Τις συναντώ στα καμαρίνια του θεάτρου Rex. Η Νατάσσα Μποφίλιου και η Κατερίνα Παπουτσάκη μοιάζουν με δύο καλές φίλες που συνομιλούν καθώς τα είδωλά τους αντανακλώνται στον μεγάλο καθρέπτη. Υστερα περπατάμε μαζί στη σκηνή. Μπροστά μας απλωμένα ράντζα και νοσοκομειακοί οροί, οι θέσεις των μουσικών της ζωντανής ορχήστρας. «Ευαγγελισμός, το μιούζικαλ» γαρ, καθώς οι δυο τους συναντιούνται στη νέα παράσταση του Εθνικού Θεάτρου που ανεβαίνει στη σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη» από τις 8 Νοεμβρίου, με το λιμπρέτο να υπογράφει ο Γιάννης Αστερής και τη μουσική ο συνήθης ύποπτος Αγγελος Τριανταφύλλου, ο οποίος συν-σκηνοθετεί το έργο με τον Δημήτρη Σταυρόπουλο.

Οταν το τέλος νοηματοδοτεί

Η υπόθεση; Σουρεαλιστική. Ο Απόστολος Παύλου, ο διευθυντής της Α’ Παθολογικής Κλινικής του Ευαγγελισμού, με τη συνεργασία γιατρών, αιχμαλωτίζει τον ίδιο τον Θάνατο, τον οδηγεί σε έναν θάλαμο και τον θέτει σε καταστολή. Η κατάλυσή του, όμως, δεν θα επιφέρει τον «Ευαγγελισμό», τουλάχιστον σε αυτό έργο, καθώς, όπως υποστηρίζουν και οι δύο σκηνοθέτες, «ο κύκλος της ζωής είναι φτιαγμένος με σοφία και οφείλει να ολοκληρωθεί». «Ναι, πράγματι, ο θάνατος νοηματοδοτεί τη ζωή» αναφέρει και η Νατάσσα Μποφίλιου. «Γιατί με έναν τρόπο καθορίζει την ύπαρξή μας. Συνειδητά ή ασυνείδητα οι άνθρωποι ξέρουμε ότι θα πεθάνουμε και αυτός ο φόβος ακριβώς κάνει κάποιους καλύτερους και κάποιους χειρότερους. Γιατί έχοντας την επίγνωση του τέλους τελικά κάνουμε τις συνειδητές επιλογές με τις οποίες θα ζήσουμε. Μας ενδιαφέρει δηλαδή να διάγουμε τον βίο μας απλά ιδιοτελώς ή μας ενδιαφέρει το πέρασμά μας να αφήσει πίσω του και κάποιο αποτύπωμα;».

«Τι ωραίο αυτό που λες, Νατάσσα» αναφέρει η Κατερίνα Παπουτσάκη. «Πράγματι, οι άνθρωποι έχουμε να διαχειριστούμε το τέλος και αυτό είναι ό,τι πιο σκληρό! Εγώ το βλέπω στα ίδια τα παιδιά μου. Δεν θα ξεχάσω την ημέρα που ο γιος μου ο Μάξιμος ξύπνησε και μου είπε: «Μαμά, θα σταματήσω να φοβάμαι τον θάνατο! Νομίζω ότι και να πεθάνουμε δεν χανόμαστε». Ηταν μόλις 4,5 ετών και είχε αυτή την αγωνία, δεν ξέρω γιατί… Ισως γιατί το τέλος είναι κάτι που μας βασανίζει από την ώρα που γεννιόμαστε. Ισως γι’ αυτό υπάρχουν τόσα έργα γύρω από αυτό το θέμα και η τέχνη οργιάζει επάνω σε αυτό το δίπολο έρωτα – θανάτου».

Η Νατάσσα Μποφίλιου συμφωνεί απόλυτα μαζί της. «Μα η τέχνη με έναν τρόπο δεν εξασφαλίζει μια αθανασία;» προσθέτει. «Κάπου είχα διαβάσει ότι άνθρωποι κάνουν τέχνη, έρωτα και τάφους ακριβώς για να μείνουν αθάνατοι» συμπληρώνει.

Και το «μετά από εδώ» πόσο λοιπόν τις απασχολεί; «Ξέρεις, δεν είμαι καθόλου εξοικειωμένη με την ιδέα του θανάτου» εξομολογείται η Κατερίνα Παπουτσάκη. «Είναι κάτι που με δυσκολεύει! Προσπαθώ όμως ζώντας στο εδώ και το τώρα να βρω την άκρη… Οχι σε στενό, ατομικό πλαίσιο, αλλά μέσα από μια βαθιά αγάπη για τους συνανθρώπους μας για μια δίκαιη κοινωνία με αλληλεγγύη! Με αυτές τις αξίες μεγάλωσα, σε ένα έντονα πολιτικοποιημένο περιβάλλον, με καθημερινούς αγώνες για δικαιοσύνη, ισότητα και ειρήνη! Καποιες φορές, όταν ήμουν μικρή, νόμιζα ότι ήμουν λίγο στην άκρη, αλλά ένιωθα ότι η μητέρα μου έτσι δικαίωνε το πέρασμά της στη ζωή! Με προσφορά και ανιδιοτέλεια! Αυτή ήταν η πρόκληση απέναντι στον φόβο του θανάτου για αυτή! Και αυτό προσπαθώ να περάσω και στα δικά μου παιδιά. Με αυτόν τον τρόπο εγώ κυνηγώ την αθανασία».

«Δεν πιστεύω σε μια μεταθανάτια ζωή, σε παράδεισο και κόλαση» αναφέρει και η Νατάσσα Μποφίλιου. «Εάν κάτι κρατώ, είναι μια φράση του αστροφυσικού Διονύση Σιμόπουλου που έφυγε πέρυσι από τη ζωή. «Eίμαστε όλοι μας αστρόσκονη και κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα» έγραψε. Με έκανε να νιώσω πολύ ωραία αυτό. Ηταν το πιο ανακουφιστικό πράγμα και το έλεγε η επιστήμη. Αυτό το έργο, λοιπόν, με έχει φέρει αντιμέτωπη με περιοχές που δεν τολμούσα να αγγίξω. Θυμάμαι την ημέρα που ήρθα στην πρώτη ανάγνωση. Δεν έχω σκεφτεί ποτέ μου να κάνω πίσω σε κάτι που έχω συμφωνήσει. Αλλά εδώ το σκέφτηκα. Μην παρεξηγηθώ, οι θεατές δεν θα δουν κάτι μαύρο και μονοδιάστατο. Σε εμένα άγγιξε κάτι που δεν ήθελα να αντιμετωπίσω εκείνη τη στιγμή. Eτσι, όταν τελείωσε η ανάγνωση, φτάνοντας σπίτι σκέφτηκα να πάρω τον Αγγελο τηλέφωνο και να του πω «δεν μπορώ να το κάνω». Αλλά τελικά αυτό το έργο ήρθε στη στιγμή που το χρειαζόμουν».

Πώς θα μπορούσε άλλωστε να πει «όχι» στον Αγγελο Τριανταφύλλου; «Τον ξέρω από μωρό παιδί. Εχουμε γεννηθεί την ίδια ημέρα, την ίδια χρονιά, στο ίδιο μαιευτήριο, πηγαίναμε στο ίδιο σχολείο. Ηταν το πρώτο μου καλλιτεχνικό ντουέτο, έχω τραγουδήσει όλα τα τραγούδια της εφηβείας του. Σκηνοθετεί χρόνια τις παραστάσεις μου. Ο Αγγελος κουβαλά ολόκληρους κόσμους μέσα του. Και τώρα εδώ, σε αυτό το έργο, έχει συνθέσει μια υπέροχη μουσική».

«Είναι συγκλονιστική η μουσική του. Οι κλασικές του επιρροές είναι φανερές. Την ίδια στιγμή, φλερτάρει με την τζαζ και την ποπ. Δεν ξέρω πώς να χαρακτηρίσω αυτό το έργο. Ισως μια ποπ όπερα;» επιβεβαιώνει και η Κατερίνα Παπουτσάκη, μια ηθοποιός που κάλλιστα θα μπορούσε να ήταν τραγουδίστρια, όπως άλλωστε έχει αποδείξει μετά την κυκλοφορία τεσσάρων προσωπικών singles. Τι κι αν χειμωνιάζει; Η αισθαντική φωνή της στο τραγούδι της «Καλοκαιρία» ακόμη αντηχεί στην πόλη…

Και κάπου εδώ η Νατάσσα Μποφίλιου εκφράζει τις ανησυχίες της. «Καμιά φορά σκέφτομαι: Τι δουλειά έχω εγώ εδώ; Μια τραγουδίστρια στο θέατρο. Εχω συνηθίσει να ανεβαίνω στη σκηνή και να είμαι η Νατάσσα και τώρα καλούμαι να υποδυθώ μια άλλη, τη Δέσποινα Βλάχου… μια εικαστικό που εισάγεται στον Ευαγγελισμό» θα πει σε μια αποστροφή του λόγου της.

«Μην την ακούς! Εχει ενσωματωθεί αδιανόητα. Μας έχει βάλει σε όλους τα γυαλιά!» επεμβαίνει η Κατερίνα Παπουτσάκη κοιτώντας την τρυφερά. «Καταλαβαίνω βέβαια ακριβώς τι εννοεί η Νατάσσα. Το τελευταίο διάστημα, όπως ξέρεις, και εγώ τραγουδάω, κάνω live. Κάθε φορά που θα ανεβώ λοιπόν σε μια μουσική σκηνή παγώνω από αμηχανία, αισθάνομαι γυμνή. Γιατί στο θέατρο υποδύομαι πάντα κάποια, ενώ πιάνοντας το μικρόφωνο πρέπει να είμαι απλά η Κατερίνα…».

Πόλεμος στη γειτονιά μας

Εξω από τον μαγικό κόσμο του θεάτρου η σκληρή επικαιρότητα δεν μπορεί να λείπει από την κουβέντα τη στιγμή που η Μέση Ανατολή φλέγεται. «Δεν ξέρω αν υπάρχουν λόγια για αυτό που συμβαίνει χρόνια τώρα κάτω από τις ευλογίες των κυρίαρχων του κόσμου!» αναφέρει η Κατερίνα Παπουτσάκη. «Διάβασα πρόσφατα ένα κείμενο. Μιλούσε για δύο συνεντεύξεις που είχαν γίνει σε γονείς που τα παιδιά τους είχαν σκοτωθεί. Το ένα παιδί προερχόταν από το Ισραήλ και είχε χάσει τη ζωή του από επίθεση παλαιστίνιου καμικάζι, το άλλο παιδί προερχόταν από την Παλαιστίνη και είχε χάσει τη ζωή του από σφαίρα ισραηλινού σκοπευτή. Οταν τους ρώτησαν λοιπόν «εάν θα μπορούσατε να γυρίσετε τον χρόνο πίσω, τι θα θέλατε;», απάντησαν να ήταν ζωντανά τα παιδιά τους για να γίνουν στρατιώτες και να σκοτώσουν τον εχθρό. Αυτή ακριβώς η ιστορία καθρεπτίζει τη σκέψη μου επάνω σε αυτό που συμβαίνει: ότι η ελπίδα έχει σκοτωθεί σε αυτή την περιοχή. Oτι το πάθος για το δίκιο σκοτώνεται καθημερινά και όλο αυτό έχει μπολιάσει τόσο πολύ τους ανθρώπους που νιώθουν αντίπαλοι, ενώ αυτοί που πραγματικά φταίνε είναι αυτοί που τους κυβερνούν και οι αποφάσεις τους!».

Η Νατάσσα Μποφίλιου σκοτεινιάζει. «Νατάσσα, θα τραγουδούσες σήμερα υπέρ του παλαιστινιακού λαού;» τη ρωτώ. «Εχω βρεθεί σε αρκετές πορείες και δράσεις αλληλεγγύης για τους Παλαιστινίους μέσα στα χρόνια και φυσικά θα τραγουδούσα σε συναυλία αλληλεγγύης για αυτούς και για κάθε λαό που υφίσταται γενοκτονία 75 χρόνια. Οπως εκείνοι. Ο βασανισμένος λαός της Παλαιστίνης φορτώνεται από τον δυτικό κόσμο τη δολοφονία αθώων από τη Χαμάς. Δεν είναι όμως αυτή η ιστορία του παλαιστινιακού ζητήματος. Και οφείλουμε να τη γνωρίζουμε προτού πάρουμε θέση. Αν μπορούσα να έδινα μία συναυλία στην Παλαιστίνη και μία στο Ισραήλ, θα το έκανα. Για εκείνη τη μερίδα των λαών που θέλουν την ειρήνη και είναι υπέρ της επίλυσης».

Κόντρα στα στερεότυπα

«Νατάσσα, να το ξέρεις ότι αυτές οι δηλώσεις σου για την Παλαιστίνη θα σχολιαστούν» επισημαίνω. «Το ξέρω ότι γίνομαι ενοχλητική σε κάποιους. Συγκεντρώνω χαρακτηριστικά που τους ενοχλούν. Οπως αριστερή, γυναίκα, με την πεποίθηση ότι δικαιούμαι να είμαι αυτή που είμαι. Ετσι όμως μεγάλωσα. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Το έχω ξαναπεί, γεννήθηκα σε ένα σπίτι αριστερών που ο αγώνας για τον άνθρωπο ήταν κάτι βαθιά ριζωμένο. Η μάνα μου μας μεγάλωσε λέγοντάς μας ότι εάν ο δάσκαλος μας πει αδιάβαστους και εμείς δεν είμαστε, πρέπει να του απαντήσουμε «δεν το δέχομαι» και να υπερασπιστούμε την αλήθεια μας. Το παρατσούκλι μου στο Δημοτικό ήταν «δεν το δέχομαι». Με τους φίλους μου από τότε γελάμε ακόμη με αυτό. Και, ξέρεις, σήμερα πια, δεν έχω καθόλου πρόβλημα με τους χαρακτηρισμούς. Διόλου δεν θα παρεξηγηθώ αν με χαρακτηρίζει κάπως ένας άνθρωπος που δεν εκτιμώ. Εγώ θα τραβήξω τον δρόμο μου. Δεν ακολουθώ στερεότυπα. Η ζωή μου ίσως ήταν πιο εύκολη αν ακολουθούσα κάποια από αυτά. Εχω αποφασίσει να είμαι συνεπής σε αυτά που πιστεύω και παράλληλα να ντύνομαι όπως νιώθω και μου αρέσει. Και θα εκφράζομαι μέσα από αυτό και δεν θα συμβαδίζω με το στερεότυπο που θέλει ο οποιοσδήποτε να μου φορέσει. Επίσης, αν δεν με εκτιμά κάποιος που δεν εκτιμώ και εγώ με τη σειρά μου, πάει κάτι λάθος; Οχι. Και τελικά δεν θα προσποιηθώ ότι είμαστε όλοι ίδιοι, γιατί δεν είμαστε. Γιατί τελικά δεν ονειρευόμαστε όλοι και τον ίδιο κόσμο…».

Η Κατερίνα Παπουτσάκη την κοιτά προσεκτικά. Είναι και εκείνη μια γυναίκα που έχει έρθει αντιμέτωπη με στερεότυπα. «Ναι, έχω βιώσει σεξισμό» παραδέχεται. «Υπήρξε μια εποχή της ζωής μου που δέχτηκα ένα αδιανόητο κυνηγητό από παπαράτσι, από τον κίτρινο Τύπο. Ξαφνικά όλα αυτά ησύχασαν όταν παντρεύτηκα. Οταν μπήκε η ταμπέλα της «αποκατεστημένης». Υπήρξε μια πολύ άγρια εποχή κανιβαλισμού τότε στην τηλεόραση, στα περιοδικά. Σε κάποια φάση ήταν παρά πολύ δύσκολο για εμένα να το διαχειριστώ. Και όλο αυτό που βίωσα ήταν ξεκάθαρα αποτέλεσμα μιας βαθιά πατριαρχικής κοινωνίας. Ποιο ήταν το πρόβλημα τότε; Οτι ήμουν ένα κορίτσι 25 χρόνων και δεν είχα σταθεροποιήσει ακόμη την προσωπική μου ζωή. Εάν ήταν στη θέση μου ένα αγόρι, αυτό δεν θα ήταν καθόλου κατακριτέο».

Η ίδια μιλάει με αγωνία για την κοινωνία στην οποία μεγαλώνουν τα παιδιά της, ο 10 χρόνος Μάξιμος και ο 4,5 ετών Κίμων. «Θέλω να μιλάω για ευαίσθητα θέματα με τους γιους μου» αναφέρει. «Ο Κίμωνας είναι μικρός ακόμη, βέβαια. Αλλά με τον Μάξιμο μπαίνουμε σε τέτοιες κουβέντες. Είναι ένα πολύ ευαισθητοποιημένο παιδί, «μικρό φιλόσοφο» τον ονομάζω εγώ. Mιλάμε πολύ για τη διαφορετικότητα στο σπίτι, για την ανάγκη της συμπεριληπτικότητας, την ανάγκη της φροντίδας στις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες» εξηγεί. «Με βοηθά πολύ και το σχολείο που φοιτά σε αυτό. Στον Κίμωνα τώρα βλέπω μια συγκινητική αθωότητα, όπως σε όλα τα παιδιά της ηλικίας του. Δεν χρειάζεται να μιλήσεις για τη διαφορετικότητα σε ένα παιδί 4,5 ετών, γιατί απλά δεν βλέπει κάτι διαφορετικό στον απέναντι. Ο άνθρωπος γεννιέται αθώος, οι κοινωνικές πληροφορίες στις οποίες εκτίθεται σιγά-σιγά τον αλλοιώνουν. Οταν άκουσα, για παράδειγμα, πριν από μερικές ημέρες τον Αχιλλέα Μπέο να μιλάει με αυτόν τον τρόπο για τις σεξουαλικές προτιμήσεις ενός ανθρώπου, ένιωσα ντροπή και φόβο. Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο ίδιος ως μονάδα, που δυστυχώς έχει και μια σημαντική θεσμική ιδιότητα, αλλά και όλοι που σκέπτονται με τον ίδιο τρόπο και τον χειροκροτούν! Τρέμω μην επικρατήσει στη κοινωνία μας η λογική του μίσους. Τρέμω για τα παιδιά μου, για τους ανθρώπους που αγαπώ».

Η Νατάσσα Μποφίλιου της χαμογελά. Αλήθεια, θωρακίζεται εκείνη απέναντι στον αρνητισμό; «Τις πρώτες φορές που διάβασα κάτι άσχημο για εμένα στενοχωρήθηκα» παραδέχεται. «Αλλά ύστερα έκανα μια σκέψη: «Τι είναι, για παράδειγμα, πιο σημαντικό; Να μιλήσεις κατά του φασισμού και να επηρεάσεις πέντε ανθρώπους που σε ακούνε ή να σιωπήσεις για να μη σε βρίσουν οι φασίστες; Αφού σε βρίσκουν απέναντί τους ούτως ή άλλως. Λοιπόν, τότε, τι στενοχωριέσαι άμα σε βρίζουν;». Αυτό το «κλικ» έγινε μέσα μου όταν για πρώτη φορά τοποθετήθηκα δημόσια για τη Χρυσή Αυγή. Δέχτηκα απειλές για τη ζωή μου, είχα Χρυσαυγίτες να με περιμένουν κάτω από το σπίτι. Εδωσα συναυλίες με αστυνομική κλούβα απ’ έξω γιατί απειλούσαν τη διεξαγωγή τους και τη σωματική μας ακεραιότητα. Τι έπρεπε όμως να πράξω; Να σιωπήσω; Να λέω ότι τα παιδιά δεν είναι εγκληματική οργάνωση και ναζιστές, αλλά αγνοί πατριώτες; Και, ξέρεις, δεν νιώθω ότι έκανα και τίποτα. Και εγώ ενώθηκα με το κίνημα και με το προνόμιο να έχω μια μάνα που δεν μου είπε τότε «πρόσεχε, παιδάκι μου. Τι τα θες αυτά;», αλλά μια μητέρα που μου είπε «oι αγώνες έχουν θύματα και είμαι περήφανη που έχω μια κόρη που αγωνίζεται». Δεν ήμουν λοιπόν μόνη σε όλο αυτό, κάποιος μου χάραξε τον δρόμο και εγώ τον βάδισα. Κάτι μέσα μου με οδηγούσε. Εάν πρέπει κάποιον να θαυμάσουμε είναι τους ανθρώπους που ανοίγουν μόνοι τους τούς δρόμους πλάι στον αδύναμο, πλάι στο δίκιο. Εγώ όταν γεννήθηκα η μάνα μου μού διάβαζε Ρίτσο. Ε, όσο ντουβάρι και να ήμουν, κάτι θα ρίζωνε».

INFO

«Ευαγγελισμός, το μιούζικαλ»: Θεάτρο Rex, σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη» (Πανεπιστημίου 48), από Τετάρτη έως Κυριακή (πρεμιέρα 8 Νοεμβρίου).