Δεν μας είχε συνηθίσει ο συνθέτης και μουσικός Μίνως Μάτσας σε συχνές ζωντανές εμφανίσεις, επομένως δεν θα μπορούσε η κουβέντα μας παρά να ξεκινήσει από τη συγκεκριμένη απορία: Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια και δεν τον βλέπουμε σπανίως επάνω στη σκηνή;
«Συνειδητοποίησα ότι μόνο αν βγεις εσύ και παίζεις τα κομμάτια σου μπορεί να πάρει ο άλλος μια ιδέα για το ποιος πραγματικά είσαι και τι έχεις κάνει».
«Εδώ και αρκετό καιρό, όταν με ρωτούσε κάποιος τι πρόγραμμα έχω για το μέλλον, πάντα απαντούσα ότι θα ήθελα να κάνω αυτό που δεν είχα κάνει μέχρι τότε, να παίξω δηλαδή ζωντανά τη μουσική και τα τραγούδια μου. Όπως πολλοί άνθρωποι, είμαι κι εγώ αναβλητικός και δεν το έπαιρνα απόφαση να καθίσω να μαζέψω τις μουσικές μου, να τις μελετήσω προσεκτικά, να κάνω μια επιλογή – διότι το υλικό είναι άπειρο. Στην πανδημία βρήκα τελικά τον χρόνο που χρειαζόταν όλη αυτή η διαδικασία – πιο πριν η μία δουλειά διαδεχόταν την άλλη και δεν προλάβαινα. Τον Σεπτέμβριο του 2020 έδωσα λοιπόν μια συναυλία στη Ρωμαϊκή Αγορά και πέρυσι τον χειμώνα έκανα τέσσερις εμφανίσεις στο Gazarte οι οποίες βασίζονταν κυρίως στα τραγούδια που έχω γράψει. Εκεί βρέθηκα σε πολύ κοντινή επαφή με το κοινό. Συνειδητοποίησα ότι μόνο αν βγεις εσύ και παίζεις τα κομμάτια σου μπορεί να πάρει ο άλλος μια ιδέα για το ποιος πραγματικά είσαι και τι έχεις κάνει. Μπορεί να ακούγεται αστείο, αλλά αυτές είναι καινούργιες εμπειρίες για εμένα και έμαθα πολλά πράγματα, είναι σαν να μαθαίνεις ποδήλατο ή κολύμπι σε ώριμη ηλικία. Από την άλλη, χαίρομαι κιόλας που δεν είχα ασχοληθεί με όλα αυτά μικρότερος διότι τώρα έχω μια καινούργια ασχολία στη ζωή μου που μου προκαλεί φοβερό ενθουσιασμό».
Ιστορίες με «άρωμα» γυναίκας
Τον περασμένο Σεπτέμβριο ο Μίνως Μάτσας παρουσίασε μια ρετροσπεκτίβα του έργου του στο Ηρώδειο, «μια εμπειρία που με εξέλιξε πολύ ως μουσικό και συνθέτη, είναι τόσο συγκινητικό να είσαι εκεί, σε αυτόν τον χώρο». Και σε περίπου έναν μήνα, την Πέμπτη 7 Μαρτίου στις 20.30, θα κάνει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μια συναυλία με τίτλο «Με μια Ιστορία», όπου θα ακουστούν συνθέσεις του για τον κινηματογράφο και το θέατρο. Στην εκδήλωση θα συμμετάσχει η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη, με τον οποίο είναι καλοί φίλοι εδώ και αρκετά χρόνια. Υπενθυμίζουμε ότι η κινηματογραφική μουσική του Μίνου Μάτσα, ο οποίος έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Μουσικής για τα soundtracks των ταινιών «Eduart» και «Σκλάβοι στα δεσμά τους», καθώς και με το Houston International Film Festival Award για τη μουσική της ταινίας «Καζαντζάκης», έχει παρουσιαστεί στη Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης, στο Alice Tully Hall, στο Lincoln Center, ανάμεσα σε σπουδαίους δημιουργούς όπως ο Νίνο Ρότα, o Ενιο Μορικόνε και ο Αστορ Πιατσόλα.
Φωτό: Ανδρέας Σιμόπουλος
«Με μια ιστορία για την κάθε γυναίκα που αναδύεται μέσα από τα έργα του κινηματογράφου και του θεάτρου»
Η επικείμενη συναυλία έχει ξεκάθαρο κόνσεπτ, στις 8 Μαρτίου άλλωστε εορτάζεται η Ημέρα της Γυναίκας, και ο αγαπημένος συνθέτης ξετυλίγει τον μουσικό μίτο που συνδέει όλες τις γυναικείες προσωπικότητες των έργων του… «Με μια ιστορία».
«Με μια ιστορία που ήθελα από μικρός να αφηγούμαι με τη μουσική μου. Με μια ιστορία για την κάθε γυναίκα που αναδύεται μέσα από τα έργα του κινηματογράφου και του θεάτρου. Ο ακροατής μπορεί να ταξιδέψει, να ονειρευτεί και εν τέλει να φτιάξει τη δική του ιστορία. Αυτή είναι άλλωστε η μαγεία της μουσικής: ανοίγει τα φτερά της και αποκτά δική της ζωή ξεφεύγοντας από τις εικόνες που τη γέννησαν. Ευτυχία, η χειραφετημένη γυναίκα-ποιήτρια του λαϊκού μας τραγουδιού, Ελένη, η σύντροφος και μούσα του Καζαντζάκη, Μεγάλη Αικατερίνη, η εμβληματική γυναικεία μορφή στην εξουσία, Πέτρα φον Καντ, η δαιμόνια και αινιγματική φιγούρα του Φασμπίντερ, είναι μερικά από τα πορτρέτα γυναικών που είχα την τύχη να ζωγραφίσω μουσικά, τα τελευταία χρόνια» έχει γράψει ο ίδιος χαρακτηριστικά στο σημείωμα της παράστασης. «Υπάρχει αυτή η συγκεκριμένη θεματική και θα προβάλλονται κατά τη διάρκεια της συναυλίας αποσπάσματα από έργα 16 ελληνίδων ποιητριών που έχω επιλέξει» συμπληρώνει. Σχολιάζουμε επίσης ότι τα τελευταία χρόνια τού πηγαίνουν οι γυναίκες δημιουργοί, καθώς και από τη συνεργασία του με τη στιχουργό Ελένη Φωτάκη είχαν προκύψει μερικά πολύ ωραία τραγούδια και τώρα φαίνεται να είναι γόνιμη η σύμπραξή του με τη Σοφία Καψούρου.
Ισονομία και ΑΙ
Τον ρωτάω αν θεωρεί ότι έχουν γίνει βήματα τελευταία ως προς την επίτευξη της ισότητας των φύλων. «Κάποτε μιλούσαμε για την ισότητα, τώρα συζητάμε για την ουδετερότητα των φύλων. Πήγα τις προάλλες σε μια εκδήλωση και έγινε αναφορά σε καλλιτεχνά. Εμαθα μετά για τα φοιτητά. Την ξέρω αυτή την τάση από την Αμερική, βήχουν πρώτα οι ΗΠΑ και μετά κολλάει γρίπη η Ευρώπη, δεν την καταλαβαίνω όμως την ουδετερότητα των φύλων, τη βλέπω σαν ισοπέδωση. Ο καθένας φυσικά κάνει με τη ζωή του και το σώμα του ό,τι θέλει και έχει δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεται με όποιον τρόπο επιθυμεί. Προσωπικά, πιστεύω στην ισονομία και, κυρίως, στην ισοτιμία. Δυστυχώς ειδικά η ισοτιμία δεν υφίσταται ακόμη. Το βλέπω και από τη σύζυγό μου (σ.σ.: ο Μίνως Μάτσας είναι παντρεμένος με την υπουργό Τουρισμού Ολγα Κεφαλογιάννη και έχουν αποκτήσει δύο παιδιά), η οποία στον ανδροκρατούμενο στίβο της πολιτικής χρειάζεται να καταβάλλει πολλαπλάσια προσπάθεια σε σύγκριση με τους άνδρες συναδέλφους της. Χρειάζεται να κάνει τεράστιο κόπο για πράγματα που για άλλους είναι αυτονόητα».
«Δεν θα γεμίσει ξαφνικά, αν περάσει το νομοσχέδιο, την επόμενη μέρα η Ελλάδα από ζευγάρια γκέι ανδρών ή λεσβιών».
Μια και μιλάμε για φύλα, δεν γίνεται να μην αναφερθούμε και στο επίμαχο θέμα των ημερών, τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών: «Ζούσα 15 χρόνια στην Αμερική, στην Καλιφόρνια, μπορεί εδώ και αρκετά χρόνια να παντρευτεί κανείς ένα άτομο του ίδιου φύλου, οπότε δεν μου κάνει εντύπωση. Βέβαια είχα την αίσθηση ότι το σύμφωνο συμβίωσης κάλυπτε σε μεγάλο βαθμό όλα τα πρακτικά ζητήματα, όμως μπορεί να κάνω λάθος, ίσως από την άλλη να είναι και θέμα συμβολισμού. Προφανώς υπάρχουν αντιδράσεις εδώ, θα το συνηθίσουμε όμως κι αυτό όπως έχουμε συνηθίσει και άλλα πράγματα. Συντασσόμαστε άλλωστε με κάτι το οποίο στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ισχύει και έχω την εντύπωση ότι γίνεται περισσότερη φασαρία από αυτήν που θα έπρεπε. Δεν θα γεμίσει ξαφνικά, αν περάσει το νομοσχέδιο, την επόμενη μέρα η Ελλάδα από ζευγάρια γκέι ανδρών ή λεσβιών. Υπάρχει μια δυσκαμψία στη χώρα μας σε πολλά ζητήματα, αλλά την αγαπάμε την πατρίδα μας με τα ελαττώματά της. Εγώ δοκίμασα και άλλες χώρες, αλλά επέστρεψα τελικά οικειοθελώς».
«Με συγκινεί πολύ η τεχνολογία, τη θεωρούσα πάντα τρομερό σύμμαχο και δεν αισθάνθηκα ποτέ απέχθεια ή απειλή».
Συζητάμε λίγο σε τι φάση βρίσκεται αυτό το διάστημα ως δημιουργός. «Προτεραιότητά μου είναι ακόμη το να κάνω εγχειρήματα που θα μπορώ να παρουσιάζω ζωντανά στον κόσμο. Μόλις τελείωσα πάντως τη μουσική για τη σειρά «17 Κλωστές», σε σκηνοθεσία του Σωτήρη Τσαφούλια, μια πολύ ωραία δουλειά. Πάντα με εμπνέει η πρώτη ύλη, οι άνθρωποι και τα σενάρια ή τα θεατρικά έργα». Ως ακροατής; «Δεν έχει αλλάξει κάτι. Ακούω αρκετά κλασική μουσική, τη λεγόμενη νεοκλασική, που είναι χαλαρωτική, εξακολουθώ να ακούω τζαζ και ρεμπέτικα, που είναι ένας ανεξάντλητος πλούτος – όσο πιο βαθιά βουτάς τόσο ανακαλύπτεις συνεχώς καταπληκτικά πράγματα που δεν ήξερες».
Η επέλαση της τεχνολογίας δεν τον φοβίζει. «Με συγκινεί πολύ η τεχνολογία, τη θεωρούσα πάντα τρομερό σύμμαχο και δεν αισθάνθηκα ποτέ απέχθεια ή απειλή. Ίσως γιατί με εξυπηρετούσε στη μουσική και πάντα θεωρούσα ότι έχει και τρομερή ποίηση, αρκεί να μην είσαι σκλάβος της. Μου φαίνεται βέβαια ασύλληπτο το πόσο γρήγορα και ολοκληρωτικά αλλάζει ο κόσμος: θυμάμαι τον εαυτό μου να βλέπει ασπρόμαυρη τηλεόραση και τα παιδιά μου σήμερα είναι ήδη εξοικειωμένα με τις δυνατότητες του iPhone 15. Λέω πάντως χαριτολογώντας ότι αν επικρατήσει η generative τεχνητή νοημοσύνη και γίνει δημοφιλής, θα συνεχίσω να γράφω μουσική αλλά θα λέω ότι είναι προϊόν AI. Προς το παρόν, σε επίπεδο καλλιτεχνικής δημιουργίας, τα αποτελέσματα είναι λίγο της σειράς, κάπως βαρετά, λείπει το ανθρώπινο συναίσθημα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ολογράμματα όσον αφορά τις ζωντανές εμφανίσεις. Όμως όλα εξελίσσονται με τόσο μεγάλη ταχύτητα που μπορεί σε έναν χρόνο να κάνουμε μια τελείως διαφορετική συζήτηση. Ελπίζω πάντως γενικώς να επικρατήσει η λεγόμενη ηθική τεχνητή νοημοσύνη που θα λειτουργεί σε συγκεκριμένο πλαίσιο και να μη χαθεί τελείως η μπάλα».
