Ουψάλα: Bόλτες σε γειτονιές με μεγάλη ιστορία στην καρδιά της Σκανδιναβικής Χερσονήσου

Στις «Αγριες φράουλες» (1957), μία από τις γνωστότερες ταινίες του Ινγκμαρ Μπέργκμαν (1918-2007), ο ηλικιωμένος καθηγητής Μποργκ αναπολεί στιγμές της νιότης του και κάνει τον απολογισμό της ζωής του ενώ ταξιδεύει προς το πανεπιστήμιο όπου θα γιορτάσει το ιωβηλαίο του.

Ο ίδιος ο Μπέργκμαν είχε αποκαλύψει πως το σενάριο το είχε εμπνευστεί σε ένα δικό του ταξίδι, για την ακρίβεια σε μια στάση στην Ουψάλα, την πόλη όπου είχε γεννηθεί. Ξαναβλέποντας με συγκίνηση το σπίτι της γιαγιάς του, σκέφτηκε πόσο ενδιαφέρον θα είχε μπαίνοντας μέσα να έβρισκε τα πάντα ίδια και απαράλλαχτα όπως τα θυμόταν από τα παιδικά του χρόνια.

Είναι πράγματι μια πόλη η Ουψάλα που εμπνέει και ευνοεί τέτοια γλυκόπικρα ταξίδια στο παρελθόν, έτσι όπως σε υποδέχεται τυλιγμένη στην ομίχλη, τρυφερά μελαγχολική αλλά και εντυπωσιακά καλοδιατηρημένη, «ανέπαφη» εδώ και αιώνες:

Με τα μεγαλοπρεπή κτίρια του Πανεπιστημίου της, με τις γραφικές γειτονιές της που μοιάζουν με πίνακες ζωγραφικής (καμία παραφωνία, καμία ασχήμια), με τους περιπάτους της σε καταπράσινους δρόμους και πάρκα.

Και με την αναζωογονητική ψύχρα του φθινοπώρου που κατεβαίνει από τα γύρω δάση στους δρόμους του κέντρου και σε υποχρεώνει να επιταχύνεις το βήμα σου αναζητώντας για λίγο καταφύγιο σε κάποια από τα ζεστά café που λειτουργούν στα ισόγεια των παλαιών κτιρίων, για ένα παραδοσιακό σκανδιναβικό fika. Ετσι ονομάζεται μία από τις πιο αγαπημένες συνήθειες των Σουηδών, δηλαδή το διάλειμμα για καφέ και σνακ.

Κάνουμε και εμείς το fika μας, λοιπόν, πίνουμε το καυτό ρόφημά μας, παίρνουμε στο χέρι και ένα από αυτά τα ακαταμάχητα ρολάκια, τα kanelbullar, και συνεχίζουμε τη βόλτα μας απολαμβάνοντας βουλιμικά τη μυρωδιά της κανέλας, του βουτύρου, της καμένης ζάχαρης αλλά και του βρεγμένου ξύλου. Στον δρόμο μας μάς περιμένουν πολλά και ενδιαφέροντα.

Τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Σουηδίας μετά τη Στοκχόλμη, το Γκέτεμποργκ και το Μάλμε, η Ουψάλα των περίπου 177.000 κατοίκων βρίσκεται μόλις μία ώρα με το τρένο βορείως της πρωτεύουσας.

Είναι δηλαδή ιδανική για μια ημερήσια εκδρομή από τη Στοκχόλμη, καθώς μερικές ώρες είναι αρκετές για την περιήγηση στα κυριότερα αξιοθέατά της, μεταξύ άλλων στο ιστορικό Πανεπιστήμιό της και στον φημισμένο καθεδρικό ναό της.

Η ιστορία της ξεκινά πολλούς αιώνες πριν, όπως μαρτυρεί και η Παλαιά Ουψάλα, στο βόρειο άκρο του οικισμού: Πρόκειται για τον αρχαιολογικό χώρο στον οποίο βρίσκονται μεταξύ άλλων οι τάφοι των Βίκινγκς και το μουσείο που φιλοξενεί ευρήματα από τη γύρω περιοχή.

Στην Gamla Uppsala kyrka, δηλαδή την Εκκλησία της Παλαιάς Ουψάλα, με τις αχνές τοιχογραφίες βρίσκεται ο τάφος του Αντερς Κέλσιος (1701-1744), του αστρονόμου και καθηγητή του Πανεπιστημίου της Ουψάλα που επινόησε την κλίμακα που φέρει το όνομά του (Κλίμακα Κελσίου) για τη μέτρηση της θερμοκρασίας. Πίσω στο κέντρο της πόλης, ο καθεδρικός ναός θεωρείται ο ψηλότερος στη Σκανδιναβία. Χτίστηκε τον 13ο αιώνα και είναι αφιερωμένος στον Αγιο Ερικ, δηλαδή τον Ερρίκο Θ’ της Σουηδίας, τον βασιλιά που δολοφονήθηκε το 1160 στην Ουψάλα και ανακηρύχθηκε άγιος.

Μέσα στον ναό βρίσκεται ο τάφος του. Οπως και ο τάφος του Καρλ Λινέ (1707-1778), του σουηδού γιατρού, βοτανολόγου και ζωολόγου που με το έργο του έθεσε τα θεμέλια της διωνυμικής ονοματολογίας, της μεθόδου ονοματοδοσίας των ειδών. Στον καθεδρικό της Ουψάλα γίνεται πάντα η στέψη των βασιλέων της Σουηδίας. Πολύ κοντά βρίσκεται και ο μικρός αλλά όμορφος και ατμοσφαιρικός ναός της Αγίας Τριάδας.

Τα μυστικά του Gustavianum

Το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα, δίπλα και αυτό στον καθεδρικό, με έτος ίδρυσης το 1477, είναι το παλαιότερο εν λειτουργία πανεπιστήμιο στη Σουηδία και σε ολόκληρη τη Σκανδιναβία, καθώς και ένα από τα πιο φημισμένα στην Ευρώπη. Το κεντρικό κτίριό του περιλαμβάνει το λαμπρό Gustavianum που χτίστηκε το 1622, χρησιμοποιήθηκε μεταξύ άλλων ως βιβλιοθήκη και ευτυχώς σώθηκε από τη μεγάλη πυρκαγιά που το 1702 κατέκαψε μεγάλο μέρος της πόλης.

Από το 1997 χρησιμοποιείται ως μουσείο. Στις εγκαταστάσεις του βρίσκεται το Theatrum Anatomicum, μία από τις παλαιότερες αίθουσες ανατομίας στον κόσμο. Η Carolina Redivina είναι η παλαιότερη και μεγαλύτερη πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη της Σουηδίας. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1841. Λειτουργεί και ως εκθεσιακός χώρος, όπου μεταξύ άλλων φυλάσσονται η πρώτη έκδοση της Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica του Ισαάκ Νεύτωνα και ο Codex Argenteus (Ασημένια Bίβλιος), χειρόγραφο του 6ου αιώνα με τη μετάφραση της Βίβλου στη γοτθική γλώσσα από τον Ουλφίλα – τον πρώτο (πιθανώς) χριστιανό επίσκοπο των Βησιγότθων.

Το Μουσείο Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου της Ουψάλα διαθέτει πλούσια συλλογή. Πολύ κοντά βρίσκεται ο Βοτανικός Κήπος που και αυτός, όπως σχεδόν το καθετί στην πόλη, είναι ένας από τους παλαιότερους της Σουηδίας. Ιδρύθηκε το 1655 και στους χώρους του φιλοξενείται μεγάλη ποικιλία φυτών από όλον τον κόσμο. Εκεί, πάνω σε έναν λόφο με θέα σε όλη την πόλη, δεσπόζει το κάστρο της Ουψάλα.

Χτίστηκε τον 16ο αιώνα και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο. Ως μουσείο λειτουργεί και το σπίτι του εικαστικού Μπρορ Γιορτ (1894-1968). Η περιήγηση στους χώρους όπου έζησε και δημιούργησε ο σημαντικός για τη Σουηδία καλλιτέχνης είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εμπειρία. Ενα φροντισμένο υπαίθριο μουσείο της μνήμης της πόλης είναι και το Παλαιό Κοιμητήριο, επίσης στο κέντρο της Ουψάλα.

Το Upplandsmuseet στην όχθη του ποταμού Φύρις που διασχίζει την πόλη έχει ενδιαφέροντα εκθέματα για την ιστορία ολόκληρης της Σουηδίας – αυτή την περίοδο είναι κλειστό, αλλά αναμένεται να επαναλειτουργήσει σύντομα. Περνώντας τον ποταμό φτάνουμε και στη γειτονιά όπου βρίσκεται το Μουσείο Λινέ, το σπίτι του βοτανολόγου Καρλ Λινέ που όπως ήδη γράψαμε έχει ταφεί στον καθεδρικό ναό της Ουψάλα.

Ηρεμία, ευταξία, ησυχία και ομορφιά! Η πόλη περιβάλλεται από καταπράσινα πάρκα και κήπους, που προσφέρουν στον επισκέπτη (όποτε βεβαίως το επιτρέπει ο όχι και τόσο φιλικός καιρός της Σουηδίας) την ευκαιρία να κάνει πολλές χαλαρές βόλτες. Αν και στην πραγματικότητα όλη η Ουψάλα είναι από άκρη σε άκρη ένας οικισμός ιδανικός για περπάτημα. Και έτσι όπως περπατάς και ανακαλύπτεις τη μία μετά την άλλη τις γειτονιές της, από τις πιο κεντρικές ως τα προάστια με τα όμορφα σπίτια, θα βρεθείς κάποια στιγμή και στο Ofvandahls Hovkonditori.

Πρόκειται για το παλαιότερο ζαχαροπλαστείο της Ουψάλα, καθώς ιδρύθηκε το 1878, και φημίζεται ακόμα και σήμερα για τα παραδοσιακά γλυκά του. Κάτι η ψύχρα που ανοίγει την όρεξη, κάτι οι γαργαλιστικές μυρωδιές, κάτι η ανάγκη για μερικά λεπτά ξεκούρασης, κάτι η βροχή ή το ελαφρύ χιόνι που έχουν αρχίσει να πέφτουν, όλα σε καλούν να το επισκεφθείς. Λίγο μετά, έχοντας λάβει την απαραίτητη ποσότητα καφεΐνης και ζάχαρης, ζωηρός, ακμαίος, και με ένα ακόμα kanelbullar ανά χείρας, συνεχίζεις τη βόλτα στην ειδυλλιακή Ουψάλα.