Ο Αλάια μέσα από τον φακό του Αρθουρ Ελγκορτ

Ο ένας υπήρξε ο γαλλοτυνήσιος σχεδιαστής ρούχων και υποδημάτων οι δημιουργίες του οποίου ήταν μια σφιχτή όσο και τρυφερή αγκαλιά για το γυναικείο σώμα, χρίζοντάς τον «King of Cling». O άλλος είναι ένας αμερικανός φωτογράφος που έγινε γνωστός μέσα από τις δουλειές του για διεθνή περιοδικά μόδας και απαθανάτισε τις δημιουργίες του σχεδιαστή όπως τις ανέδειξε η αφρόκρεμα των supermodels τις δεκαετίες του ’80 και ’90, παρουσία ή και όχι του ίδιου του δημιουργού τους. H μακρά συνεργασία ανάμεσα στον Αζεντίν Αλάια (1940-2017) και τον 82χρονο σήμερα Αρθουρ Ελγκορτ είναι το αντικείμενο μιας έκθεσης στο Fondation Azzedine Alaïa στο Παρίσι. Στην «Azzedine Alaïa, Arthur Elgort. Freedom» που ξεκινά από αύριο Δευτέρα παρουσιάζονται φωτογραφίες που είναι συνώνυμες με την εικονογραφία του σχεδιαστή μόδας αλλά και άλλες, λιγότερο γνωστές, τριάντα παραδείγματα διαλόγου ανάμεσα στις δημιουργίες και τα αγαπημένα μοντέλα του Αλάια και την κάμερα του Ελγκορτ. Προεξάρχουσα είναι η μορφή της Ναόμι Κάμπελ, η οποία τον φώναζε «papa», αλλά και η Κρίστι Τέρλινγκτον ή oι ηθοποιοί Τζόαν Σέβερανς και Τζένιφερ Χιμένεζ, οι οποίες εργάζονταν τότε ως μοντέλα. Η δημιουργική σύμπραξη του Αλάια και του Ελγκορτ διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την αισθητική της δεκαετίας του ’80, σε μια εποχή που ο γυναικείος δυναμισμός και η αυτοπεποίθηση άρχιζαν να έχουν τον πρώτο λόγο. Αλλωστε, όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο Αλάια: «Εγώ κάνω ρούχα. Οι γυναίκες κάνουν τη μόδα».

Αμφότεροι όδευαν προς την ίδια κατεύθυνση προτού γνωριστούν. Ηδη από τη δεκαετία του ’70 ο Αλάια είχε αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι η μόδα έβγαινε από τα σαλόνια και μπορούσε να την οικειοποιηθεί ένας μεγαλύτερος αριθμός γυναικών, ενώ ο δε, ως νεαρός συνεργάτης της βρετανικής «Vogue», άρχιζε να διαμορφώνει ένα πιο ανεπίσημο, αυθόρμητο φωτογραφικό ύφος, βγαίνοντας ο ίδιος στον δρόμο για να απαθανατίσει τη νέα εποχή που ανέτελλε. «Το παρελθόν είναι ξεκάθαρο, ζούμε στο παρόν και το μέλλον είναι σκοτεινό – σκέφτομαι συχνά αυτή τη φράση. Αυτό το παρόν που βιώνουμε τώρα πρέπει να το απλώσουμε όσο μπορούμε γιατί σε αυτό ζούμε και δημιουργούμε» έλεγε ο Αλάια. Η επιμέλεια της έκθεσης ανήκουν στην Κάρλα Σοτσάνι, στενή φίλη του, η οποία είναι και πρόεδρος του Fondation Azzedine Alaïa, και στον Ολιβιέ Σεγιάρ, έναν από τους σημαντικότερους επιμελητές εκθέσεων που έχουν σχέση με τη μόδα.

Η κληρονομιά ενός σχεδιαστή και ενός συλλέκτη

Η εκδότρια και γκαλερίστα Κάρλα Σοτσάνι υπήρξε φίλη του σχεδιαστή για περισσότερο από σαράντα χρόνια και μαζί με εκείνη και τον ζωγράφο Κριστόφ φον Βάιε, σύντροφό του από το 1959 ως το τέλος, ο σχεδιαστής αποφάσισε να συστήσει το 2007 ένα ίδρυμα-θεματοφύλακα του έργου του αλλά και της μεγάλης συλλογής του. Διότι για περισσότερο από πενήντα χρόνια ο Αλάια συγκέντρωνε έργα τέχνης, design ή μόδας, τα οποία στο τέλος της ζωής του έφτασαν τις 35.000 τον αριθμό. «Θέλω να δημιουργήσω ένα ίδρυμα στο σπίτι μου στο Μαρέ για να στεγάσω τις συλλογές μου όπως και το προσωπικό μου αρχείο» είχε αποφανθεί.

Ο Αλάια δούλευε ασταμάτητα και απρόσκοπτα, ακόμα και όλη τη νύχτα και μέχρι το τέλος έκοβε, έραβε και δημιουργούσε ο ίδιος τα πατρόν του. Ολες οι συλλογές του, όπως και η διαδικασία που είχε προηγηθεί για τη δημιουργία τους – από τα σκίτσα, στα πατρόν και στα υφάσματα – έχουν διασωθεί μαζί με ιδέες που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, όπως και ολοκληρωμένα έργα που ουδέποτε παρουσιάστηκαν, ούτε βγήκαν στην παραγωγή. To δε Association Azzedine Alaïa, το οποίο αργότερα έγινε Fondation Azzedine Alaïa με λογότυπο ειδικά σχεδιασμένο από τον εικαστικό και κινηματογραφιστή Τζούλιαν Σνάμπελ – ο οποίος υπήρξε επίσης φίλος του -, βρίσκεται στη rue de la Verrerie, στο μέρος δηλαδή όπου ο Αλάια ζούσε και εργαζόταν. Στεγάζεται σε ένα σύμπλεγμα κτιρίων που αγόρασε το 1987 και επί της ουσίας πρόκειται για τεράστιους χώρους που συνδέονται μεταξύ τους, μεταξύ των rue de la Verrerie και rue de Moussy. Mάλιστα, σε κτίριο αυτής της τελευταίας οδού είχε λάβει ως κορίτσι την ακαδημαϊκή της εκπαίδευση αυτή που αργότερα θα γινόταν η Madame de Pompadour, αγαπημένη ερωμένη του Λουδοβίκου ΙΕ’ και μία εκ των ηρωίδων του Αλάια χάρη στην κομψότητα και στις σύγχρονες αντιλήψεις της για την εποχή της. Σε μια αχανή αίθουσα που υπήρξε κάποτε αποθήκη για το πολυκατάστημα «Bazar de l’ Hôtel de Ville» (που ιδρύθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα) ο Αλάια θα δημιουργούσε το σπίτι του και τον χώρο εργασίας του, όπου θα ζούσε από το 1990 ως τον θάνατό του. Εκεί θα διοργάνωνε εκθέσεις δημιουργών που θαύμαζε, όπως η Ελσα Σκιαπαρέλι, ο Ζαν Νουβέλ, ο Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι, ο Ετορε Σότσας, η Μπετίνα Γκρατσιάνι κ.ά. Εκεί, όπως και στη βιβλιοθήκη και στην κουζίνα του κτιρίου, παρουσιάζονται σε μόνιμη βάση έργα της συλλογής του. Οπως το γλυπτό «Le Sein» του César (σαν και αυτό που παρουσιάζεται αυτόν τον καιρό στην έκθεση με τίτλο «Nouveau réalisme» στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στο Παγκράτι), αλλά και έργα των Ζαν Προυβέ, Λε Κορμπιζιέ, Xάρι Μπερτόια κ.ά. Στον εκθεσιακό χώρο του συμπλέγματος-ιδρύματος παρουσιάζεται το εκθεσιακό πρόγραμμα που περιλαμβάνει θεματικές, για παράδειγμα, για τη δημιουργική σχέση του Αλάια με τον φωτογράφο Πίτερ Λίντμπεργκ ή με τον έτερο μετρ του στυλ, τον Μπαλενσιάγκα, μεταξύ άλλων.

Οι συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου του ιδρύματος πραγματοποιούνται στον χώρο που ήταν κάποτε η τραπεζαρία του Αλάια, ένα δωμάτιο με μια γυάλινη οροφή, στο οποίο δεσπόζει ένα μεγάλο τραπέζι με κρυστάλλινα πόδια, σχεδιασμένο μαζί με τα βοηθητικά τραπεζάκια από τον Μάριους Σαμπίνο τη δεκαετία του ’30. Σε αυτό το δωμάτιο, που βρισκόταν ανάμεσα σε εκείνο που ήταν κάποτε το στούντιο και το διαμέρισμά του, ο Αλάια διοργάνωνε δείπνα τη δεκαετία του ’90, ενώ από τις αρχές του 2000 χρησιμοποιούσε τον χώρο για να αποθηκεύσει τα έργα που του ήταν πιο αγαπητά. Ηδη από τον Φεβρουάριο του 2020 το Fondation Azzedine Alaïa έχει αναγνωριστεί ως ίδρυμα κοινής ωφελείας με διάταγμα του γαλλικού υπουργείου Εσωτερικών. Στο ίδρυμα που φέρει το όνομα του σχεδιαστή διοργανώνονται εκθέσεις, εκδίδονται σχετικά βιβλία αλλά και λαμβάνουν χώρα πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Δεν λείπουν και οι συνεργασίες με σχολές μόδας, ενώ φιλοξενούνται και συνέδρια και ερευνητικά προγράμματα για τη συλλογή Αλάια.

Πάντως, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Le Monde», ο Κριστόφ φον Βάιε έχει υποβάλει από το ’21 καταγγελία εναντίον της Σοτσάνι για «κατάχρηση αδυναμίας», καθώς, όπως ισχυρίζεται ο πρώην σύντροφος του Αλάια, η ιταλίδα γκαλερίστα εκμεταλλεύτηκε την εύθραυστη υγεία του σχεδιαστή για να του αποσπάσει πληρωμές αλλά και για να τον διώξει από το Διοικητικό Συμβούλιο του ιδρύματος – αν και μέχρι σήμερα ο φον Βάιε αναφέρεται ως αντιπρόεδρός του στην επίσημη ιστοσελίδα του Fondation Azzedine Alaïa. Σύμφωνα δε με άλλα δημοσιεύματα, τα μεγάλα ονόματα της μόδας είναι με το μέρος του φον Βάιε, με πρώτη και καλύτερη τη Ναόμι Κάμπελ, η οποία μάλλον γνώριζε καλά το περιβάλλον του αγαπημένου της «papa».

ΙΝFO

«Azzedine Alaïa, Arthur Elgort. Freedom»: Fondation Azzedine Alaïa, Παρίσι, από 23 Ιανουαρίου έως 20 Αυγούστου.