Μπορεί να μας φαίνεται παράξενο, αλλά η ανακύκλωση αποτελεί μια πρακτική που έχει παρατηρηθεί από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας. Αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν επιβεβαιώσει ότι σε περιόδους δύσκολες τα οικιακά απόβλητα (π.χ. σπασμένα εργαλεία ή κεραμικά) μειώνονταν και οι άνθρωποι στρέφονταν στην ανακύκλωση εξαιτίας της απουσίας νέου υλικού. Ως μια αναγκαία λύση θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε κι εμείς αυτή την περίοδο που παρά την πληθώρα αγαθών οι πόροι της Γης λιγοστεύουν και η κλιματική κρίση μάς έχει χτυπήσει με δύναμη την πόρτα. Τα οφέλη της ανακύκλωσης είναι φυσικά πλήρως τεκμηριωμένα, καθώς παίζει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον, επιτυγχάνει οικονομικά οφέλη, ενώ την ίδια στιγμή δημιουργεί και νέες θέσεις εργασίας.

Τι και πώς ανακυκλώνουμε;

Ας δούμε όμως ποια υλικά μπορούμε να ρίξουμε στους κάδους ανακύκλωσης. Η λίστα με τα «επιτρέπεται» (για να μην πούμε «επιβάλλεται») περιλαμβάνει χάρτινες συσκευασίες και χαρτοκιβώτια, συσκευασίες από αλουμίνιο, κουτάκια αναψυκτικού, γυάλινες συσκευασίες, πλαστικές συσκευασίες αλλά και συσκευασίες από λευκοσίδηρο (γάλα εβαπορέ, κονσέρβες από τόνο, ζωοτροφές, τοματοπολτό κ.ά.). Αποτελεί ζήτημα θεμελιώδους σημασίας το να γίνεται σωστά η ανακύκλωση. Οσο και αν ακούγεται αυτονόητο, δεν θα σταματήσουμε να επαναλαμβάνουμε ότι στους ειδικούς κάδους δεν έχουν θέση τα κοινά απορρίμματα. Επίσης δεν απορρίπτουμε εκεί μπαταρίες και ηλεκτρικές συσκευές, καθώς υπάρχουν για αυτές άλλα, εξειδικευμένα σημεία συλλογής. Την ίδια στιγμή, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε αυτά τα ανακυκλώσιμα υλικά να τα τοποθετούμε χύμα μέσα στον μπλε κάδο και όχι σε δεμένες σακούλες. Επίσης οι συσκευασίες πρέπει να είναι εντελώς άδειες από υπολείμματα. Ταυτόχρονα, όσες συσκευασίες μάς το επιτρέπουν τις τσακίζουμε ή τις διπλώνουμε για να μειώσουμε τον όγκο τους μέσα στον κάδο.

Αξίζει να τονίσουμε ότι τόσο το χαρτί όσο και το χαρτόνι, εφόσον επιτελέσουν το έργο τους, μπορούν να ανακυκλωθούν για την παραγωγή νέων προϊόντων. Τα οφέλη είναι σημαντικά, καθώς για κάθε 1 τόνο ανακυκλωμένου χαρτιού που χρησιμοποιούμε επιτυγχάνεται σημαντική μείωση του όγκου των αποβλήτων τα οποία καταλήγουν στους ΧΥΤΑ και ΧΥΤΥ, εξοικονόμηση ενέργειας και νερού σε ποσοστό περίπου 45%, λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση κατά 68%, μειωμένη ρύπανση στο νερό κατά 33%, ενώ επιπλέον διασώζονται 17-20 δέντρα. Ετσι λοιπόν, αφού συλλεχθούν τα απόβλητα χαρτιού και χαρτονιού, διαχωρίζονται ανά ποιότητα και στη συνέχεια προχωράει η επεξεργασία τους, αφαιρώντας ξένα σώματα και ύλες. Το ανακτημένο υλικό δεματοποιείται και αποστέλλεται σε αδειοδοτημένους τελικούς αποδέκτες-χαρτοβιομηχανίες για την παραγωγή νέων προϊόντων. Πολύ σημαντική είναι επίσης η ανακύκλωση του πλαστικού για το περιβάλλον και τον πλανήτη μας. Αλλά και το γυαλί αποτελεί ένα υλικό 100% recyclable, από την ανακύκλωση του οποίου προκύπτουν πολλαπλά οφέλη, όπως εξοικονόμηση πρώτων υλών και ενέργειας αλλά και μείωση του συνολικού όγκου των απορριμμάτων.

Κυκλική οικονομία

Οι ειδικές συσκευασίες Tetra Pak μοιάζουν να είναι η χαρά της ανακύκλωσης, καθώς αποτελούνται κυρίως από υψηλής ποιότητας χαρτί, πάνω από 70%, το οποίο προέρχεται από δάση με την πιστοποίηση αειφόρου ανάπτυξης Forest Stewardship Council®, και από άλλες ελεγχόμενες πηγές, καθώς και από πολυμερή (κυρίως πολυαιθυλένιο) και αλουμίνιο. Ουσιαστικά, ανακυκλώνοντας μια χάρτινη συσκευασία Tetra Pak τής δίνουμε μια δεύτερη ζωή και τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί για κάτι καινούργιο. Τα βήματα είναι απλά. Πρώτον, διαχωρίζουμε καθημερινά τις χάρτινες συσκευασίες από τα υπόλοιπα απορρίμματα στο νοικοκυριό και τις αδειάζουμε εντελώς από τα υπολείμματα, ενώ τις διπλώνουμε και τις απορρίπτουμε χωριστά και όχι μέσα σε δεμένες σακούλες. Σημειώνεται ότι η Tetra Pak συνεργάζεται με εταιρείες ανακύκλωσης και τοπικούς φορείς για την ενίσχυση της ανακύκλωσης χάρτινων συσκευασιών. Ετσι έχει συμβάλει σημαντικά στην αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης των χάρτινων συσκευασιών που «αγγίζει» το 27% παγκοσμίως και 31% στην Ελλάδα (πηγή: ΕΕΑΑ, 2021), ενώ διερευνά συνεχώς νέες ευκαιρίες για να βελτιώσει τον τρόπο ανακύκλωσης των χάρτινων συσκευασιών.

Nέα μέτρα

Κατά μέσο όρο, κάθε Ευρωπαίος παράγει ετησίως σχεδόν 180 κιλά απορριμμάτων συσκευασιών. Οι συσκευασίες είναι ένα από τα κύρια προϊόντα που χρησιμοποιούν πρωτογενή υλικά, καθώς το 40% των πλαστικών υλών και το 50% του χαρτιού που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ προορίζονται για ανάλογη χρήση. Αν δεν αναληφθεί δράση, η ΕΕ θα σημειώσει πρόσθετη αύξηση κατά 19% στα απορρίμματα συσκευασιών έως το 2030, ενώ στην περίπτωση των απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών προβλέπεται αύξηση ακόμη και κατά 46%. Ετσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει νέους κανόνες σε επίπεδο ΕΕ για τις συσκευασίες, με σκοπό την αντιμετώπιση αυτής της ολοένα διογκούμενης πηγής αποβλήτων και της απογοήτευσης των καταναλωτών. Η προτεινόμενη αναθεώρηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασιών έχει τρεις κύριους στόχους. Πρώτον, την πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων συσκευασιών: μείωση της ποσότητάς τους, περιορισμό των περιττών συσκευασιών και προώθηση λύσεων επαναχρησιμοποιήσιμων και επαναπληρούμενων συσκευασιών. Δεύτερον, την ενίσχυση της ανακύκλωσης υψηλής ποιότητας («κλειστού βρόχου»): να καταστούν δηλαδή ανακυκλώσιμες όλες οι συσκευασίες στην αγορά της ΕΕ με οικονομικά βιώσιμο τρόπο έως το 2030. Και, τέλος, τη μείωση της ανάγκης για πρωτογενείς φυσικούς πόρους και δημιουργία μιας αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών που λειτουργεί εύρυθμα, αυξάνοντας τη χρήση ανακυκλωµένων πλαστικών στις συσκευασίες µέσω υποχρεωτικών στόχων.