» (εκδ. Portfolio) που κυκλοφόρησε το 2011, ο Αλεν περιγράφει πώς κρυφάκουσε άθελά του τους δύο άνδρες να συζητούν την ενδεχόμενη μείωση του δικού του ποσοστού ιδιοκτησίας της επιχείρησης. «Με κατηγορούσαν για τη μειωμένη μου απόδοση και κατέστρωναν το σχέδιό τους για την εξασθένιση της ισχύος μου». Εξαλλος διέκοψε τη συνομιλία τους φωνάζοντας ότι φανέρωσαν επιτέλους τον πραγματικό χαρακτήρα τους. Δεν αποδέχθηκε φυσικά καμία από τις κατοπινές προτάσεις τους.
Το 1982 ο Αλεν έμαθε ότι πάσχει από λέμφωμα Χότζκιν. Υποβλήθηκε σε ακτινοθεραπεία και σε μεταμόσχευση μυελού των οστών και έναν χρόνο αργότερα σταμάτησε να δουλεύει στη Microsoft. Παρέμεινε στο διοικητικό συμβούλιό της έως το 2000. Το 1986 η εταιρεία εισήχθη στο χρηματιστήριο και έγινε εν μια νυκτί δισεκατομμυριούχος. Παρά τις προστριβές, η σχέση του με τον Γκέιτς εξομαλύνθηκε με το πέρασμα των χρόνων. Ο δεύτερος (σήμερα) πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο (μετά τον Τζεφ Μπέζος) εξέδωσε μάλιστα την εξής ανακοίνωση με αφορμή τον θάνατο του παλιού συνεταίρου του: «Από τη γνωριμία μας στο σχολείο και τη συνεργασία μας για τη δημιουργία της Microsoft έως κάποιες από τις κοινές φιλανθρωπικές μας δράσεις, ο Πολ ήταν ένας αληθινός σύντροφος και αγαπημένος φίλος. Οι προσωπικοί υπολογιστές δεν θα υπήρχαν χωρίς αυτόν».
Η περιουσία του Αλεν υπολογίζεται σήμερα από το «Forbes» σε 20,3 δισ. δολάρια, ποσό που τον κατέτασσε στην 44η θέση της λίστας με τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου. Ως επενδυτής στη μετά Microsoft εποχή ήταν μάλλον άτυχος. Επαιρνε τη μία λανθασμένη απόφαση μετά την άλλη. Περί τα 8 δισ. έχασε τη δεκαετία του ’90 ποντάροντας σε καλωδιακά τηλεοπτικά κανάλια, ενώ η απόφασή του να πουλήσει κάποια στιγμή τις μετοχές της AOL που είχε συγκεντρώσει του κόστισε περί τα 40 δισ. Είχε βέβαια διαθέσει όλα αυτά τα χρόνια τουλάχιστον 2 δισ. δολάρια σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, ενισχύοντας οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η επιστήμη, η τεχνολογία, η εκπαίδευση, οι τέχνες και η προστασία του περιβάλλοντος (είχε ιδιαίτερη ευαισθησία στο ζήτημα της λαθροθηρίας ελεφάντων). Την τελευταία εικοσαετία ίδρυσε διάφορους ερευνητικούς οργανισμούς, με πιο δραστήριους το Ινστιτούτο Αλεν για την Επιστήμη του Εγκεφάλου και το Ινστιτούτο Αλεν για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Μεγάλη έχει υπάρξει η συμβολή του και στην πρόληψη και στην καταπολέμηση των επιδημιών του ιού Εμπολα στην Αφρική.
Πολλά από αυτά τα χρήματα διοχετεύθηκαν στη γενέτειρά του και αρκετοί θεωρούν πως χάρη σε αυτόν άλλαξε προφίλ η πόλη του, ορισμένοι μάλιστα αποκαλούσαν τελευταία το Σιάτλ – όχι δίχως ειρωνική διάθεση – Allentown. Ο Αλεν ευθύνεται για την εντυπωσιακή ανάπλαση του παλιού σινεμά Cinerama, το οποίο αναδείχθηκε σε αξιοθέατο της πόλης, ιδανικά για την προβολή και την παρακολούθηση ταινιών επιστημονικής φαντασίας. Ο μέγας ευεργέτης της κοιτίδας της γκραντζ προσέλαβε επίσης τον φημισμένο αρχιτέκτονα Φρανκ Γκέρι για τον σχεδιασμό του Μουσείου Ποπ Κουλτούρας, το οποίο φιλοξενεί, μεταξύ άλλων, πλούσιες συλλογές εκθεμάτων σχετικών με τους Nirvana και τον Τζίμι Χέντριξ (παιδί του Σιάτλ και αυτός, με τον οποίο ο Αλεν είχε τρέλα από παιδί), αλλά και το κάθισμα του Κάπτεν Κερκ από την τηλεοπτική σειρά των 60s «Star Trek».
Τη δεκαετία του ’90 ο Αλεν αγόρασε μια μεγάλη έκταση σε περιοχή του Σιάτλ με στόχο να φτιάξει ένα πάρκο στα πρότυπα του Σέντραλ Παρκ, αλλά οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στα σχέδιά του. Στη ραγδαία αναπτυσσόμενη γειτονιά κατέληξε να εδρεύει σήμερα η Amazon. Με κάποια εκατομμύρια δολάρια έγινε το 1988 ιδιοκτήτης της ομάδας μπάσκετ Portland Trail Blazers (πήγαινε μάλιστα συχνά και παρακολουθούσε αγώνες καθισμένος δίπλα στη μητέρα του), και το 1996 αποφάσισε να αγοράσει την ομάδα αμερικανικού ποδοσφαίρου Seattle Seahawks. Και οι δύο αθλητικοί σύλλογοι πέτυχαν κάποιες από τις μεγαλύτερες διακρίσεις τους υπό την ιδιοκτησία του (στις εταιρείες του ανήκει επίσης η ποδοσφαιρική ομάδα Seattle Sounders). Αυτή τη στιγμή δεν είναι ξεκάθαρη η εικόνα για το μέλλον τους – η αξία των Seahwaks μόνο υπολογίζεται σε 2,58 δισ. δολάρια.
Χωρίς σύζυγο και απογόνους, θα χρειαστούν από τρία έως πέντε χρόνια ώσπου να ξεκαθαριστεί το τοπίο σχετικά με τη διαχείριση των 20,3 δισ. δολαρίων της περιουσίας του. Τουλάχιστον τα μισά χρήματα θα καταλήξουν σε κοινωφελείς σκοπούς (το 2010 είχε δεσμευθεί για αυτό στο πλαίσιο της καμπάνιας The Giving Pledge), πολλά θα κάνουν ένα ταξίδι με προορισμό την Εφορία, και σε ό,τι απομείνει κουμάντο θα κάνει η αδελφή του Τζόντι. Γυναίκες (ή άνδρες) μοιάζουν να μην πέρασαν από τη ζωή του. Δεν υπάρχει πουθενά αναφορά σε κάποια σημαντική ερωτική σχέση. Μηνύθηκε ωστόσο για σεξουαλική παρενόχληση το 1998, μια υπόθεση που απορρίφθηκε χωρίς πολλά πολλά στο δικαστήριο μία χρονιά αργότερα. Ο ίδιος ο Αλεν περιγράφει στο βιβλίο του πώς σε μια εκτόξευση πυραύλου την οποία παρακολούθησε παρέα με τον έτερο δισεκατομμυριούχο Ρίτσαρντ Μπράνσον ο βρετανός μεγιστάνας της Virgin τού είπε: «Πολ, δεν είναι αυτή η στιγμή καλύτερη και από το πιο τέλειο σεξ που έκανες ποτέ;». Ο Αλεν δεν απάντησε, αλλά σκέφθηκε: «Αν ήμουν τόσο αγχωμένος σε κάθε διαπροσωπική επαφή δεν θα μπορούσα να το απολαύσω». Και μόνο η χρήση της φράσης «interpersonal activity» δεν φανερώνει κάποιον που εκτιμά ιδιαίτερα τις απολαύσεις της σάρκας.
Σαν παιδάκι μιλάει στο «Idea Man» για τη φορά που έπαιξε το «Satisfaction» παρέα με τον κιθαρίστα των Rolling Stones Ρόνι Γουντ σε πάρτι για τα 56α γενέθλια του Μικ Τζάγκερ – o τραγουδιστής δεν αντιστάθηκε στην παρόρμηση να ερμηνεύσει μαζί τους το κομμάτι. Oλα αυτά συνέβησαν στο υπερπολυτελές, μήκους 126 μέτρων γιοτ του Αλεν ονόματι «Octopus», το οποίο καθελκύστηκε το 2003 και διαθέτει 50 άτομα μόνιμο προσωπικό, δύο ελικόπτερα, υποβρύχιο, πισίνα, σινεμά, στούντιο ηχογραφήσεων και γήπεδο μπάσκετ. Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι το δάνειζε στις αρχές όποτε προέκυπτε κάποια έκτακτη ανάγκη, κάποια αποστολή διάσωσης, για παράδειγμα. Κάθε χρόνο το εντυπωσιακό «Χταπόδι» άραζε στο λιμάνι των Καννών, την περίοδο που ελάμβανε χώρα το κινηματογραφικό φεστιβάλ, και οι διάσημοι καλεσμένοι, μεταξύ των οποίων οι Usher, ο Ντέιβ Στιούαρτ, ο Μπόνο και ο Πολ Μακ Κάρτνεϊ, έδιναν αυθόρμητες μουσικές παραστάσεις προς τέρψιν των τυχερών προσκεκλημένων. Ο Αλεν μάλιστα ισχυριζόταν πως έχει ακούσει τον Σερ Πολ να λέει: «Ολοι θέλουν να μιλούν για τον Τζον (σ.σ.: Λένον). Εχω γράψει κι εγώ κάποια τραγούδια, ξέρετε». Ο ιδιαίτερα έμπειρος στα της μουσικής Κουίνσι Τζόουνς πάντως έχει δηλώσει πως έχει δει τον Αλεν να τζαμάρει με τον Στίβι Γουόντερ και πιστεύει ότι μπορούσε να τραγουδά και να παίζει ηλεκτρική κιθάρα το ίδιο καλά με το είδωλό του, τον συντοπίτη του, Τζίμι Χέντριξ – στα νιάτα του έπαιζε και στο συγκρότημα των Underthinkers.
Ευρυμαθής, πολυμήχανος και εφευρετικός – 43 ευρεσιτεχνίες έχουν καταχωριστεί στο όνομά του – ο Αλεν δεν κατάφερε να ξεφύγει από το στερεότυπο του πάμπλουτου οραματιστή που χρησιμοποιεί τα χρήματά του για να κάνει πραγματικότητα τις παιδικές και εφηβικές φαντασιώσεις του. Ειδικά στο Σιάτλ, όπου σπανίως εμφανιζόταν δημοσίως, κυκλοφορούσαν ιστορίες από ανθρώπους που πήγαιναν για δείπνο στο σπίτι του και τον περίμεναν να εμφανιστεί και όταν τελικά ερχόταν δεν είχαν ιδέα από ποια πόρτα μπήκε – ένας πραγματικός ενδιαφέρων εκκεντρικός. Ο ίδιος πάντως δεν πρέπει να ενδιαφερόταν και πολύ για το ίματζ του. Εβλεπε τη μεγαλύτερη εικόνα και έως και με την εξερεύνηση του Διαστήματος είχε καταπιαστεί. Μέσω της εταιρείας του, της Vulcan, κατασκευάστηκε και εκτοξεύθηκε με επιτυχία στο Διάστημα το 2004 ο πύραυλος SpaceShipOne κερδίζοντας το πολυπόθητο βραβείο Ansari X. Ο ίδιος ισχυριζόταν επίσης πως στα μέσα της δεκαετίας του ’70, τρώγοντας πίτσα με τον Γκέιτς, εκείνος του εκμυστηρεύτηκε πως πίστευε ότι στο μέλλον θα μπορούσαν οι άνθρωποι να διαβάζουν εφημερίδες στην οθόνη του υπολογιστή τους, μια ιδέα που ο τότε κολλητός του φίλος είχε απορρίψει ως εξωφρενική. Ουδείς προφήτης στον τόπο του.
Διακρίσεις είχε λάβει πολλές, ειδικά για το φιλανθρωπικό του έργο, ενώ το όνομά του είχε συμπεριληφθεί δύο φορές (το 2007 και το 2008) στη λίστα με τους 100 πιο επιδραστικούς ανθρώπους στον κόσμο που δημοσιεύει κάθε χρόνο το περιοδικό «Time». Το 2009 διαγνώστηκε με λέμφωμα non-Hodgkin. Ακολούθησε επιτυχημένη θεραπεία, όμως ο καρκίνος εμφανίστηκε ξανά πριν από μερικούς μήνες. Ενα σηψαιμικό σοκ οδήγησε στον θάνατό του. «Με τον δικό του ήσυχο και επίμονο τρόπο, δημιούργησε μαγικά προϊόντα, εμπειρίες και ιδρύματα, αλλάζοντας έτσι τον κόσμο» έγραψε στην ανακοίνωσή του πριν από μερικές ημέρες ο τωρινός CEO της Microsoft, Σάτια Ναντέλα.
