Φρανσουά Μιτεράν: Μια σπουδή στην αμφισημία

Ο δρόμος προς το Πάνθεον, στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα, ήταν κατάμεστος από το πλήθος που φώναζε το όνομά του. Περπατώντας προς την είσοδο του μνημείου, περιστοιχιζόταν από πρόσωπα όπως ο γερμανός πρώην καγκελάριος Βίλι Μπραντ, η χήρα του δολοφονηθέντος προέδρου της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο Ούλοφ Πάλμε, ο Φελίπε Γκονζάλες, ο Μάριο Σοάρες, ο Μπετίνο Κράξι, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Αρθουρ Μίλερ, η Μελίνα Μερκούρη. Απόθεσε ένα λουλούδι στους τάφους του πρωτοπόρου σοσιαλιστή Ζαν Ζορές, του ηγέτη της αντίστασης Ζαν Μουλέν και του ανθρωπιστή του 19ου αιώνα Βικτόρ Σελσέρ. Βγήκε κρατώντας ένα κόκκινο τριαντάφυλλο και στάθηκε στη βροχή, ενώ ο Πλάθιντο Ντομίνγκο τραγουδούσε τη «Μασσαλιώτιδα». Η αναγόρευση του Φρανσουά Μιτεράν σε πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας στις 21 Μαΐου 1981 δεν ήταν απλή ορκωμοσία, ήταν ένας θρίαμβος. Επιστέγασμα μιας προσωπικής πορείας 35 ετών και μιας διαδρομής από τις παρυφές του συντηρητισμού ως τον σοσιαλισμό, επιβεβαίωση του τέλους 23 ετών γκωλισμού και δυναμικής ανόδου της Αριστεράς, η νίκη του στις προεδρικές εκλογές της 10ης Μαΐου, πριν από 40 χρόνια, αναγνωριζόταν ως τομή τόσο για το γαλλικό όσο και για το διεθνές πολιτικό σκηνικό. Για τα επόμενα 14 έτη επρόκειτο να κυριαρχήσει στο εσωτερικό της χώρας και να αναγνωριστεί ως ο τελευταίος των μεγάλων ευρωπαίων ηγετών, αφήνοντας όμως μετά θάνατον την παράταξή του διχασμένη και με διαψευσμένες προοπτικές.

Φλογερός ρήτορας, στρατηγικός νους, διορατικός ηγέτης, καλλιεργημένος χαρακτήρας και παράλληλα αριστοτέχνης της κομματικής ίντριγκας, ιδεαλιστής και κυνικός ταυτόχρονα, «σφίγγα» για πολλούς ως προς τη σκέψη και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ο Μιτεράν ήταν, κατά τον βιογράφο του, Φίλιπ Σορτ, μια «σπουδή στην αμφισημία». Στη μεγάλη βιογραφία του με τίτλο «Mitterrand. A Study in Ambiguity» (εκδ. Bodley Head) ο Σορτ περιγράφει έναν νέο ευπροσήγορο και γοητευτικό, ο οποίος όμως κρατούσε τις αποστάσεις του και οριζόταν αντιθετικά σε σχέση με τον περίγυρό του. Γεννημένος στο Ζαρνάκ της Δυτικής Γαλλίας στις 26 Οκτωβρίου 1916, γιος μηχανικού, με επτά αδέλφια, ο Φρανσουά επιζήτησε από νωρίς να διαφοροποιηθεί από τον αυστηρό καθολικισμό της οικογένειάς του. Σε αντίθεση με όσα είχαν κατά καιρούς γραφτεί στο παρελθόν, o Σορτ βρίσκει τη νεότητα του Μιτεράν λιγότερο επεισοδιακή. Δεν υπήρξε αντισημίτης, δεν ανήκε στην εξτρεμιστική Cagoule, δεν έκανε τις αντιμεταναστευτικές ιδέες του πράξη. Είχε όμως φίλους που εκπροσωπούσαν όλα τα παραπάνω και εμμένοντας πεισματικά στην αξία της φιλίας διαχώριζε τα πρόσωπα από τις ιδέες, δημιουργώντας σκάνδαλα πολύ αργότερα, αρνούμενος να αποκηρύξει εγνωσμένους δωσιλόγους της Κατοχής. Επρόκειτο για στάση που επηρεαζόταν ίσως από την αναγνώριση των δικών του νεανικών αμφιβολιών: ελκυόταν προπολεμικά από τον κοινωνικό καθολικισμό και την κοινωνική δικαιοσύνη, όπως και από τα δεξιά κηρύγματα του πρώην κομμουνιστή, έπειτα υπερεθνικιστή και τέλος συνεργάτη των Γερμανών Ζακ Ντοριό.