Πάουλα Ρέγκο, η πρωτοπόρα ζωγράφος

Αυτή είναι η μεγάλη στιγμή της Πάουλα Ρέγκο. Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση, η μεγαλύτερη που έχει διοργανωθεί ποτέ αφιερωμένη στο έργο της, στη ναυαρχίδα των μουσείων της αγγλικής πρωτεύουσας, τη μεγαλοπρεπή Tate Britain. Αυτή είναι μια μεγάλη στιγμή και για τις γυναίκες καλλιτέχνιδες και η αποκατάσταση μιας αδικίας σε έναν μικρόκοσμο, εκείνον της τέχνης, ο οποίος, όπως και ο ευρύτερος κόσμος, αφήνει την ιστορία του να γράφεται από το χέρι «λευκών ανδρών», όπως επισημαίνει η επιμελήτρια αυτής της μεγάλης έκθεσης, όπως και της μοντέρνας και σύγχρονης βρετανικής τέχνης στο εν λόγω μουσείο, Ελενα Κρίπα. Αν μη τι άλλο, ο σπουδαίος Φράνσις Μπέικον είδε να στήνεται μια μεγάλη έκθεση για το έργο του στο ίδιο μουσείο το 1962, όταν ήταν μόλις 53 ετών, και η Πάουλα Ρέγκο (ή Πόλα Ρίγκο για τους αγγλόφωνους), μια ζωγράφος που τότε προσπαθούσε να βρει τη θέση της σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο, έπρεπε να περιμένει μέχρι τα 86 της. Ηταν οι εποχές όπου «οι γυναίκες ήταν οι σύντροφοι και υποστηρίκτριες των καλλιτεχνών ανδρών τους. Εγώ δεν ήμουν μια από εκείνες. Ηθελα να είμαι στο κλαμπ με τα μεγάλα αγόρια, τους σπουδαίους ζωγράφους που θαύμαζα. Οπως προτιμούσα να είμαι ο Ρομπέν των Δασών και όχι η Λαίδη Μάριαν» έλεγε πρόσφατα στον βρετανικό Τύπο. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι δεν τα κατάφερε τελικά. Και τώρα βλέπει με ενθουσιασμό περισσότερα από εκατό έργα της – πίνακες, χαρακτικά, γλυπτά, κολάζ, σχέδια, παστέλ – να σταχυολογούν την πορεία μιας καριέρας και μιας ζωής που μεταβόλισε εμπειρίες και ερεθίσματα μέσα από ένα πρωτότυπο ιδίωμα που θα μπορούσε να περιγραφεί ως «ένας ονειρικός γάμος ανάμεσα στον Χόγκαρθ και στον Ριμπέρα, με τον Γκόγια και τον Μπουνιουέλ κάτω από το κρεβάτι», όπως έγραφε ο κριτικός Τζόναθαν Τζόουνς στην εφημερίδα «The Guardian».

Τέλος, αυτή είναι μια σημαντική στιγμή για τις γυναίκες γενικότερα, άλλωστε είναι πολύ δύσκολο να μην αναγνώσεις τη δουλειά της Ρέγκο και μέσα από το πρίσμα όλων όσα συμβαίνουν σήμερα. Μια εικαστικός αποτυπώνει και αναδεικνύει τον πόνο και την ευχαρίστησή τους, τις δοκιμασίες και τους θριάμβους τους καθώς η ζωγραφική είναι για την ίδια ένας τρόπος να διερευνήσει και να εξορκίσει όσα ενδέχεται να μείνουν κρυμμένα. Κατ’ αρχάς, επειδή δεν μπορεί να κάνει και αλλιώς – «οι γυναίκες είναι πρωταγωνίστριες στη δουλειά μου γιατί κι εγώ είμαι γυναίκα» όπως έχει πει -, αλλά και διότι προσπαθεί να αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη ή και να εκδικηθεί για τα δεινά τους, έστω και εκείνα που δεν μπορούν καν να ονοματίσουν οι ίδιες, πάντα μέσα από τη δύναμη της τέχνης της. Είτε πρόκειται για τις μυστηριώδεις και ακατονόμαστες επιθυμίες και απώλειες είτε πρόκειται για συμφορές με πολύ συγκεκριμένο όνομα. Οπως το εμπόριο λευκής σαρκός με τη σειρά «Human Cargo» (2007) ή τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων («Female Genital Mutilation», 2009) ή το δικαίωμα στη νόμιμη άμβλωση («Untitled: The abortion series», 1998), η Ρέγκο «μας πηγαίνει ένα ταξίδι στη χώρα της ενσυναίσθησης» όπως το συνοψίζει πολύ εύστοχα η Ελενα Κρίπα.