Νομίζω πως δεν υπάρχει θεατής που να έχει παρακολουθήσει κάποια παράσταση της ομάδας χορού Nederlands Dans Theater (NDT) και να μην έχει παροτρύνει όλους τους φίλους και τους γνωστούς του να γίνουν και εκείνοι μάρτυρες της έμπνευσης και της δεξιοτεχνίας των σπουδαίων Ολλανδών. Το λεγόμενο «word of mouth» ευθύνεται εν πολλοίς δηλαδή για το γεγονός ότι αυτή τη φορά θα δώσουν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη) τέσσερις παραστάσεις παρουσιάζοντας τρεις χορογραφίες, μία από τις οποίες έκανε πρόσφατα την παγκόσμια πρεμιέρα της. Εδώ και έξι δεκαετίες το χορευτικό σύνολο αφήνει το δικό του στίγμα στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα, με παραγωγές που εκφράζουν με σαφήνεια τα αιτήματα κάθε εποχής, ταράζοντας τα νερά του σύγχρονου χορού, χωρίς ωστόσο να ρέπουν προς τη στείρα εγκεφαλικότητα ή τον πειραματισμό για τον πειραματισμό. Οι αντισυμβατικές, προοδευτικές δουλειές του διακρίνονται από ποιητικότητα και ατόφιο συναίσθημα, αναδεικνύοντας παράλληλα τις εντυπωσιακές τεχνικές και ερμηνευτικές ικανότητες ενός ensemble χορευτών παγκοσμίου κλάσης.
Η χορευτική ομάδα με την έντονη ιδιοσυγκρασία και την προχωρημένη αισθητική ιδρύθηκε το 1959 από τους χορογράφους Μπέντζαμιν Χάρακαρβι, Αααρτ Βέστεγκεν και Κάρελ Μπίρνι οι οποίοι συνεργάζονταν τότε με δεκαοκτώ χορευτές από το Εθνικό Μπαλέτο της Ολλανδίας. Ο προσανατολισμός τους ήταν εξαρχής πρωτοποριακός για τα δεδομένα της εποχής, όμως ήταν οι χορογράφοι Γκλεν Τέτλεϊ και Χανς βαν Μάνεν που έδωσαν κατά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 στο NDT την αυθεντικά αβανγκάρντ ταυτότητα που κουβαλάει έως σήμερα. Στα 80s και στα 90s ο Γίρζι Κίλιαν ανανέωσε με το δικό του όραμα το brand, δίνοντας την ευκαιρία σε διάφορους νέους επαγγελματίες του χορού να ακονίσουν τα ταλέντα τους μέσα στην ομάδα. Η Σολ Λεόν και ο Πολ Λάιτφουτ αποτελούν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα που επιβεβαίωσαν με την πορεία τους τη δυνατότητα που τους δόθηκε. Ο Λάιτφουτ μάλιστα κρατά τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή από το 2011, ενώ η Λεόν χρίστηκε το 2012 καλλιτεχνική σύμβουλος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από 40 χρόνια αυτό το αρχικά ενιαίο σύνολο χωρίστηκε σε ΝDΤ 1 και ΝDΤ 2, με το δεύτερο να δίνει έμφαση στην ανάπτυξη του ταλέντου των νεαρών μελών του και το πρώτο στην περαιτέρω καλλιτεχνική εξέλιξη των ωριμότερων χορευτών. Με ορμητήριο τη Χάγη της Ολλανδίας, το NDT δίνει παραστάσεις στην Ευρώπη, στην Αμερική, στην Ασία και στην Αυστραλία, έχοντας αποκτήσει φανατικούς φίλους σε ολόκληρη την υφήλιο και ένα ρεπερτόριο που μετρά εκατοντάδες έργα με την υπογραφή μεγάλων χορογράφων του καιρού μας. Ονόματα όπως η πολυβραβευμένη Κρίσταλ Πάιτ (η δημιουργία της με τίτλο «The Statement» είχε κυριολεκτικά κόψει την ανάσα όσων τυχερών την είχαμε δει το 2017 στο Μέγαρο), ο Χόφες Σέχτερ και ο Μάρκο Γκέκε, συνεργάζονται συχνά με την ομάδα. Αριστουργηματικές χορογραφίες, όπως οι «Bella Figura», «Symphony in D» και «Déjà Vu», θεωρούνται πλέον κλασικές και οι αναβιώσεις τους κεντρίζουν το ζωηρό ενδιαφέρον των φίλων του χορού.
Ο Πολ Λάιτφουτ έχει ωστόσο αποφασίσει να παραιτηθεί από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Νederlands Dans Theater στο τέλος του 2020, διότι επιθυμεί να αφοσιωθεί πλήρως στη χορογραφική του ιδιότητα. Η φιλοσοφία του, η οποία συνοψίζεται από την εμβληματική φράση του «το θέμα είναι η καλλιτεχνική δημιουργία, όχι μόνο η χορογραφία», έχει διαποτίσει τον εφετινό προγραμματισμό αυτού του ιδιαίτερα παραγωγικού συγκροτήματος ο οποίος περιλαμβάνει οκτώ παγκόσμιες πρεμιέρες. Στην Ελλάδα θα δούμε την Παρασκευή 1, το Σάββατο 2, την Κυριακή 3 και τη Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου στις 8 το βράδυ, στο πλαίσιο των νέων παραστάσεων του NDT 1 στο Μέγαρο, τρεις χορογραφικές δημιουργίες.
H χορογραφία «Safe as Houses» των Σολ Λεόν και Πολ Λάιτφουτ είναι εμπνευσμένη από το κινεζικό «Βιβλίο των Αλλαγών» («I Ching») και βασίζεται σε μελωδίες του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Το έργο, σύμφωνα με τους συντελεστές, μιλά «για την εξάρτηση του ανθρώπου από το φυσικό περιβάλλον και για την ικανότητα επιβίωσης της ψυχής». Η «Παρτίτα για 8 χορευτές» είναι η – κατά Kρίσταλ Πάιτ – ερμηνεία της «Παρτίτας για 8 φωνές» που έγραψε η σύγχρονη αμερικανίδα συνθέτρια Κάρολιν Σο, η οποία έχει τιμηθεί με το βραβείο Πούλιτζερ Μουσικής το 2013. «Κατά τη δημιουργία της χορογραφίας», γράφει η Πάιτ, «το κομμάτι της Κάρολιν ήταν για μένα χάρτης και μέντορας ταυτόχρονα. Μου έδειξε τον δρόμο, κι εγώ χαιρόμουν να τον ακολουθώ. Μερικές φορές ένιωθα σαν η Κάρολιν να τραβούσε μια γραμμή από μέσα μου που με συνέδεε με εκείνη και με οδηγούσε προς εσάς. Η μουσική της αντικατοπτρίζει την αλήθεια, όπως η γεωμετρία, όπως η αγάπη. Υπάρχουν άπειροι τρόποι για να γίνει ορατό αυτό… Να ένας».
Στο επίκεντρο του νέου έργου «Walk the Demon» του Γερμανού Μάρκο Γκέκε, συνεργάτη-χορογράφου του NDΤ από το 2013, βρίσκονται η ιδέα του χορού ως μορφής τέχνης που δίνει «φωνή» στην κίνηση και η επιθυμία να ενισχυθεί η φωνή αυτή μέσα από άλλες φωνές. «Τα ορχηστρικά έργα του Τσέχου Πάβελ Χάας και του Φινλανδού Περ Χέντρικ Νόρντγκρεν συναντούν τον ήχο καλλιτεχνών σπάνιας εσωτερικότητας, όπως ο Antony and the Johnsons, αλλά και τη φωνή των ίδιων των χορευτών που ψιθυρίζουν, ουρλιάζουν, στριγκλίζουν, βρίζουν επί σκηνής, χάνοντας έτσι την αφηρημένη τους διάσταση και αγκαλιάζοντας ακόμη περισσότερο την ανθρώπινη υπόστασή τους» έχει γραφτεί σχετικά.
