Οι «άλλες» κούκλες

H κυκλοφορία από γνωστή εταιρεία παιχνιδιών µιας κούκλας µε τα χαρακτηριστικά του συνδρόµου Ντάουν, γεγονός που έγινε δεκτό µε ενθουσιασµό, µε έβαλε σε σκέψεις. Ενδιαφέρουσα ιδέα, γιατί όχι; Την ίδια όµως στιγµή τριβέλιζε το µυαλό µου και ένα επίµονο «γιατί ναι»; Ως ένα βήµα προς την εξοικείωση των παιδιών µας µε τα «άλλα» παιδιά, είπαν φίλοι µε τους οποίους συζήτησα το θέµα. Οµως, για να τροφοδοτήσω τον διάλογο, αυτό µπορεί να γίνει πιθανώς πιο ουσιαστικά µε τη συζήτηση µέσα στην οικογένεια ή στο σχολείο. Γιατί πρέπει να παίζεις µε µια κούκλα µε σύνδροµο Ντάουν (προϊόν καλών προθέσεων, αλλά και πονηρού µάρκετινγκ) για να µάθεις να σέβεσαι και να συνδράµεις τα παιδιά µε σύνδροµο Ντάουν; Αναρωτηθήκαµε αν θα αγοράζαµε στα δικά µας παιδιά µια τέτοια κούκλα. Μάλλον όχι. Οπως δεν θα τους παίρναµε µια κούκλα µε ένα πόδι, εµπνευσµένη από τα ακρωτηριασµένα παιδιά των εµπόλεµων ζωνών της Αφρικής. Αρκετή θλίψη και ασχήµια έχει η ζωή που τα περιµένει, γιατί να βιαστούµε να τη φέρουµε µέσα στα παιδικά δωµάτια; Εκπρόσωπος της εταιρείας που κυκλοφόρησε την επίµαχη κούκλα εξήγησε πως το έκαναν «για να µπορέσουν εκείνα τα παιδιά να δουν τον εαυτό τους µέσα από αυτή», αλλά και για «να ενθαρρύνουµε όλα τα παιδιά να παίξουν µε κούκλες που δεν τους µοιάζουν». Ναι, ζούµε την εποχή της πολιτικής ορθότητας που προσπαθεί να αποκαταστήσει τις κοινωνικές αδικίες, να εξαλείψει τις διακρίσεις και τις προκαταλήψεις. Ολα αυτά είναι θαυµάσια. Μπορεί όµως και να οδηγήσουν σε ακρότητες και υπερβολές. Οπότε, επαναφέρω την ερώτηση: Γιατί τα παιδιά µε αυτό το επιπλέον χρωµόσωµα στο οποίο αποδίδεται το σύνδροµο Ντάουν να βλέπουν στην κούκλα τους τον εαυτό τους; Και τα άλλα παιδιά γιατί να παίζουν µε µια κούκλα µε χαρακτηριστικά ατόµου µε σύνδροµο Ντάουν; Το παιχνίδι, και διά του παιδαγωγικού ρόλου του, είναι για να σε παρασύρει στην υπέρβαση, στο παραµύθι, σε έναν κόσµο φαντασίας και οµορφιάς και όχι για να σου θυµίζει ποιος είσαι ή πόσο άδικη είναι συχνά η ζωή. Προσπαθούσα να σκεφτώ όσο γίνεται πιο ψύχραιµα, πιο «επιστηµονικά», όµως παραδέχοµαι πως η σκέψη µου δεν µπορούσε να καταλήξει κάπου, έκανε διαρκώς κύκλους. Ισως επειδή γνωρίζω πώς είναι να συµβιώνεις µε ένα παιδί µε σύνδροµο Ντάουν. Γνωρίζω την υπερπροσπάθεια που καλούνται να καταβάλλουν οι γονείς του (και το ίδιο), την επιβαρυµένη καθηµερινότητά τους, τον απεγνωσµένο τρόπο µε τον οποίο το αγαπούν ξέροντας πως είναι εξαρτηµένο από εκείνους, πως εύκολα µπορεί να γίνει αντικείµενο χλευασµού από τους ανόητους, πως ίσως δεν θα έχει ποτέ τις ευκαιρίες που έχουν τα άλλα παιδιά. Κάθε µέρα από τη ζωή τους είναι ηµέρα αγώνα, θυσίας και απέραντης αφοσίωσης και αγάπης. Και να που λέξη µε τη λέξη έφτασα, νοµίζω, στο σηµείο όπου για εµένα τελειώνει κάθε συζήτηση: Αν µια έστω «διαφορετική» κούκλα µπορεί να βοηθήσει µία έστω τέτοια οικογένεια, ένα τέτοιο παιδί, στον συγκινητικό αγώνα τους, ο στόχος έχει επιτευχθεί. Και όλα τα άλλα, τα λόγια, οι συζητήσεις, οι αντιρρήσεις που µπορεί να εξακολουθούµε να έχουµε, ακούγονται µάλλον περιττά.