Οραματιστής ή εμμονικός; Ιδιοφυής ή υπέρμετρα φιλόδοξος; Αυθεντικά εκκεντρικός εφευρέτης ή απλώς ένας αντισυμβατικός έμπορος ονείρων; Οταν πρόκειται για ανθρώπους-γρίφους σαν τον Ιλον Μασκ, οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα δεν μπορούν να δοθούν εύκολα. Ο πάμπλουτος ιδρυτής της Tesla (η πιο ραγδαία αναπτυσσόµενη κατασκευάστρια εταιρεία ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων στον κόσµο) και της SpaceX (η µεγαλύτερη ιδιωτική βιοµηχανία κατασκευής πυραύλων και διαστηµικών οχηµάτων στον κόσµο) απασχολεί εδώ και χρόνια την επικαιρότητα – συνήθως με τις τρελές ιδέες του, τις επιχειρηματικές επιτυχίες του, τα σχεδόν 20 δισεκατομμύρια δολάρια της περιουσίας του (που τον καθιστούν 46ο πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο σύμφωνα με το περιοδικό «Forbes»), ακόμη και με τις ερωτικές του περιπέτειες με διάσημες γυναίκες σαν την Αμπερ Χερντ (πρώην σύζυγος του Τζόνι Ντεπ). Τους τελευταίους μήνες, ωστόσο, το ονοματεπώνυμό του γίνεται trending topic στα διάφορα social media για (όλους τους) λάθος λόγους. Ο «νέος Χάουαρντ Χιουζ», όπως τον έχουν χαρακτηρίσει, μοιάζει να έχει αρχίσει να λυγίζει υπό το βάρος των μεγαλεπήβολων σχεδίων του και αντί να γίνεται πιο προσεκτικός, υποκύπτει σε επικίνδυνες παρορμήσεις.
Μία από αυτές εκφράστηκε στις 7 Αυγούστου σε µορφή tweet («Am considering taking Tesla private at $420. Funding secured», ήτοι «Σκέφτοµαι να αποσύρω την Tesla από το Χρηµατιστήριο µε τιµή µετοχής στα 420 δολάρια. Χρηµατοδότηση εξασφαλισµένη») και του κόστισε τελικά 20 εκατοµµύρια δολάρια. Διότι αυτό είναι το πρόστιµο που επιβλήθηκε στον ίδιο, αλλά και ξεχωριστά στην Tesla, Inc., από τις ρυθµιστικές αρχές του χρηµατοπιστωτικού τοµέα των ΗΠΑ για την ανάρτηση παραπλανητικών µηνυµάτων στο Twitter. Ο Μασκ πρέπει επίσης να παραιτηθεί από πρόεδρος της επιχείρησης για τα επόµενα τρία χρόνια, παραµένοντας διευθύνων σύµβουλος (CEO), όπως προβλέπεται από τον διακανονισµό που ανακοίνωσε πριν από µερικές εβδοµάδες η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς του Χρηµατιστηρίου της Νέας Υόρκης (SEC), η οποία κατέθεσε µάλιστα µήνυση σε βάρος του επιχειρηµατία, κατηγορώντας τον για απάτη. Η συγκεκριµένη επιλογή του 420 στο επίµαχο post έδωσε τροφή για ποικίλα σχόλια, καθώς ο συγκεκριµένος αριθµός χρησιµοποιείται ευρέως ως slang για το κάπνισµα µαριχουάνας (έχει µάλιστα επικρατήσει να γίνονται στις 20 Απριλίου – 4/20 στα αµερικανικά ηµερολόγια – σε όλον τον κόσµο εκδηλώσεις υπέρ της αποποινικοποίησης της χρήσης κάνναβης).
Οπως και να έχει, ο Μασκ αποδέχτηκε τον συμβιβασμό χωρίς να δώσει λεπτομερείς εξηγήσεις για το ατόπημά του και συνεχίζει να χρησιμοποιεί το Τwitter τρολάροντας (μάλλον) τους followers του και την SEC. Πριν από μερικές ημέρες δήλωσε ότι έφτασε ο καιρός να κατασκευαστεί ένα mecha, ένα ρομπότ-πολεμιστής που το χειρίζεται άνθρωπος από το εσωτερικό του – και ουδείς γνωρίζει αν πρέπει να τον πάρει στα σοβαρά. Η ιστορία πάντως έχει δείξει πως αυτός ο άνδρας προσπαθεί να κάνει πράξη ακόμη και τις πιο ακραίες συλλήψεις του μυαλού του και στις 22 Νοεμβρίου, όταν θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός η βιογραφία του με τίτλο «Elon Musk. Η Tesla, η SpaceX και η αναζήτηση ενός φανταστικού μέλλοντος» (με συγγραφέα τον δημοσιογράφο Ασλι Βανς), θα μπορούμε όλοι να το διαπιστώσουμε.
Ο Ιλον Μασκ γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1971 στην Πρετόρια της Νότιας Αφρικής, γιος της καναδής καλλονής Μέι Μασκ, μοντέλου και διατροφολόγου, και του Ερολ Μασκ, επιτυχημένου ηλεκτρολόγου μηχανικού. Αγαπούσε πολύ την ανάγνωση, ειδικά την επιστημονική φαντασία, και είχε καλή σχέση με τα μικρότερα αδέλφια του, Κίμπαλ και Κόρα. Η μητέρα του έπρεπε συνεχώς να τον ψάχνει, καθώς ο Ιλον βρισκόταν μονίμως σε διάφορες αναζητήσεις. Δεν κοιμόταν πριν από τις 5 το πρωί και δυσκολευόταν πολύ να ξυπνήσει για το σχολείο. «Δεν είχε φίλους. Ηταν ο μικρότερος ηλικιακά και σωματικά στην τάξη του και δυσκολευόταν να προσαρμοστεί. Είναι θλιβερό για μια μητέρα να το βλέπει αυτό» έχει εξομολογηθεί η Μέι Μασκ. Δεν βοηθούσε φυσικά στην επικοινωνία του με τους άλλους το ότι ο παντογνώστης Ιλον διόρθωνε από μικρός τους πάντες όποτε τύχαινε να κάνουν οποιοδήποτε λάθος. Στην εφηβεία είχε υποστεί bullying από κάποιους συμμαθητές του – ο τραυματισμός που του προκάλεσαν στη μύτη χρειάστηκε να διορθωθεί με πλαστική επέμβαση. Οι γονείς του χώρισαν όταν ήταν εννέα ετών. Τότε περίπου εκδηλώθηκε το ενδιαφέρον του για τον προγραμματισμό και την τεχνολογία. Επέλεξε να ζήσει για κάποια χρόνια με τον σκληρό πατέρα του, μια κίνηση που αργότερα μετάνιωσε. Στο βιβλίο, μάλιστα, και τα δύο αγόρια της οικογένειας αναφέρονται στα ψυχικά τραύματα που τους είχε προκαλέσει ο μπαμπάς τους χωρίς να τα περιγράφουν με ακρίβεια.
Στα 17 του ο Μασκ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την καταγωγή της μητέρας του και να σπουδάσει στον Καναδά – ένας από τους λόγους ήταν και για να αποφύγει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Συνέχισε τις σπουδές του στις ΗΠΑ και εκεί βρήκε πραγματικά τη γη των μεγάλων ευκαιριών. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 άρχισε να ασχολείται με τις εταιρείες λογισμικού. Το 1999 ίδρυσε την x.com, ένα πόρταλ που πρόσφερε τη δυνατότητα διαδικτυακών οικονομικών συναλλαγών. Εναν χρόνο μετά, η x.com συγχωνεύτηκε με την Confinity, τον προάγγελο της PayPal. Η PayPal αποδείχτηκε εξαιρετικά επιτυχημένη και πωλήθηκε στην eBay για ενάμισι δισεκατομμύριο δολάρια. Περί τα 200 από αυτά κατέληξαν στην τσέπη του Μασκ.
Αντί να περιµένει την επόµενη φορά που θα του χαµογελούσε η τύχη, ο επίµονος επιχειρηµατίας άρχισε να επενδύει. Χρησιµοποιώντας 100 εκατοµµύρια δολάρια, ίδρυσε τη SpaceX, εταιρεία διαστηµικής εξερεύνησης, µε µακροπρόθεσµο στόχο τον εποικισµό του πλανήτη Αρη. Αλλα 70 εκατοµµύρια δολάρια διέθεσε στην Tesla, βιοµηχανία κατασκευής ηλεκτρικών αυτοκινήτων, ενώ µέσω της SolarCity εµπλέκεται µε τον µεγαλύτερο εγκαταστάτη και χρηµατοδότη ηλιακών κυψελών για οικιακούς καταναλωτές και επιχειρήσεις. Στις αρχές της δεκαετίας του 2010 θα µπορούσε να θεωρεί εαυτόν βασιλιά του κόσµου. Το 2012 η SpaceX κατάφερε να οδηγήσει µια κάψουλα τροφοδοσίας στον Διεθνή Διαστηµικό Σταθµό και στη συνέχεια να την επαναφέρει µε ασφάλεια στη Γη, ενώ η Tesla παρουσίασε το Model S, ένα όµορφο, πλήρως ηλεκτροκινούµενο όχηµα. Πριν από µερικούς µήνες συνδύασε τις δύο αγάπες του τοποθετώντας το Tesla Roadster που χρησιµοποιούσε ο ίδιος για να πηγαίνει στη δουλειά του πάνω στον πολύ ισχυρό πύραυλο Falcon Heavy της SpaceX. Στη θέση του οδηγού τοποθετήθηκε ένα οµοίωµα αστροναύτη. Η εκτόξευσή τους στο Διάστηµα µάς χάρισε κάποιες πολύ εντυπωσιακές εικόνες και το ιδανικό όχηµα µάρκετινγκ για τον Μασκ και τις ποικίλες δραστηριότητές του. Το 2015 υπήρξε συνιδρυτής της OpenAI, µιας µη κερδοσκοπικής επιχείρησης που προωθεί τη φιλική προς τον άνθρωπο τεχνητή νοηµοσύνη. Το 2016 ίδρυσε την Boring Company, µια εταιρεία που δραστηριοποιείται σε έργα υποδοµών µε εξειδίκευση στη δηµιουργία σηράγγων. Ο Μασκ οραµατίζεται επίσης ένα πρωτοποριακό σύστηµα ταχύτατων συγκοινωνιών, το Hyperloop. Ο ίδιος δηλώνει ότι το µόνο που τον ενδιαφέρει πια είναι να συµβάλει στην καλυτέρευση του κόσµου και στην εξασφάλιση ενός µέλλοντος για την ανθρωπότητα, ακόµη και έτη φωτός µακριά. Κάποιοι παραµένουν σκεπτικιστές σε ό,τι τον αφορά.
Τις δύο πλευρές του, του αλτρουιστή και του κακότροπου, αλαζόνα επιχειρηµατία, τις έδειξε το περασµένο καλοκαίρι µε αφορµή την περιπέτεια των δώδεκα αγοριών της ποδοσφαιρικής οµάδας «Αγριόχοιροι» και του προπονητή τους, οι οποίοι είχαν εγκλωβιστεί στο σπήλαιο Ταµ Λουάνγκ της Ταϊλάνδης και διασώθηκαν τελικά έπειτα από µια πολύ δύσκολη επιχείρηση. Ο Μασκ προσφέρθηκε αµέσως να βοηθήσει, στέλνοντας δέκα επιστήµονες από τις επιχειρήσεις του στη µακρινή χώρα. Στη συνέχεια πήγε και ο ίδιος εκεί και παρέδωσε στις τοπικές αρχές ένα µίνι υποβρύχιο κατασκευασµένο ειδικά για την περίπτωση. Οταν αποδείχτηκε πως το µηχάνηµα δεν θα ήταν τελικά χρήσιµο, ένας από τους δύτες που επιχειρούσαν στο σπήλαιο, ο Βρετανός Βέρνον Ανσγουορθ, δήλωσε ότι θεωρεί την κίνηση του Μασκ διαφηµιστικό κόλπο. «Ψύχραιµος» στις αντιδράσεις του, ο µεγιστάνας της τεχνολογίας τον αποκάλεσε, στο προσφιλές του Twitter, «παιδεραστή», υπονοώντας πως έχει στοιχεία που αποδεικνύουν τον ισχυρισµό του. Στοιχεία τελικά που δεν υπήρχαν και ο Ανσγουορθ απείλησε να καταθέσει µήνυση σε βάρος του για συκοφαντική δυσφήµηση.
Σχεδόν µήνα αργότερα, λίγες µέρες µετά το tweet των 20 εκατοµµυρίων δολαρίων, το όνοµά του ενεπλάκη και πάλι σε σκάνδαλο, όταν η γνωστή για την αθυροστοµία της ράπερ Αζέλια Μπανκς άρχισε να περιγράφει σε µια σειρά από Instagram stories το πώς βρέθηκε για ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο ολοµόναχη στο σπίτι του Μασκ όπου πήγε υποτίθεται για να συνεργαστεί µε την Grimes, την καναδή µουσικό και τραγουδίστρια µε την οποία ο τρις διαζευγµένος Μασκ άρχισε να βγαίνει τον περασµένο Απρίλιο, µετά τον χωρισµό του µε την Αµπερ Χερντ. Η Μπανκς υπονόησε ότι ο δισεκατοµµυριούχος είχε ανεβάσει το επίµαχο tweet έχοντας κάνει χρήση acid, ότι η Grimes την παραµέλησε επειδή έπρεπε να τον παρηγορεί για το ατόπηµά του, ενώ σχολίασε ότι από κοντά δεν είναι καθόλου ελκυστικός. Τις επόµενες ηµέρες έδωσε στη δηµοσιότητα screenshots από τα µηνύµατα που είχε ανταλλάξει µε την 30χρονη καλλιτέχνιδα, η οποία µεταξύ άλλων τον κοροϊδεύει για την επινοηµένη, ψεύτικη προφορά του, λέει ότι φοβάται µήπως τον δολοφονήσουν οι Ρώσοι, επιµένει πως ο Μασκ κάνει ναρκωτικά («άρχισε τους µπάφους εξαιτίας µου» γράφει χαρακτηριστικά), χωρίς να αµελήσει να κάνει και µια αναφορά στην υπερφυσική ανατοµία του. Ο Μασκ δήλωσε δι’ αντιπροσώπου ότι δεν έχει συναντήσει ποτέ την Μπανκς.
Στις 16 Αυγούστου ο άτακτος µεγιστάνας αποφάσισε να δώσει µια εξοµολογητική συνέντευξη στους «New York Times», στην οποία διέκοψε πολλές φορές τον λόγο του για να συνέλθει από τη συγκίνηση και έµοιαζε να πασχίζει να πνίξει τους πηγαίους λυγµούς του. «Ο περασµένος χρόνος είναι ο πιο δύσκολος και επώδυνος της καριέρας µου. Ηταν µια βασανιστική περίοδος» είπε. Οταν τον ρώτησαν αν οι απαιτήσεις της δουλειάς είχαν αντίκτυπο στη σωµατική και ψυχική του υγεία απάντησε ότι παίρνει υπνωτικά χάπια για να καταφέρνει να κοιµάται: «Δεν έχω περάσει πολύ καλά. Ηρθαν και µε είδαν κάποιοι φίλοι που είχαν ανησυχήσει πολύ». Εδωσε επίσης κάποιες εξηγήσεις για την απρόβλεπτη συµπεριφορά του: «Τον τελευταίο καιρό δούλευα έως και 120 ώρες την εβδοµάδα. Εχω να πάρω άδεια για ολόκληρη εβδοµάδα από το 2001 που έπρεπε να αναρρώσω από ελονοσία. Υπήρξαν φορές που δεν βγήκα από το εργοστάσιο για τρεις ή τέσσερις ηµέρες στη σειρά. Εχει επηρεάσει πολύ αυτό τη σχέση µου µε τους φίλους ή τα παιδιά µου» (έχει αποκτήσει έξι αγόρια, δίδυµα και τρίδυµα, µε την πρώτη του σύζυγο Τζαστίν. Το πρώτο τους παιδί είχε πεθάνει σε ηλικία µόλις δέκα εβδοµάδων από σύνδροµο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου). Ερωτώµενος γιατί επέλεξε τον αριθµό 420 για την τιµή της µετοχής της Tesla στο tweet του, απάντησε: «Μου φάνηκε απλώς καλύτερο κάρµα ο αριθµός 420 σε σχέση µε το 419 που έβγαινε αριθµητικά µε βάση κάποιους υπολογισµούς. Αλλα δεν ήµουν µαστουρωµένος όταν το πόσταρα. Οι µπάφοι δεν βοηθούν την παραγωγικότητα. Υπάρχει λόγος που χρησιµοποιούµε τη λέξη «stoned». Το χόρτο σε καθηλώνει».
Παρά τις δηλώσεις αυτές, τον περασµένο Σεπτέµβριο κάπνισε σε ζωντανή µετάδοση ένα joint ως φιλοξενούµενος σε δηµοφιλές web show. Είπε βεβαίως ότι κάτι τέτοιο συµβαίνει πολύ σπάνια, όµως η αµφιλεγόµενη κίνησή του έριξε την τιµή της µετοχής της Tesla και οδήγησε δύο στελέχη της σε παραίτηση. Παρά τις προσωπικές αναποδιές, η επαγγελµατική του πορεία παραµένει ανοδική. Οι ειδικοί θεωρούν ότι η παραίτησή του από τη θέση του προέδρου στην Tesla µάλλον θα κάνει καλό στην επιχείρηση, ενώ η εξερεύνηση του Διαστήµατος καλά κρατεί. Ο Μασκ δηλώνει στη βιογραφία του πως ονειρεύεται να έχει φτιάξει µέχρι το 2040 µια αποικία στον Αρη µε πληθυσµό 80.000 ανθρώπων. Την πρώτη επανδρωµένη αποστολή στον Κόκκινο Πλανήτη την υπολογίζει σε λιγότερο από δέκα χρόνια. Κάποια στιγµή θα πάει και ο ίδιος εκεί, αφού, όπως έχει πει, θα ήθελε να πεθάνει στον Αρη. Απλώς όχι κατά την προσεδάφιση.
Τι είπε ο Μασκ στον βιογράφο του
Εγώ προτιμούσα να παίζω βιντεοπαιχνίδια, να προγραμματίζω λογισμικά και να διαβάζω βιβλία από το να παιδεύομαι να πάρω άριστα εκεί όπου δεν υπήρχε λόγος να πάρω άριστα. Θυμάμαι να παίρνω κάτω από τη βάση σε μαθήματα της Τετάρτης και της Πέμπτης Δημοτικού. Ο φίλος της μητέρας μου με έπιανε και μου έλεγε πως θα έχανα τη χρονιά αν δεν έπιανα τη βάση. Δεν ήξερα ότι έπρεπε να περάσεις τα μαθήματα για να συνεχίσεις στην επόμενη τάξη. Υστερα από αυτό, πήρα τους καλύτερους βαθμούς στο τμήμα».
Ειλικρινά, ανησυχώ για το ενδεχόμενο ο Λάρι Πέιτζ της Google να έχει βάλει μπρος την κατασκευή μιας στρατιάς ρομπότ, τα οποία θα διαθέτουν τεχνητή νοημοσύνη και θα είναι ικανά να καταστρέψουν την ανθρωπότητα».
Ο κατάλογος των ανθρώπων που δεν θα στενοχωρούνταν αν έπαυα να υπάρχω μεγαλώνει διαρκώς. Οι δικοί μου φοβούνται ότι οι Ρώσοι θα με δολοφονήσουν».
Θα ήθελα να αφιερώσω περισσότερο χρόνο στο φλερτ. Πρέπει να βρω μια φιλενάδα. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να εξασφαλίσω λίγο περισσότερο χρόνο. Υπολογίζω γύρω στις πέντε με δέκα ώρες. Πόσο χρόνο χρειάζεται μια γυναίκα μέσα στην εβδομάδα; Δέκα ώρες; Αυτό δεν είναι το ελάχιστο; Δεν ξέρω».
Θα υπάρξει αρκετό ενδιαφέρον από ανθρώπους πρόθυμους να πουλήσουν τα πράγματά τους στη Γη και να πάνε στον Αρη. Δεν μιλάμε για τουρισμό. Είναι όπως τότε που οι άνθρωποι ταξίδευαν στην Αμερική, την εποχή που μιλούσαν για έναν Νέο Κόσμο. Εγκαθίστασαι εκεί, βρίσκεις μια δουλειά και προχωράς. Αν λύσεις το πρόβλημα της μεταφοράς, δεν είναι και τόσο δύσκολη η κατασκευή ενός διάφανου θερμοκηπίου με ελεγχόμενη ατμόσφαιρα, όπου θα ζουν οι άνθρωποι».
Τα αποσπάσματα προέρχονται από το βιβλίο του Ασλι Βανς «Elon Musk. Η Tesla, η SpaceX και η αναζήτηση ενός φανταστικού μέλλοντος» που θα κυκλοφορήσει στις 22 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
