Η φρίκη που βίωσε το Ισραήλ το πρωί της 7ης Οκτωβρίου όταν τρομοκράτες της Χαμάς εξαπέλυσαν την πιο βάρβαρη σε μέγεθος και αγριότητα επίθεση σε βάρος ισραηλινών αμάχων, σε μια μόνο ημέρα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ξεπερνά την πιο νοσηρή φαντασία.
Πρόκειται για τον γιο ενός φίλου που οι άνδρες της Χαμάς σκότωσαν εν ψυχρώ; Την κόρη του γείτονα που απήγαγαν στη Γάζα και κρατούν όμηρο; Μια οικογένεια γνωστών, τα μέλη της οποίας έκαψαν ζωντανά; Το συλλογικό τραύμα είναι βαθύ και δεν υπάρχει άνθρωπος στο Ισραήλ που να μην έχει μια τραγική ιστορία να διηγηθεί από την αδιανόητη βαρβαρότητα που έζησε η χώρα. Οσο για τους ανθρώπους του καθήκοντος, τους αναλυτές και όλους εκείνους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για να ενημερώσουν και να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη; Τα ντοκουμέντα που διαθέτουν είναι αδιάσειστα. Οι φρικαλεότητες που διέπραξε η Χαμάς είναι όμοιες με αυτές του Ισλαμικού Κράτους.
Σε μια εκ βαθέων συνέντευξη στο ΒΗΜΑgazino, ο πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα, Νόαμ Κατς, εξιστορεί τα όσα βιώνει τις τελευταίες ημέρες η χώρα του και αναλύει το πώς θεωρεί ότι θα εξελιχθεί η νέα ανάφλεξη σε αυτή την ταραγμένη γωνιά του πλανήτη. Μιλά για το ενδεχόμενο εξάπλωσης του πολέμου, τις προοπτικές για ειρήνευση και τη στήριξη της Ελλάδας στη χώρα του.
Πάνω από όλα, διατρανώνει τη βούληση του Ισραήλ να καταστρέψει αυτή την οργάνωση τρομοκρατών και να στείλει ένα σαφές μήνυμα ότι το σοκ και η βαρβαρότητα που έζησε η χώρα του πριν από δύο εβδομάδες δεν θα επαναληφθούν ποτέ. «Ποτέ ξανά», όπως μας λέει στα ελληνικά.
Γιατί επέλεξε τώρα η Χαµάς να επιτεθεί;
«Πρόκειται για έναν συνδυασμό επιχειρησιακής ικανότητας της ξεκάθαρης ιδεολογίας, θέλησης και αίσθησής τους, ότι μπορούν ατιμώρητοι να ενισχύσουν τη ριζοσπαστική δύναμη της οποίας ηγείται το Ιράν και που εδραιώνεται στη Μέση Ανατολή. Θέλουν να αλλάξουν την περιοχή, πολεμώντας ενάντια στις δυνάμεις της σταθερότητας, του πραγματισμού και της ειρήνης. Και στο είδος της εντολής που πήραν, υπάρχει ένα πάθος να σκοτώσουν Εβραίους και Ισραηλινούς. Αυτό που μας απασχολεί δεν είναι η εξήγηση αλλά το τι πρέπει να κάνουμε ώστε να μη συμβεί αυτό».
Δεν θα µπορούσα να µη ζητήσω ένα σχόλιό σας για την αποτρόπαια επίθεση στο νοσοκοµείο της Γάζας µε τους εκατοντάδες νεκρούς.
«Με εξέπληξε τελείως η ετοιµότητα κάποιων ανθρώπων και ορισµένων µέσων ενηµέρωσης να θεωρήσουν δεδοµένες χωρίς καµία υποψία ή δισταγµό τις κατηγορίες της τροµοκρατικής Χαµάς ότι το Ισραήλ ήταν υπεύθυνο για την τραγική επίθεση. Η αλήθεια είναι ότι όλα τα στοιχεία, συµπεριλαµβανοµένων των βίντεο, δείχνουν ότι αυτό το χτύπηµα πραγµατοποιήθηκε από την τροµοκρατική οργάνωση Ισλαµική Τζιχάντ, η οποία εκτόξευσε έναν πύραυλο εναντίον του Ισραήλ που προσγειώθηκε στη Γάζα. Από τις 7.000 ρουκέτες που εκτοξεύτηκαν στο Ισραήλ, οι 400-500 έπεσαν και προσγειώθηκαν στη Γάζα. Δείχνει ξεκάθαρα την καταστροφή που επιφέρουν αυτοί οι τροµοκράτες στους δικούς τους ανθρώπους».
Εχουµε µια επικείµενη στρατιωτική επιχείρηση. Τι περιµένετε; Πώς θα εξελιχθεί και τι ρίσκο συνεπάγεται για τον ισραηλινό στρατό και τους οµήρους;
«Πιστεύω ότι η ορολογία πως επίκειται μια εντεινόμενη εκστρατεία από το Ισραήλ για την καταστροφή της Χαμάς μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους. Η Χαμάς είναι μια οργάνωση όμοια με το Ισλαμικό Κράτος. Είναι μια οργάνωση που δεν έχει κανέναν σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή στο Ισραήλ, όπως αποδείχθηκε με τον πιο φρικτό τρόπο, αλλά ούτε και για τη ζωή των Παλαιστινίων. Το Ισραήλ καλεί τους άμαχους Παλαιστινίους να εγκαταλείψουν τη Bόρεια Γάζα. Ανοίξαμε ασφαλείς διόδους, στείλαμε χάρτες και οδηγίες. Η Χαμάς τους εμποδίζει, όχι μόνο καλώντας τον κόσμο να μείνει στα σπίτια του, αλλά τους εμποδίζει με συγκεκριμένες ενέργειες. Βάζει οδοφράγματα και εκρηκτικά στους δρόμους, παίρνει τα κλειδιά των αυτοκινήτων εκείνων που επιχειρούν να διαφύγουν και στους οποίους εμείς δώσαμε παράταση για να μπορέσουν να φύγουν. Ελπίζουμε να το κάνουν».
Δεν φαίνεται ωστόσο να είναι εύκολο κάτι τέτοιο, αν σκεφτεί κανείς πώς είναι η Λωρίδα της Γάζας.
«Πρέπει να καταλάβουμε ότι η Γάζα είναι κατεχόμενη. Είναι ένα φρούριο που έφτιαξε η Χαμάς ανάμεσα σε πολίτες, σε θεσμούς και υποδομές και κάτω από τη Γάζα υπάρχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα τούνελ που χρησιμοποιούνται από τη Χαμάς. Η Χαμάς κατέλαβε τη Γάζα το 2007 από την Παλαιστινιακή Αρχή μέσα από ένα αιματηρό πραξικόπημα, δημιούργησε ένα Ισλαμικό Κράτος, ένα τρομοκρατικό κράτος, με έναν στρατό τρόμου, εξαπολύοντας έναν πόλεμο με την υποστήριξη του κύριου χορηγού και χρηματοδότη της που είναι το Ιράν και η Χεζμπολάχ. Και είδατε, πριν και κατά τη διάρκεια της ειδεχθούς επίθεσης, ότι οι ηγέτες της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και ανώτεροι αξιωματούχοι από την Τεχεράνη συναντήθηκαν στον Λίβανο, στο Ιράν, στο Κατάρ».
Συνεπώς, είναι ξεκάθαρο ότι πίσω από τη σύγκρουση υπάρχουν τρίτοι δρώντες.
«Εχουμε σαφείς ενδείξεις σχετικά με αυτό. Και γι’ αυτό καλούμε όλους τους άξονες του εξτρεμισμού να μείνουν απ’ έξω. Το Ισραήλ είναι πανέτοιμο να λάβει δυναμική δράση όποτε μας προκαλέσουν. Ελπίζουμε ότι δεν θα το πράξουν. Το είπαμε δημόσια. Στέλνουμε μηνύματα μέσω της διπλωματικής οδού, μέσω Ευρωπαίων, Αμερικανών και Αράβων. Αν μας βάλουν σε δοκιμασία, είμαστε πολύ πιο δυνατοί και περισσότερο προετοιμασμένοι τώρα».
Τι αναµένετε από τον υπόλοιπο κόσµο;
«Πρώτα θέλουμε όλος ο κόσμος να καταδικάσει αυτές τις βάρβαρες και φρικιαστικές ενέργειες. Η Χαμάς ήδη έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από πολλές δυτικές χώρες, θα θέλαμε να γίνει αυτό από όλες τις υπόλοιπες χώρες, ενώ τα μέλη της να τύχουν της ίδιας μεταχείρισης των μελών του ISIS και της Αλ Κάιντα. Να μην μπορούν να ταξιδέψουν και να λογοδοτήσουν για τα εγκλήματά τους. Αναμένουμε από τον κόσμο να μας δώσει τον χρόνο για να αντιμετωπίσουμε αυτή την επικείμενη απειλή. Οχι μόνο για την ύπαρξη του Ισραήλ, αλλά για αυτά στα οποία πιστεύουμε: τη δημοκρατία, τις αξίες της ελευθερίας και της ισότητας.
Αυτοί οι άνθρωποι προσπαθούν να εξάγουν τον ριζοσπαστισμό και τον εξτρεμισμό. Δεν είναι μόνο ο ISIS. Η Χαμάς προσπαθεί να εξάγει την τρομοκρατία και σε άλλα μέρη. Είδαμε την έκκληση των ηγετών της Χαμάς προς τους υποστηρικτές τους να πλήξουν Εβραίους και Ισραηλινούς σε όλον τον κόσμο. Επιθυμούν να καταστρέψουν τον κοινωνικό ιστό και να στρέψουν πολίτες εναντίον πολιτών».
Φοβάστε ότι θα υπάρχει διάχυση της κρίσης στην περιοχή;
«Υπάρχει η πιθανότητα αυτή. Ηδη σημειώνονται συγκρούσεις στα βόρεια σύνορα. Και καλούμε τη Χεζμπολάχ να συγκρατηθεί, να μη συμμετάσχει στις στρατιωτικές επιχειρήσεις για να στηρίξει τη Χαμάς. Αν το κάνουν, θα πρέπει να προστατευτούμε σθεναρά. Με τη Χαμάς θα χρειαστούμε χρόνο. Και θα ενεργήσουμε σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Δεν πολεμάμε τους αμάχους. Γνωρίζουμε πόσο περίπλοκες είναι οι μάχες σε αστικές περιοχές – το είδαμε στη Ράκα και τη Μοσούλη κατά τη διάρκεια της συντριβής του Ισλαμικού Κράτους – και πόσο δύσκολη θα είναι η επιχείρηση. Γι’ αυτό καλούμε τους αμάχους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους στη Bόρεια Γάζα και γι’ αυτό η Χαμάς τούς καλεί να μείνουν, ώστε να τους χρησιμοποιήσει ως ανθρώπινες ασπίδες, όπως άλλωστε κάνει με τους ομήρους μας. Θα πρέπει να υπάρξει διεθνής έκκληση για άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων».
Μέρος της αποτυχίας των µυστικών υπηρεσιών αποδόθηκε από ορισµένους αναλυτές στις πολιτικές διαιρέσεις και την πόλωση που υπάρχει στη χώρα.
«Πιστεύω ότι αυτό δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Υπήρξε μια αποτυχία την πρώτη ημέρα και πράγματι αιφνιδιαστήκαμε. Πρέπει να ερευνήσουμε, να μελετήσουμε διεξοδικά, να αντλήσουμε τα μαθήματά μας και να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Τώρα όμως είμαστε επικεντρωμένοι στη νίκη. Υπάρχει απόλυτη ενότητα και αποφασιστικότητα στο Ισραήλ από όλον τον κόσμο που στηρίζει την ανάγκη να συνθλίψουμε τη Χαμάς. Κάποια κόμματα της αντιπολίτευσης συμμετέχουν στην κυβέρνηση ενότητας έκτακτης ανάγκης. Αλλα κόμματα που δεν συμμετέχουν στην κυβέρνηση τη στηρίζουν πλήρως. Οι διαφορές και η εσωτερική πόλωση που βλέπουν ορισμένοι στην κοινωνία μας είναι μέρος της δημοκρατικής ζωής. Είναι δείγμα ότι η δημοκρατία μας είναι δυνατή. Αν κάποιος πίστεψε λανθασμένα ότι αυτό ήταν αδυναμία και, συνεπώς, μπορεί να το εκμεταλλευτεί, πιστεύω ότι θα αποδειχθεί ότι έκανε εντελώς λάθος εκτίμηση. Ναι, θα πρέπει να αντλήσουμε τα μαθήματά μας, αλλά θα το κάνουμε όταν τελειώσει ο πόλεμος».
Μήπως όµως το Ισραήλ υποτίµησε τη Χαµάς;
«Οχι. Νομίζω ότι γνωρίζαμε ότι η Χαμάς είναι μια ριζοσπαστική οργάνωση, γνωρίζαμε την ιδεολογία της και την προετοιμασία της και είχαμε ειδοποιήσει τον υπόλοιπο κόσμο σχετικά με το πόσο ισχυρή γίνεται με την υποστήριξη του Ιράν. Σίγουρα μας εξέπληξε το timing και η αίσθηση ότι τα σύνορα ήταν ήσυχα.
Κι εμείς, όλο το προηγούμενο διάστημα επιτρέπαμε σε δεκάδες χιλιάδες Παλαιστινίους να εργάζονται στο Ισραήλ. Πιστεύαμε ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να οικοδομήσουμε ένα είδος μέλλοντος που θα μετριάσει αυτούς τους φανατικούς. Ανακαλύψαμε, και δεν το λέω εγώ – το λέει με υπερηφάνεια η Χαμάς – ότι όλα ήταν μέρος ενός προγράμματος για να πλήξουν την ασφάλεια του Ισραήλ. Μάλλον το πέτυχαν.
Γνωρίζαμε τη στρατιωτική ικανότητα της Χαμάς. Εχουμε καταφέρει να την απωθήσουμε από τα εδάφη μας. Εκκενώσαμε εντελώς την περιοχή που έγιναν οι θηριωδίες, σκοτώσαμε περίπου 1.500 τρομοκράτες που ήταν μέρος αυτής της επίθεσης και θα τους κυνηγήσουμε. Η Χαμάς έχει στρατιωτική ικανότητα δεκάδων χιλιάδων τρομοκρατών. Είναι καιρός να την τσακίσουμε. Αν δεν το κάνουμε, αυτό θα γίνει ξανά».
Ποιο θα είναι το status των Παλαιστινίων στο Ισραήλ και στη Δυτική Οχθη µετά τα αντίποινα του Ισραήλ;
«Οι παλαιστίνιοι πολίτες εντός του Ισραήλ είναι ισραηλινοί πολίτες με πλήρη δικαιώματα και δυστυχώς μεταξύ των σφαγιασθέντων είναι και ισραηλινοί Αραβες. Εχουμε στην κατοχή μας φρικιαστικά βίντεο για το πώς οι τρομοκράτες ανακάλυψαν ότι πρόκειται για Αραβες και τους σφάζουν. Πρέπει να τερματίσουμε τη σύγκρουση Παλαιστινίων-Ισραηλινών, όμως η Χαμάς δεν ενδιαφέρεται για την επίλυση.
Η Δυτική Οχθη είναι η Παλαιστινιακή Αρχή αλλά υπάρχουν κι εκεί τρομοκράτες με επιρροή από τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ. Πρόκειται για εχθρούς της Παλαιστινιακής Αρχής, για εχθρούς του Ισραήλ. Αλλά έχουμε και συνομιλητές με τους οποίους μπορούμε να κάνουμε μια μελλοντική διαπραγμάτευση.
Υπάρχουν ισχυρές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή που πιστεύουν ότι για το καλό του μέλλοντος και της ευημερίας των ανθρώπων που ζουν είτε στις αραβικές χώρες, είτε στη Δυτική Οχθη, είτε στο Ισραήλ, θα πρέπει να συνεργαστούμε και να έχουμε ειρηνικές σχέσεις, λύνοντας τις διαφωνίες μας μέσα σε ένα πολιτισμένο και διπλωματικό πλαίσιο».
Πιστεύετε στη λύση των δύο κρατών;
«Δεν είναι στο τραπέζι τώρα. Δεν βρισκόμαστε σε διαδικασία διαπραγματεύσεων, εξαιτίας της αδυναμίας της Παλαιστινιακής Αρχής, και της παγκόσμιας προσοχής που βρίσκεται αλλού. Αλλά το παράθυρο της ευκαιρίας είναι ανοιχτό και μια μέρα θα πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε. Τώρα δεν είναι η ώρα. Τώρα έχουμε πόλεμο. Είναι λάθος το αφήγημα τη δεδομένη στιγμή. Τώρα πρέπει να μιλάμε για τον πόλεμο του Ισραήλ ενάντια σε μια οργάνωση που είναι ταυτόσημη με το Ισλαμικό Κράτος, που ονομάζεται Χαμάς και η οποία απειλεί να καταστρέψει όλα όσα υπερασπιζόμαστε. Δεν είναι μόνο εχθρός του Ισραήλ. Είναι ο εχθρός κάθε πολιτισμένης κοινωνίας σε όλον τον κόσμο. Είναι η βαρβαρότητα ενάντια στον πολιτισμό. Ενάντια στην ανθρωπότητα».
Η Ελλάδα έλαβε µια πολύ ξεκάθαρη θέση υπέρ του Ισραήλ. Ποιοι θα πρέπει να είναι οι κοινοί µας στόχοι;
«Πρώτα από όλα θέλω να πω ένα ευχαριστώ στην Ελλάδα. Στον ελληνικό λαό για την αλληλεγγύη του. Υπάρχει ωστόσο μια μειοψηφία που διαδηλώνει υπέρ των Παλαιστινίων, για τη λάθος ιστορία. Αλλά ο ελληνικός λαός συνολικά επέδειξε απέραντη συμπάθεια και συμπαράσταση στο Ισραήλ. Η ελληνική κυβέρνηση και το πολιτικό φάσμα ήταν άκρως υποστηρικτική στα τρία βασικά σημεία: καταδίκη της βαρβαρότητας και της τρομοκρατίας, αναγνώριση του δικαιώματος του Ισραήλ για αυτοάμυνα και έκκληση για απελευθέρωση των ομήρων μας. Παρεμπιπτόντως, μεταξύ όλων των ομήρων υπάρχουν πολλοί αλλοδαποί πολίτες.
Το Ισραήλ και η Ελλάδα είναι δύο ισχυρές δημοκρατίες. Η Ελλάδα είναι η γενέτειρα των δημοκρατικών ιδεών. Το Ισραήλ είναι δημοκρατία στην περιοχή όπως οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Λαμβάνουμε πλήρη υποστήριξη από τη Βρετανία, από τη Γαλλία, από τη Γερμανία, από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, από την Ευρωπαϊκή Ενωση, από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι δυνάμεις που δεν στηρίζουν το Ισραήλ σε αυτή την πολύ δύσκολη στιγμή υπερασπίζονται εντελώς διαφορετικές αξίες».
Θεωρείτε ότι αυτή η διαµάχη θα εκτροχιάσει τη διαδικασία για µια ιστορική ειρήνη µεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας;
«Ελπίδα και εκτίμησή μου είναι πως όχι. Οι «Συμφωνίες του Αβραάμ», η προσπάθεια να επεκταθούν και σε άλλες αραβικές και μουσουλμανικές χώρες, αντανακλούν το βαθύ ενδιαφέρον και την κατανόηση για το τι χρειαζόμαστε στη Μέση Ανατολή από τους ηγέτες και τις κοινωνίες. Πιστεύω ότι είναι πολύ πιο βαθύ και πολύ πιο δυνατό από αυτό που συμβαίνει για να αλλάξει».
Υπήρξε άραγε ποτέ κάποια ευκαιρία ειρήνης στην περιοχή και τη χάσαµε;
«Είμαι εμπειρικά αισιόδοξος, όχι ρομαντικός, αλλά πιστεύω ακράδαντα στην ικανότητα της αλλαγής και οικοδόμησης ενός καλύτερου μέλλοντος. Ισως επειδή είμαι διπλωμάτης. Θυμάμαι τον εαυτό μου ως παιδί, μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, να μιλάω με τον πατέρα μου, όταν ανακοινώθηκε ότι ο αιγύπτιος πρόεδρος Σαντάτ θα εισβάλει στο Ισραήλ. Ηταν μερικά χρόνια μετά τον πιο καταστροφικό πόλεμο. Η Αίγυπτος ήταν η πιο ισχυρή και θεωρούνταν χειρότερος εχθρός του Ισραήλ και ο πατέρας μου μού είπε πως ο Σαντάτ «δεν πρόκειται να εισβάλει. Είναι παγίδα. Δεν θα επιβιώσει». Κι έχουμε τώρα μια συμφωνία ειρήνης που διαρκεί εδώ και δεκαετίες. Αρα τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν και θα πρέπει να αλλάξουν.
Ωστόσο, το πρόβλημα με ομάδες όπως η Χαμάς είναι ότι έχουν τον απόλυτο έλεγχο. Πρόκειται για μια τυραννία που, από το 2007 κι έπειτα, κατήχησε και δηλητηρίασε τα μυαλά των μικρών παιδιών στα σχολεία, στα τζαμιά, στην πιο ριζοσπαστική και εξτρεμιστική ερμηνεία του Ισλάμ και στο μίσος προς άλλους ανθρώπους. Παρεμπιπτόντως, η Χαμάς δεν στοχεύει μόνο στο Ισραήλ. Θα πρέπει να ακούσετε τις ομιλίες της για τον πόλεμο κατά των χριστιανών, τι λέει για τους ομοφυλόφιλους, για κάθε είδους ομάδες, για τις γυναίκες. Ο λόγος τους είναι ακραίος. Μιλάμε για τρομοκράτες που δηλητηρίασαν πολλά μυαλά. Είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει, μπορεί να αντιστραφεί, αλλά θέλει χρόνο».
Αρα είστε αισιόδοξος;
«Είμαι μακροπρόθεσμα αισιόδοξος. Ξέρετε, η βασική έννοια του εθνικού μας ύμνου είναι η ελπίδα. Λέει ότι για δύο χιλιάδες χρόνια δεν χάσαμε την ελπίδα μας. Επομένως, η ελπίδα είναι κάτι πάνω στο οποίο πρέπει να οικοδομήσουμε ώστε να κάνουμε την κοινωνία μας καλύτερη. Πολλές φορές υπάρχουν σκοτεινές στιγμές, όμως πρέπει να κρατήσουμε αυτή την ελπίδα που βγήκε από το κουτί της Πανδώρας ζωντανή και να προσκολληθούμε σε αυτήν.
Οταν κοιτάζω τους Παλαιστινίους που ζουν στη Δυτική Οχθη, από πολλές απόψεις βλέπω ότι μας μοιάζουν. Εχουν καλύτερη κοινωνία πολιτών από οποιαδήποτε από τις αραβικές χώρες γύρω μας. Οι καιροί αλλάζουν και θα πρέπει να ενισχύσουμε αυτά τα στοιχεία για να βρούμε εφαρμόσιμες λύσεις, που θα φέρουν μια αλλαγή στη νοοτροπία. Δεν πρέπει να χάσουμε την ελπίδα μας αλλά να αγωνιστούμε ενάντια στο κακό και το σκοτάδι.
Και κάτι ακόμα που ο κόσμος πρέπει να κατανοήσει. Δεν αγωνιζόμαστε για να καταλάβουμε τη Γάζα, αλλά να καταστρέψουμε τις στρατιωτικές δυνατότητες της Χαμάς. Η Γάζα είναι παλαιστινιακό έδαφος και έτσι θα παραμείνει. Ομως δεν μπορούμε να ζούμε με μια γενοκτονική οντότητα στα σύνορά μας. Αυτή είναι η ιστορία. Θα ήθελα οι δύο λαοί μας να βρουν έναν τρόπο να ζήσουν δίπλα-δίπλα, να συνυπάρχουν και να μπορούν να αναπτύξουν το μέλλον τους ανεξάρτητα».
