Ο πολιτισμός στο Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ»

Δύο από τις πιο ιστορικές και επιδραστικές εφημερίδες στον ελληνικό Τύπο, «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ» και το τμήμα του Ιστορικού τους Αρχείου διοργανώνουν ένα πρωτοποριακό διεθνές επιστημονικό συνέδριο.

Το συνέδριο, που τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του υπουργείου Εξωτερικών, θα λάβει χώρα στις 5 και 6 Δεκεμβρίου στην Αθήνα, σε χώρο που θα ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες, και φέρει τον τίτλο: «Ο πολιτισμός στο Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ»: Γλώσσα και λογοτεχνία».

Πυρήνας του συνεδρίου είναι η ελληνική γλώσσα και «πρώτη ύλη» του το ψηφιοποιημένο Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ» (1922-2022). Προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές, καθώς και καθηγητές από όλον τον κόσμο θα παρουσιάσουν τα συμπεράσματα μιας πρώτης προσέγγισης του ψηφιοποιημένου Ιστορικού Αρχείου των δύο εφημερίδων για την έρευνα και τη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και της λογοτεχνικής παραγωγής κατά τα τελευταία εκατό χρόνια.

Αφορμή και πρωτοβουλία

Η πρωτοβουλία ξεκίνησε το 2021 από την πρόεδρο της AΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ, Φωτεινή Υψηλάντη, ως ένας τρόπος ανάπτυξης της συνεργασίας του ομίλου με τη διεθνή πανεπιστημιακή κοινότητα, και πιο συγκεκριμένα με πανεπιστημιακές έδρες και τμήματα τα οποία στηρίζουν τις νεοελληνικές σπουδές και τη νεοελληνική γλώσσα.

Ετσι, με αφορμή την πρόσφατη συμπλήρωση 90 χρόνων κυκλοφορίας της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ» (1931-2021) και 100 χρόνων κυκλοφορίας της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ» (1922-2022), το Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ», με την αρωγή της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του υπουργείου Εξωτερικών απηύθυνε πρόσκληση συνεργασίας σε μια σειρά από διακεκριμένα πανεπιστήμια της υφηλίου.

Συγκεκριμένα, οι δύο εφημερίδες προσέφεραν σε φοιτητές και καθηγητές Τμημάτων Φιλολογίας και Νεοελληνικής Γλώσσας και Προγραμμάτων Νεοελληνικών Σπουδών πανεπιστημίων της Ελλάδας και του εξωτερικού ελεύθερη πρόσβαση στο ψηφιοποιημένο Ιστορικό τους Αρχείο, το οποίο αποτελεί ερευνητική πηγή εξαιρετικής επιστημονικής και πολιτιστικής αξίας.

To ψηφιοποιημένο Ιστορικό Αρχείο

Το αρχείο αυτό, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει σε ψηφιακή μορφή όλα τα φύλλα των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ», από το 1922 ως και σήμερα.

Τα κείμενα των δύο εμβληματικών εφημερίδων «αιχμαλώτισαν» την Ιστορία αποτυπώνοντάς την τη στιγμή ακριβώς που εκείνη γεννιόταν. Οταν ακριβώς τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της διεθνούς και εσωτερικής πολιτικής σκηνής και της οικονομίας, καθώς και οι σημαντικότερες πολιτισμικές τάσεις και αλλαγές συναντούσαν τα μεγάλα και μικρά ζητήματα της καθημερινότητας της ελληνικής κοινωνίας.

Οι σελίδες του «ΒΗΜΑΤΟΣ» και των «ΝΕΩΝ» φιλοξένησαν τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του ελληνικού και παγκόσμιου πνεύματος. Σε αυτές δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά δημιουργίες τους και φιλοξενήθηκαν εμπεριστατωμένες παρουσιάσεις και αναλύσεις του έργου τους.

Οι εμβληματικότεροι λογοτέχνες, στοχαστές, κριτικοί και αναλυτές έγραψαν στο «ΒΗΜΑ» και στα «ΝΕΑ», στις εφημερίδες όπου συναντήθηκαν οι απόψεις τους και εκφράστηκαν οι ιδέες τους.

Ολο αυτό το σπάνιο και πολύτιμο υλικό αποτελεί το αντικείμενο μελέτης των ερευνητών από τα πανεπιστήμια των ΗΠΑ, της Αυστραλίας, της Ευρώπης, της Κύπρου και της Ελλάδας που θα συμμετάσχουν στο διεθνές επιστημονικό συνέδριο του Ιστορικού Αρχείου των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ».

INFO

Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Ο πολιτισμός στο Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ»: Γλώσσα και λογοτεχνία», Αθήνα, 5-6 Δεκεμβρίου 2022.

Θεματικές ενότητες:

Α. Γλώσσα

· Το Ιστορικό Αρχείο ως κειμενικό σώμα: γλωσσική αξιοποίηση

· Το γλωσσικό ζήτημα:

α) στην πολιτική σκηνή

β) στη νομοθεσία και στη διοίκηση

γ) στη λογοτεχνία

δ) στην εκπαίδευση

ε) στον φυσικό ομιλητή

· Η λαϊκοποίηση της γλώσσας στη δημόσια σφαίρα από τη Mεταπολίτευση έως σήμερα και ο ρόλος της ιδιωτικής ραδιοτηλεόρασης

· Η γλώσσα της διαφήμισης

· Νεολογισμοί: ελληνογενείς και ξενόγλωσσοι

· Γλωσσικά και ορθογραφικά λάθη

· Ξένα δάνεια στην ελληνική γλώσσα

· Η γλώσσα των νέων

· Οικονομική, προσφυγική, υγειονομική κρίση: γλωσσικές αναπαραστάσεις

· Η τεχνολογική εξέλιξη και η επίδρασή της στη γλώσσα

· Ο μεταφορικός λόγος στη δημοσιογραφία, την πολιτική, τη λογοτεχνία

· Η παιδαγωγική λειτουργία του Τύπου

· Οι ιδιαιτερότητες της δημοσιογραφικής γλώσσας

Β. Λογοτεχνία

· Το Ιστορικό Αρχείο ως κειμενικό σώμα: λογοτεχνική αξιοποίηση

· Αναζήτηση ελληνικών λογοτεχνικών κειμένων και μεταφράσεων (ποίηση, πεζογραφία, θέατρο). Επιμέρους κατηγοριοποιήσεις: αστυνομική λογοτεχνία, φανταστική λογοτεχνία κ.ά.

· Η προώθηση της λογοτεχνίας

· Η ξένη λογοτεχνία και η προβολή της

· Αναζήτηση άλλων κειμένων (συνεντεύξεις, επιστολές, ημερολόγια, μελέτες κ.ά.)

· Η πρόσληψη της ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας (μελέτες, βιβλιοκρισίες, βιβλιοπαρουσιάσεις, δοκίμια, επιφυλλίδες, σημειώματα, σχόλια, θεατρικές κριτικές)

· Ταξιδιωτική λογοτεχνία

· Το λαϊκό μυθιστόρημα

Επιστημονική Επιτροπή

Πρόεδρος: Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Γραμματέας: Πατρίσια Κορομβόκη, Πανεπιστήμιο Macquarie, Σίδνεϊ Αυστραλίας

Μέλη: Γιώργος Αναγνώστου, Πανεπιστήμιο του Οχάιο, Εδρα Μιλτιάδη Μαρινάκη

Κωνσταντίνος Δανόπουλος, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Μόσχος Μορφακίδης-Φυλακτός, Πανεπιστήμιο Γρανάδας

Νικολέττα Τσιτσανούδη-Μαλλίδη, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Οργανωτική Επιτροπή

Πρόεδρος: Γιάννης Θ. Διαμαντής, Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ»

Γραμματέας: Παναγιώτα Παπαδοπούλου, Πανεπιστήμιο Γρανάδας