«Ταξιδεύοντας με το καράβι, στο δεξί μας χέρι φάνηκε το νησί του Χάνδακα» γράφει ο βενεδικτίνος μοναχός και χρονικογράφος Μάθιου Πάρις (1200-1259) στo κείμενό του «Η αποστολή στην Ιερουσαλήμ», μία από τις παλαιότερες μαρτυρίες για την Κρήτη, και συνεχίζει: «Προχωρήσαμε άλλα πενήντα μίλια και είδαμε μια άλλη πόλη, που τη λένε Ρέθυμνο. Από εκεί σε άλλα δέκα μίλια είναι η πρωτεύουσα όλου του Χάνδακα. Εχει τη φήμη ωραίας πόλης, γεμάτης κοιλάδες ολόγυρα. Εκεί καλλιεργείται το αμπέλι. (…) Υπάρχει και μια άλλη πολιτεία στο νησί, στα αριστερά μας καθώς προχωρούσαμε, τη λένε Σητεία. Το νησί είναι μεγάλο και μακρύ. Οι πόλεις εκτός από τείχη έχουν και ψηλά κάστρα».
Εκεί στέκουν ακόμα και τα κάστρα και τα (ερειπωμένα) τείχη και οι πόλεις. Μόνο το όνομα Χάνδακας έχει αλλάξει, τη μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης τη λέμε πλέον Ηράκλειο. Και τα αμπέλια είναι εκεί για να μας χαρίζουν το κρασί τους και να συνοδεύουν τους διάσημους μεζέδες της τοπικής κουζίνας. Πολλούς αιώνες μετά το ταξίδι του Πάρις, το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο νησί της Ελλάδας με την ταραχώδη Ιστορία παραμένει τόπος ομορφιάς και μικρών θαυμάτων. Των θαυμάτων που απλόχερα χαρίζει η φύση αλλά και των θαυμάτων που έχουν σμιλεύσει τα χέρια των ανθρώπων σε κάθε γωνιά, από το ενετικό λιμάνι των Χανίων ως τα χωριά του οροπεδίου του Λασιθίου και από τα γραφικά στενά του Ρεθύμνου ως τον ενετικό Καλέ της Ιεράπετρας.
Δεν είναι εύκολο να χωρέσεις όλες τις ομορφιές της Κρήτης στον περιορισμένο χώρο που έχουμε στη διάθεσή μας. Οπότε οι δικές μας προτάσεις αφορούν μερικά μόνο από τα βασικότερα αξιοθέατα. Από εκεί και πέρα, κάθε επισκέπτης θα προσαρμόσει το πρόγραμμά του σύμφωνα με τα δικά του γούστα, καθώς άλλος μπορεί να προτιμά κυρίως να ξεκουραστεί και να χαλαρώσει σε κάποιο από τα εξαιρετικά ξενοδοχεία του νησιού, άλλος να θέλει να το γυρίσει ανακαλύπτοντας ακόμα και γωνιές άγνωστες στους περισσότερους επισκέπτες. Οποιες και αν είναι οι δικές σας επιλογές, το σίγουρο είναι ότι στην Κρήτη θα απολαύσετε ζεστή φιλοξενία. Και θα επιστρέψετε, ξανά και ξανά και ξανά…
Ολες οι αποχρώσεις του μπλε, του γαλάζιου και του πράσινου στην «εξωτική» παραλία του Μπάλου./ Φωτ.: Shutterstock
Στα Χανιά
Η Παλιά Πόλη και το ενετικό λιμάνι των Χανίων είναι πανέμορφα. Το φρούριο Φιρκάς, ο φάρος, το Γιαλί Τζαμισί, δεκάδες εκκλησίες, από τον Αγιο Νικόλαο της Σπλάντζιας και την Τριμάρτυρη ως τον ενετικό Αγιο Ελευθέριο, το σπίτι του Ελευθέριου Βενιζέλου στη Χαλέπα, αλλά και το νέο αρχαιολογικό μουσείο είναι μερικά από τα σημαντικότερα αξιοθέατα. Δεκάδες τα εστιατόρια, τα café και τα μπαρ που θα βρείτε σε κάθε γωνιά της πόλης.
Εξω από αυτήν, η Μονή Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων, η Μονή Παναγίας των Αγγέλων Γουβερνέτου, η αρχαία Απτερα, το Συμμαχικό Νεκροταφείο της Σούδας και το Φαράγγι της Σαμαριάς αποτελούν ιδανικούς προορισμούς για μικρές (και μεγαλύτερες) εκδρομές. Ο Νομός Χανίων μπορεί βεβαίως και υπερηφανεύεται και για μερικές από τις ομορφότερες παραλίες της Ελλάδας: Ο Μπάλος με τα γαλαζοπράσινα νερά του (ανάμεσα στη χερσόνησο της Γραμβούσας και στο ακρωτήριο Τηγάνι και κάτω από τον επιβλητικό Γεροσκίνο), η πληθωρική Φαλάσαρνα, το Ελαφονήσι με τη λευκή και τη ροζ άμμο του, το Κεδρόδασος με τις αμμοθίνες και τα σπάνια δέντρα, το τραχύ Γιαλισκάρι (ή Διαλισκάρι) με τις σπηλιές του και τα Γλυκά Νερά περιμένουν τους επισκέπτες σαν δροσερές αγκαλιές μέσα στη ζέστη του καλοκαιριού.
Φωτ.: Unsplash/ Thomas Becce
Στο Ρέθυμνο
Το ενετικό λιμάνι και το φρούριο της Φορτέτζας, χτισμένο από τους Ενετούς το 1573 είναι τα δύο σημαντικότερα αξιοθέατα του Ρεθύμνου. Ανυπέρβλητη είναι βεβαίως η γοητεία της Παλιάς Πόλης όταν την περπατήσεις, όταν χαθείς στα στενά λιθόστρωτα δρομάκια της, σε γειτονιές που μοσχοβολούν από τα λουλούδια και που τα παιδιά μπορούν ακόμα να παίξουν μπροστά από την πόρτα του σπιτιού τους. Η κρήνη Ριμόντι με το οικόσημο του Βενετού κυβερνήτη Ριμόντι, η πύλη Guora (κεντρική είσοδος του χερσαίου τείχους των Ενετών), οι εκκλησίες του Αγίου Φραγκίσκου και της Κυρίας των Αγγέλων είναι μερικές από τις απαραίτητες στάσεις. Και εδώ, όπως και σε όλη την Κρήτη, το φαγητό είναι θαυμάσιο. Και η φιλοξενία, σε ξενοδοχεία όπως το Nautilux Hotel (Best Greek New Resort των Greek Hospitality Awards 2022), του οποίου οι σύγχρονες εγκαταστάσεις (πολυτελείς σουίτες, μεζονέτες, spa, γυμναστήριο, εστιατόριο, beach & pool bar κ.λπ.). βρίσκονται πάνω στην αμμώδη παραλία του Ρεθύμνου, πολύ κοντά στην Παλιά Πόλη.
Η πανέμορφη παραλία της Πρέβελης με τον ποταμό Κουρταλιώτη και το φοινικόδασός της./ Φωτ.: Shutterstock
Εκτός πόλεως, κοντά στο Αμάρι, βρίσκονται η Μονή Ασωμάτων του 13ου αιώνα και ο ναός της Αγίας Αννας με τοιχογραφίες του 1225. Τοιχογραφίες του 12ου αιώνα έχει και ο ναός του Αγίου Ιωάννη στα Ανώγεια. Εκεί βρίσκεται και το Ιδαίο Αντρο, το σπήλαιο όπου κατά τη μυθολογία (σύμφωνα με μία εκδοχή) ανατράφηκε ο Δίας και όπου έχουν ανακαλυφθεί σημαντικά αντικείμενα από την ύστερη νεολιθική εποχή. Η ιστορική Μονή Αρκαδίου και η Μονή Πρέβελης και το σπήλαιο Σφεντόνη στα Ζωνιανά είναι αξιόλογοι προορισμοί για τον επισκέπτη. Το Φραγκοκάστελο, το παραθαλάσσιο μεσαιωνικό κάστρο που έγινε γνωστό για το φαινόμενο των Δροσουλιτών, των «φαντασμάτων» που λέγεται πως εμφανίζονται εκεί κάθε χρόνο μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου και που θυμίζουν φιγούρες πολεμιστών, έχει μπροστά του μια όμορφη αμμουδιά. Η Πρέβελη με το φοινικόδασός της, η Τριόπετρα και οι Αμμόλοφοι του Αγίου Παύλου (Αλατσόγκρεμνοι) είναι μερικές ακόμα παραλίες.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Κνωσού είναι το κορυφαίο αρχαιολογικό αξιοθέατο του νησιού./ Φωτ.: Shutterstock
Στο Ηράκλειο
Μπορεί ο ιστορικός Χάνδακας, το σημερινό Ηράκλειο, με την πυκνή και άναρχη δόμησή του να μην έχει τη γοητεία των Χανίων και του Ρεθύμνου, δεν παύει όμως να είναι μια πόλη γεμάτη ζωή και κίνηση. Μια πόλη με ιδιαίτερα αξιοθέατα. Τα ενετικά τείχη του 13ου αιώνα στο λιμάνι και το φρούριο Κούλες είναι από τα γνωστότερα. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου είναι ένα από τα καλύτερα και πιο σημαντικά της Ελλάδας. Η κρήνη Μοροζίνι εγκαινιάστηκε το 1628 και πήρε το όνομά της από τον δόγη της Γαληνοτάτης Φραντσέσκο Μοροζίνι. Ο τάφος του Νίκου Καζαντζάκη βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο των τειχών της πόλης, στον προμαχώνα Μαρτινένγκο.
Το ανάκτορο της Κνωσού, της πόλης-κέντρου του μινωικού πολιτισμού, δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Κλείστε από το Διαδίκτυο για εισιτήριά σας για να γλιτώσετε ουρές και ταλαιπωρίες. Οι αρχαιολογικοί χώροι της Φαιστού και της Γόρτυνας έχουν το δικό τους ενδιαφέρον. Η Παναγία η Γκουβερνιώτισσα χάρη στις σημαντικές τοιχογραφίες της θεωρείται από τα σπουδαιότερα μνημεία της παλαιολόγειας περιόδου στο νησί. Το μικρό αλλά ενδιαφέρον (και συγκινητικό) Μουσείο Καζαντζάκη βρίσκεται στη Μυρτιά, το πατρογονικό χωριό του συγγραφέα.
Οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις του οικοποιείου Μπουτάρη, λίγο έξω από το Ηράκλειο./ Φωτ.: Shutterstock
Για μπάνιο ξεχωρίζουν τα Μάταλα, το Αγιοφάραγγο (προσβάσιμο με καΐκι από τα Μάταλα, την Αγία Γαλήνη και τους Καλούς Λιμένες ή με τα πόδια), ο Κομμός ή Κομός (στις αμμοθίνες του οποίου ανθίζουν τα προστατευμένα από τη νομοθεσία κρινάκια της άμμου) και οι Ασπες, όπου η πρόσβαση γίνεται μόνο με βάρκες. Στο Σκαλάνι, ένα χωριό πολύ κοντά στο Ηράκλειο, βρίσκεται το εξαιρετικό οινοποιείο Μπουτάρη. Χτισμένο στο κτήμα Φανταξομέτοχο (δηλαδή Μετόχι των φαντασμάτων, ονομασία που του δόθηκε από τις ευφάνταστες προσπάθειες του παλαιού ιδιοκτήτη του να το διασώσει από τις πειρατικές επιδρομές, διαδίδοντας ότι το κατοικούν φαντάσματα), παράγει κρασιά υψηλής ποιότητας. Οι εγκαταστάσεις του είναι επισκέψιμες: Στην αίθουσα γευσιγνωσίας μπορείτε να δοκιμάσετε «τρέχουσες και παλαιότερες σοδειές των κρασιών του κτήματος, καθώς και πειραματικές οινοποιήσεις, συνοδεία των συνταγών της Κρητικής Κουζίνας». Μάλιστα στις τρεις πολυτελείς κατοικίες του μπορείτε να διανυκτερεύσετε.
Μια ολιγόωρη εκδρομή στο νησάκι Σπιναλόγκα που οχυρώθηκε από τους Ενετούς και που λειτούργησε ως λεπροκομείο μοιάζει με επιστροφή σε μερικές από τις πιο συγκινητικές σελίδες της ιστορίας του νησιού./ Φωτ.: Unsplash/ Joshua Kettle
Στο Λασίθι
Εδώ θα αναγκαστείτε να αφήσετε για λίγο πίσω σας την υπέροχη θάλασσα της Κρήτης: Αξίζει όμως με το παραπάνω μια βόλτα με το αυτοκίνητο στο οροπέδιο του Λασιθίου με τα γραφικά χωριά του, με τις πλούσιες καλλιέργειές του και με τους χαρακτηριστικούς ανεμόμυλούς του. Το Δικταίο Αντρο (όπου θα φτάσετε πεζοπορώντας) είναι ένα ακόμα σπήλαιο (μετά το Ιδαίο Αντρο του Ρεθύμνου) όπου λέγεται πως γεννήθηκε ο Δίας.
Η Ελούντα είναι διάσημη για τις θάλασσες (και για τα ξενοδοχεία της). Μια ολιγόωρη εκδρομή στο νησάκι Σπιναλόγκα που οχυρώθηκε από τους Ενετούς και που λειτούργησε ως λεπροκομείο μοιάζει με επιστροφή σε μερικές από τις πιο συγκινητικές σελίδες της ιστορίας του νησιού. Υπέροχη είναι η θάλασσα και στα πέριξ του Αγίου Νικολάου, της μικρής πόλης με σήμα κατατεθέν τη λίμνη Βουλισμένη. Στην πόλη λειτουργούν πολλές ταβέρνες.
Η Σητεία (με το φρούριο Καζάρμα) στο Κρητικό Πέλαγος και η Ιεράπετρα (με τον δικό της Καλέ) στο Νότιο Κρητικό Πέλαγος, έχουν καθεμία τη δική της ιδιαίτερη γοητεία. Η Παναγιά Κερά στο χωριό της Κριτσάς, ο αρχαιολογικός χώρος της Κάτω Ζάκρου, ο αρχαιολογικός χώρος του Αζοριά (με τη μνημειακή αρχαιότερη ελιά στον κόσμο), η μονή Τοπλού και το φοινικόδασος του Βάι με τη διάσημη παραλία του είναι μερικές από τις στάσεις που προτείνουμε. Η Μπελεγρίνα ή Χρυσή Ακτή είναι μία ακόμα διάσημη παραλία. Βρίσκεται στη νήσο Χρυσή ή Γαϊδουρονήσι. Θα φτάσετε ως εκεί με πλοιάριο από την Ιεράπετρα. Αλλά και η Αγία Φωτιά, δώδεκα χιλιόμετρα ανατολικά της Ιεράπετρας, είναι μία από τις πιο δημοφιλείς παραλίες του νησιού. Γιατί καλοκαίρι στην Κρήτη χωρίς μπάνια δεν γίνεται! Γίνεται;
