Μαρίνα Καρέλλα: Μια ζωή σαν μυθιστόρημα

Η Μαρίνα Καρέλλα με υποδέχεται στην πόρτα του διαμερίσματός της. Μόλις μπαίνω το βλέμμα μου αιχμαλωτίζουν τα έργα τέχνης που μας περιβάλλουν. Αντικρίζω το πορτρέτο του συζύγου της, πρίγκιπα Μιχαήλ, του διεθνώς γνωστού συγγραφέα Μιχαήλ (Μισέλ) ντε Γκρες από τον υπερβατικό νεο-εξπρεσιονιστή καλλιτέχνη Φραντσέσκο Κλεμέντε. Καθώς με οδηγεί στο σαλόνι, στον χώρο δεσπόζει ένας ακόμη εντυπωσιακός πίνακας, αυτή τη φορά του νονού της pop art Λάρι Ρίβερς, ενώ στην άκρη του σαλονιού ένα πολύχρωμο γλυπτό με κεφάλι αετού, της Νίκι ντε Σεν Φαλ, μοιάζει να «επιθεωρεί» το δωμάτιο.

Η παρουσία δικών της έργων είναι μικρή. Υπάρχουν μόνο κάποιες ακουαρέλες, αλλά και ένα από τα πιο γνωστά γλυπτά της, μια καρέκλα από γυαλισμένο μπρούντζο. «Δεν θέλω στο σπίτι να βλέπω τα δικά μου έργα!» λέει γελώντας και αμέσως μου δείχνει στο βάθος έναν πίνακα του Τσαρούχη, ο οποίος υπήρξε δάσκαλός της.

Από το εργαστήριο του Γιάννη Τσαρούχη άλλωστε, στο oποίο βρέθηκε σε ηλικία 16 ετών, ξεκίνησε να ξετυλίγεται το νήμα της μυθιστορηματικής ζωής της. Η Μαρίνα, κόρη του Θεόδωρου Καρέλλα και της Ελλης Χαλκιοπούλου, η ωραιότερη «ντεμπ» της δεκαετίας του ’60, σε μια εκδρομή στην Υδρα ερωτεύτηκε τον πρίγκιπα Μιχαήλ, γιο του πρίγκιπα Χριστόφορου της Ελλάδας και της Δανίας και της πριγκίπισσας Φραγκίσκης της Ορλεάνης. Παντρεύτηκαν το 1965, αφού εκείνος της έκανε πρόταση γάμου, προσφέροντάς της μία σύνθεση με πέτρες του γιαλού δεμένες με ασήμι, αντί δαχτυλιδιού.

Η Μαρίνα Καρέλλα είναι μια γυναίκα που λειτουργεί μέσα από την τέχνη, με τα έργα της να έχουν εκτεθεί στις μεγαλύτερες γκαλερί του κόσμου. Πνεύμα ανήσυχο, από τους λευκούς πίνακες της δεκαετίας του ’70, που προκάλεσαν τεράστια εντύπωση όταν εκτέθηκαν στην Gallery Iolas στο Παρίσι, πέρασε στη γλυπτική και στο μάρμαρο τη δεκαετία του ’80 και εν συνεχεία στους πιο περίτεχνους χρωματικά πίνακες της δεκαετίας του ’90. Στα έργα της η Μαρίνα Καρέλλα μοιάζει μέσω του εξωτερικού κάλλους να αναζητεί το εσωτερικό. «Σαν μία δύναμη να σου παίρνει το χέρι και είσαι τελικά μόνος σου στον κόσμο: εσύ και το έργο σου» αναφέρει.

Φωτ.: Ολυμπία Καραγασάκη

Γαλλία και Αμερική

Ταξίδεψε πολύ. Εζησε στο Παρίσι, όταν μετακόμισε εκεί το 1972 με τον σύζυγό της. Μερικά χρόνια αργότερα σειρά είχε η Νέα Υόρκη. «Η Αμερική πάντα με μαγνήτιζε με έναν τρόπο» αναφέρει. «Για πρώτη φορά την επισκέφθηκα με τους γονείς μου όταν ήμουν 7-8 ετών. Ζήσαμε εκεί 1,5 χρόνο, στη Νέα Υόρκη, αλλά και στη Βόρεια Καρολίνα. Γεύθηκα και τις δύο πλευρές της. Και τη βαθιά Αμερική του ράντσου με την κουνιστή πολυθρόνα και τα κουνούπια, όπως τη βλέπετε στις ταινίες, και τη φαντασμαγορική Νέα Υόρκη που φάνταζε ως ένα ατελείωτο λούνα παρκ στα μάτια ενός παιδιού» αναφέρει.

Οταν, φτασμένη καλλιτέχνιδα πλέον, παντρεμένη και μητέρα δύο παιδιών, βρέθηκε στη Νέα Υόρκη της πρωτοπορίας του ’80, για δεύτερη φορά μαγεύτηκε, όπως ακριβώς της συνέβη και παιδί. «Το εργαστήριό μου βρισκόταν στο SoHo. Eκείνη την εποχή δεν ήταν αυτό που ίσως φαντάζεστε» λέει. «Εκεί βρίσκονταν οι βιοτεχνίες υφασμάτων, για αυτό και τα μπαλκόνια ήταν γεμάτα κουρέλια. Υπήρχε όμως ένα κτίριο όπου στεγάζονταν σπουδαίες γκαλερί και ένα ρεστοράν, το Spring Street Bar. Το βράδυ δεν αισθανόσουν πολύ ασφαλής να κυκλοφορήσεις. Ενας φίλος μού βρήκε ένα παλιό μεγάλο loft, το οποίο νοίκιασα για 20 χρόνια».

Οπως εξηγεί, επρόκειτο για μια εποχή αθωότητας στη δουλειά της. «Δεν υπήρχε αυτό που ονομάζουμε σήμερα χρηματιστήριο τέχνης. Δεν δημιουργούσε ένας καλλιτέχνης ένα έργο και σκεπτόταν αυτομάτως την τιμή της πώλησής του. Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω αρκετούς  καλλιτέχνες: τον Φραντσέσκο Κλεμέντε, τον Αλεξ Κατς, τον Ρόμπερτ Μέιπλθορπ, τον Αντι Γουόρχολ, τον Ζαν-Μισέλ Μπασκιά».

Τελικά, στην ανέφελη δεκαετία του ’80 στην Νέα Υόρκη, έριξε τη βαριά σκιά της η μάστιγα του ΑIDS. «Ηταν κάτι το τρομερό. Εφυγαν από τη ζωή χιλιάδες άνθρωποι και πολλοί γνωστοί μου καλλιτέχνες».

Το ταξίδι στην τέχνη

«Δεν ρώτησα ποτέ τον εαυτό μου τι θέλω να γίνω» εξομολογείται. «Τα πράγματα ήρθαν κάπως φυσικά. Ζωγραφίζω από μικρή. Το τηλέφωνο στο σπίτι ήταν μέσα σε καμπίνα. Λοιπόν αυτή η καμπίνα στο σπίτι μου ήταν γεμάτη με τις ζωγραφιές μου. Κάπως έτσι ο αδελφός μου 16 ετών με πήγε στον Τσαρούχη. Του έδειξε τα σχέδιά μου και ο Τσαρούχης του είπε «φέρ’ την». Δίπλα του έμαθα τι θα πει καλλιτεχνικός κόσμος. Υπήρχε μια ονειρική ατμόσφαιρα. Τον περιτριγύριζαν όμορφοι άνθρωποι, χορευτές της Λυρικής, Βραζιλιάνοι που τραγουδούσαν με τις υπέροχες φωνές τους. Τον θυμάμαι να κρατά ένα κατσαρολάκι και να τρώει συνέχεια ρύζι με αρακά. Ηταν ένας πολύ φιλοσοφημένος άνθρωπος. Δεν σου δίδασκε με την κλασική έννοια. Για παράδειγμα, εμένα και μία άλλη κοπέλα μάς πήρε μαζί του όταν ανέλαβε τα σκηνικά και τα κοστούμια για τη «Nόρμα» με τη Μαρία Κάλλας για την παράσταση στην Επίδαυρο το 1960, αλλά και για τη «Mήδεια» στη συνέχεια. Κόβαμε τις φλόγες για το σκηνικό».

Ενας άνθρωπος που την επηρέασε βαθιά ήταν και ο Δημήτρης Χορν. Της πρότεινε να δημιουργήσει τα κοστούμια για την παράσταση «Θωμάς ο δίψυχος». «Εγώ ακόμη σπούδαζα στη σχολή Τέτση – Βακαλό στην Αθήνα, πριν ακόμα φύγω για σπουδές στην Beaux-Arts στο Παρίσι. Ο Τάκης, που ήταν φίλος των γονιών μου, είδε τυχαία μία σειρά πορτρέτων χωρίς πρόσωπο που είχα κάνει τότε και μου πρότεινε να συνεργαστούμε. Αρχικά δίστασα. «Ακουσε, Μαρίνα μου. Aν δεν αρπάζεις τις ευκαιρίες όταν σου έρχονται, τότε ξέχασέ το» με συμβούλεψε».

Και η νεαρή τότε Μαρίνα Καρέλλα άρπαξε την ευκαιρία. Εκτοτε συνεργάστηκαν αρκετές φορές. «Κάναμε έπειτα με τεράστια επιτυχία την παράσταση «To ημερολόγιο ενός τρελού» του Νικολάι Γκόγκολ. Θυμάμαι τότε κάπνιζα και είχα χρησιμοποιήσει στη μακέτα του σκηνικού το ασημόχαρτο από τη συσκευασία των τσιγάρων. Οταν εφαρμόστηκε στο σκηνικό στις σωστές διαστάσεις, προσομοίαζε με το δαιδαλώδες μυαλό του «τρελού»».

Το 1968, όταν δημιουργούσε τα σκηνικά για την παράσταση «Δον Ζουάν» του Μολιέρου, ήταν έγκυος στην πρωτότοκη κόρη της Αλεξάνδρα. «Βρισκόμουν στο θέατρο όταν ένιωσα τους πρώτους πόνους. Τηλεφώνησα στον γιατρό. Με ρωτάει: «Πού είστε;». «Στο θέατρο, επάνω σε μία σκάλα», του απάντησα. «Κατεβείτε αμέσως και ελάτε στο νοσοκομείο», μου είπε. Γέννησα την κόρη μου και μετά από μία εβδομάδα ήμουν έτοιμη για την πρεμιέρα με τον Χορν».

Ο σύζυγός της, πρίγκιπας Μιχαήλ, τη στήριξε στην πορεία της στην τέχνη. «Είμαι ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο δίνει να διαβάσει τα γραπτά του. Αν θέλετε, κάνω την «πρώτη επιμέλεια» και συνήθως ακούει τις συμβουλές μου. Ετσι και εκείνος έρχεται στο εργαστήριό μου, βλέπει τα έργα μου, μου λέει τη γνώμη του».

Η ίδια πλέον περνά το περισσότερο διάστημα του χρόνου της στην Ελλάδα, την οποία υπεραγαπά και βλέπει την Αθήνα να αναδύεται σε μία νέα κοιτίδα τέχνης. Βέβαια, συχνά κάνει ταξίδια στην Ιταλία όπου ζει η δευτερότοκη κόρη της, Ολγα, η οποία είναι παντρεμένη με τον πρίγκιπα Αϊμόνε της Σαβοΐας και έχουν αποκτήσει τρία παιδιά: τον 13χρονο Ουμπέρτο, τον 11χρονο Αμεντέο και την 9χρονη Ισαβέλλα.

Η πρωτότοκη κόρη της, Αλεξάνδρα, ζει μόνιμα στη Νέα Υόρκη. Είναι παντρεμένη με τον Νικολά Μιρζαγιάντζ και μητέρα του 21χρονου Τιγκράν και του 20χρονου Νταριούς. Η Αλεξάνδρα, μολονότι σπούδασε Παιδική Ψυχολογία στο Brown, τα τελευταία χρόνια ασχολείται με τη ζωγραφική και ετοιμάζεται να παρουσιάσει αυτές τις ημέρες τη δεύτερη ατομική της έκθεση σε γκαλερί στο Σαουθάμπτον των ΗΠΑ. Η Μαρίνα Καρέλλα μάλιστα δηλώνει ευθαρσώς «χαζομαμά και χαζογιαγιά».

Δίπλα στα παιδιά

Η ίδια άλλωστε μαζί με τον σύζυγό της έχουν αποδείξει την αγάπη τους για όλα τα παιδιά, καθώς εκπονούν σημαντικό έργο κατά της παιδικής κακοποίησης μέσω του Σωματείου ΕΛΙΖΑ που ίδρυσαν το 2008. Ο λόγος που τους ώθησε να δράσουν ήταν η τραγική ιστορία της εξάχρονης Ελίζα Ισκιέρδο από το Μπρονξ, ενός κοριτσιού που γνώρισαν και έφυγε από τη ζωή στα έξι του χρόνια, από τα χέρια της ίδιας της μητέρας της.

«Το ΕΛΙΖΑ δημιουργεί Μονάδες Φροντίδας για την Ασφάλεια του Παιδιού, όπου αναγνωρίζεται η κακοποίηση και γίνεται σωστή διαχείριση του κάθε περιστατικού» αναφέρει. «Πρόκειται για χώρους εντός παιδιατρικών τμημάτων δημόσιων νοσοκομείων, όπου γιατροί έχουν εκπαιδευτεί στην αναγνώριση της κακοποίησης. Πριν από τις Μονάδες ΕΛΙΖΑ, τα περιστατικά με υποψία κακοποίησης έμεναν χωρίς διάγνωση και το παιδί επέστρεφε στο σπίτι, χωρίς συμβουλευτική γονέων και σε σοβαρές ακόμη περιπτώσεις χωρίς απομάκρυνσή του από το κακοποιητικό περιβάλλον. Εχουμε ήδη δημιουργήσει δύο μονάδες στο Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού» και στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν». Σήμερα ολοκληρώνουμε δύο ακόμη μονάδες φροντίδας για την ασφάλεια του παιδιού, στη Θεσσαλονίκη και στην Αλεξανδρούπολη, και θα συνεχίσουμε την προσπάθεια με μονάδες σε όλη την Ελλάδα».

Το ΕΛΙΖΑ πέρα από γιατρούς και νοσηλευτές εκπαιδεύει και άλλους επαγγελματίες που εργάζονται κοντά σε παιδιά, όπως εκπαιδευτικούς, έχοντας εκπαιδεύσει συνολικά πάνω από 13.500 επαγγελματίες. Αυτές τις ημέρες στην γκαλερί Ζουμπουλάκη πραγματοποιείται η ομαδική έκθεση ζωγραφικής «11 Women Artists United for Children» (έως τις 27 Μαΐου), τα έσοδα της οποίας θα διατεθούν στους σκοπούς του ΕΛΙΖΑ.

«Συμμετέχω με έργα μου μαζί με 10 ακόμη γυναίκες ζωγράφους» αναφέρει η Μαρίνα Καρέλλα. «Ολες οι συμμετέχουσες δέχθηκαν με ενθουσιασμό την πρόσκληση της Δάφνης Ζουμπουλάκη για την έκθεση αυτή που θα διαρκέσει περίπου έναν μήνα και τα έσοδά της θα διατεθούν στο ΕΛΙΖΑ. Σκοπός μας είναι να έχουμε τους πόρους για να επιμορφώσουμε όλους τους νηπιαγωγούς των δημόσιων σχολείων, σε όλη τη χώρα, ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν σε πρώιμο στάδιο την ενδεχόμενη κακομεταχείριση ενός παιδιού και να προλαμβάνουν το περιστατικό. Είναι σημαντικό αυτό το πρόγραμμα να πραγματοποιηθεί σε όλα τα νηπιαγωγεία της Ελλάδας και ελπίζουμε ότι κάποια ημέρα η αναγνώριση της κακομεταχείρισης του παιδιού θα ενταχθεί ως μάθημα στις πανεπιστημιακές σχολές νηπιαγωγών. Οταν ιδρύθηκε το Σωματείο από τον σύζυγό μου και εμένα το 2008, κανείς δεν αποδεχόταν ότι η κακοποίηση του παιδιού ήταν ένα θέμα που αφορούσε την ελληνική κοινωνία. Σήμερα όλοι μιλούν ανοικτά και συμφωνούν ότι αποτελεί ένα φαινόμενο που αφορά την Ελλάδα εξίσου με κάθε άλλη χώρα».