Ο Τζουν Αόκι δεν είναι τόσο άμεσα αναγνωρίσιμο όνομα όσο άλλοι συμπατριώτες του αρχιτέκτονες της γενιάς του, όπως ο Σιγκέρου Μπαν ή ο Κένγκο Κούμα ή η Καζούγιο Σετζίμα, όμως η σχεδιαστική του σφραγίδα έχει αναβαθμίσει αισθητικά τον συχνά ανέμπνευστο σχεδιαστικά τομέα των κτιρίων λιανικής πώλησης ειδών πολυτελείας. Συγκεκριμένα, τα καταστήματα του οίκου Lοuis Vuitton στην Ιαπωνία, στο Χονγκ Κονγκ και στη Σανγκάη, αλλά και στη Νέα Υόρκη.

Γεννημένος στη Γιοκοχάμα το 1956, απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Τόκιο, μαθήτευσε κοντά στον «πατέρα του ιαπωνικού μοντερνισμού» Γιοσινόμπου Ασιχάρα αλλά και δίπλα στον Αράτα Ισοζάκι, ο οποίος ήταν επισκέπτης καθηγητής στη σχολή του. Μάλιστα, μετά το πέρας των μεταπτυχιακών σπουδών του άρχισε να εργάζεται στο γραφείο του τελευταίου, Arata Isozaki & Associates (1983-1990), μια εμπειρία που τον έφερε σε επαφή με κορυφαίους ιάπωνες αρχιτέκτονες όπως ο Σιγκέρου Μπαν, o οποίος βρέθηκε στα ίδια επαγγελματικά «έδρανα». Το δικό του γραφείο, Jun Aoki & Associates, το ίδρυσε το 1991 και έκτοτε σχεδιάζει κτίρια στην πατρίδα του αλλά και στο εξωτερικό. Εκτός από τα πολυτελή καταστήματα, το portfolio του περιλαμβάνει ιδιωτικές κατοικίες αλλά και δημόσια κτίρια. Μάλιστα, το Fukushima Lagoon Museum στην πόλη Νιιγκάτα της Ιαπωνίας που σχεδίασε και εγκαινιάστηκε το 1997 κέρδισε το ετήσιο βραβείο του Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής της Ιαπωνίας. Ο ίδιος περιγράφει τη σχεδιαστική προσέγγισή του ως «ένα παιχνίδι μεταξύ της κατασκευής και του φινιρίσματός της», ένα ιδίωμα που χρησιμοποιεί «απλά, κοινά υλικά προκειμένου να τους δώσει μια νέα όψη». Η ποιότητα των υλικών πρέπει να είναι η καλύτερη δυνατή και η επαναληπτικότητά τους να δημιουργεί ένα μοτίβο». Ο,τι δηλαδή εφαρμόζει στα καταστήματα του οίκου Lοuis Vuitton. Καταστήματα που, ενώ συνήθως έχουν το σχήμα ενός κουτιού, εκείνος φροντίζει να τους προσθέτει «επίπεδα και βάθος».

Η πρόσοψη της μπουτίκ Louis Vuitton που εφάπτεται στο γνωστό πολυκατάστημα Matsuya Ginza.

Μια θάλασσα βαθιά

Κάτι που για παράδειγμα συμβαίνει με την μπουτίκ του γαλλικού brand που βρίσκεται στην Οσάκα και έχει μια εντυπωσιακή πρόσοψη να επιδείξει από όταν ολοκληρώθηκε το 2019. Γιατί, όπως συμβαίνει συνήθως με τα συγκεκριμένα κτίρια, την εξωτερική τους όψη αναλαμβάνει ο Αόκι και το εσωτερικό τους επιμελείται ο νεοϋορκέζος αρχιτέκτονας Πίτερ Μαρίνο. Το συγκεκριμένο κτίριο είναι εμπνευσμένο από τα ιστιοφόρα που απηχούν τη μακρά παράδοση της πόλης ως του πιο σημαντικού λιμανιού της Ιαπωνίας. Eξού και η πρόσοψή του αποτελείται από μια ελαφριά και ευάερη λευκή κατασκευή από κυρτά γυάλινα πάνελ που παραπέμπει στα πανιά των παραδοσιακών φορτηγών πλοίων Ηigaki Κaisen, ο στόλος των οποίων μετέφερε εμπορεύματα στις αρχές του 17ου αιώνα από την Οσάκα στο Τόκιο (ή πιο σωστά Εντο, όπως ήταν παλιά η ονομασία της πόλης για μια περίοδο άνω των 250 χρόνων, συγκεκριμένα από το 1603 ως το 1868). Το τετραώροφο κτίριο εγκαινιάστηκε τον Φεβρουάριο του 2020 και οι εσωτερικοί χώροι που διαμόρφωσε ο Μαρίνο θυμίζουν θαλαμηγό, με τα ξύλινα πατώματα να παραπέμπουν σε καταστρώματα.

Το κατάστημα Louis Vuitton στην Οσάκα είναι εμπνευσμένο από τα ιστιοφόρα που απηχούν τη μακρά παράδοση της πόλης ως σημαντικού εμπορικού λιμανιού.

Aντίστοιχα, στο Τόκιο και στην πολυσύχναστη Γκίνζα με τις πολυτελείς ναυαρχίδες του shopping, το επταώροφο κατάστημα του brand στην οδό Namiki αναγεννήθηκε χάρη στη συνεργασία των Αόκι και Μαρίνο. Ο ιάπωνας αρχιτέκτονας «τύλιξε» με νερό το κτίριο που βρισκόταν στη συγκεκριμένη θέση από το 1981, με την πρόσοψή του να θυμίζει υδάτινους κυματισμούς και τη χρήση διχρωμικού γυαλιού να ενισχύει αυτή την ψευδαίσθηση. Στην ίδια μητρόπολη και την ίδια εμπορική περιοχή ένα κατάστημα LV δεν είναι ποτέ αρκετό, συνεπώς ο Αόκι είχε επιμεληθεί από το 2013 και την πρόσοψη της μπουτίκ που εφάπτεται στο γνωστό Matsuya Ginza department store. Σε αυτή την περίπτωση, ο Αόκι δημιούργησε ένα ανάγλυφο που παραπέμπει τόσο σε μοτίβα της art deco – ένα κλείσιμο του ματιού στην αντίστοιχη αρχιτεκτονική παράδοση της πόλης – όσο και των edo komon, των διακοσμητικών στοιχείων που έφερε η στολή των σαμουράι, παραπέμποντας ταυτόχρονα στο χαρακτηριστικό damier (μοτίβο σκακιού) του πολυτελούς οίκου. Το κτίριο αλλάζει την όψη του στη διάρκεια της ημέρας μέσα από τις φυσικές εναλλαγές φωτός και σκιάς, κάτι που συνεχίζεται και το βράδυ με τη συνδρομή φωτιστικών πηγών LED.

Το εμπορικό κέντρο «L’ Avenue Shanghai» στην κινεζική μητρόπολη.
© Zuo dongchen / Imaginechina / Imaginechina via AFP

Με σημαία του μια… μπότα

Η θάλασσα μοιάζει να είναι μια σταθερή πηγή έμπνευσης για τον Αόκι, ο οποίος σχεδίασε και ένα εντυπωσιακό κτίριο-εμπορικό κέντρο 28 ορόφων στη Σανγκάη, ονόματι «L’Αvenue Shanghai» με τρόπο ώστε να θυμίζει μεταξύ άλλων έναν… καταρράκτη. Βέβαια, ανάλογα με την οπτική γωνία που το κοιτάζει κάποιος μοιάζει εκ πρώτης όψης και με μια θηλυκή, ιριδίζουσα μορφή που ορθώνεται στα 134 μέτρα για να ανεμίσει τη φούστα της, αν και οι ντόπιοι το βλέπουν απλώς σαν μια «μπότα», αν κρίνει κανείς από το παρατσούκλι που έχει επικρατήσει. Πρόκειται για ένα πολυκατάστημα που φιλοξενεί σημεία πώλησης ειδών πολυτελείας αλλά και γραφεία. Το κτίριο έχει κατασκευαστεί με οπλισμένο σκυρόδεμα ενώ έχει φινιριστεί με λευκά κεραμικά εφυαλωμένα πλακίδια και έχει ήδη επιτύχει τη χρυσή πιστοποίηση LEED για το ολοκληρωμένο σύστημα ανακύκλωσης ομβρίων υδάτων και την κατασκευή διαχείρισης των απορριμμάτων. Οι αντανακλάσεις στις προσόψεις του ανάλογα με τις εναλλαγές του καιρού ή τις καθημερινές διαδρομές του ήλιου προσδίδουν έναν επιπλέον δυναμισμό στο κτίριο, κάτι που βέβαια επιτυγχάνεται χωρίς δυσκολία στη διάρκεια της νύχτας χάρη στη φωταγώγησή του. Προέκυψε ως τέκνο του δισεκατομμυριούχου Στάνλεϊ Χο, μεγιστάνα τυχερών παιχνιδιών του Μακάο, και του πλουσιότερου ανθρώπου αυτή τη στιγμή στον κόσμο και επικεφαλής της LVMH, Μπερνάρ Αρνό, οι οποίοι ωστόσο πούλησαν τα μερίδιά τους στην εταιρεία επένδυσης ιδιωτικών κεφαλαίων Blackstone το 2015.