Μάνα, μητέρα, μαμά, άλλο

Το φιλί πριν από τον βραδινό ύπνο που τόσο αγαπούσε ο Μαρσέλ Προυστ ως παιδί. Η γυναίκα που είναι ταυτόσημη και μια πατρίδα την οποία αφήνεις πίσω σου όταν εγκαταλείπεις τα φλεγόμενα Βαλκάνια. Ολα είναι «Mother!», διαφορετικές εκδηλώσεις και ερμηνείες της μητρότητας όπως αποπειράται να τις διερευνήσει μια έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Lοuisiana στην πόλη Χούμπλεμπεκ, 35 χιλιόμετρα βόρεια της Κοπεγχάγης στη Δανία. Φιλόδοξο το εγχείρημα, αν αναλογιστεί κανείς ότι πρόκειται για ένα τεράστιο, ανεξάντλητο θέμα με αμέτρητες διαστάσεις. «Η μητέρα της τέχνης είναι η Παναγία της χριστιανικής εικονογραφίας. Είναι η Μήδεια της τραγωδίας, η οποία εγκαταλελειμμένη από τον Ιάσονα σκοτώνει τα παιδιά της. Είναι η οιδιπόδεια καρδιά των ταινιών τρόμου. Είναι η γονιμότητα και η τροφός και εκείνη που διαχειρίζεται την ψυχική υγεία του παιδιού. Είναι μια οικεία οικογενειακή σχέση η οποία κρύβει τα δικά της μυστικά. Η μητέρα είναι τα πόδια που χρειάζονται για να πιαστούν τα παιδιά ή μια γυναίκα που εγκαταλείπει το παιδί της. Είναι η κακή μητριά των παραμυθιών των Αδελφών Γκριμ. Είναι απογοητευμένη, νεκρή, σαγηνευτική ή τρυφερή. Είναι η πατρίδα μας και το σώμα που μας έφερε στον κόσμο. Είναι η τρανσέξουαλ μητέρα στη σκηνή της αίθουσας χορού. Είναι ένα ζώο με στήθη ή μια έγκυος ποπ σταρ που εξακολουθεί να τραγουδάει, παρά τη μεγάλη κοιλιά της». Κάπως έτσι προσπαθεί να κυκλώσει την έννοια «μητρότητα» η επιμελήτρια Μαρί Λάουρμπεργκ στο κείμενό της για τον κατάλογο της έκθεσης. Σε αυτήν συμμετέχει ένας εντυπωσιακός αριθμός σημαντικών καλλιτεχνών, από τη Λουίζ Μπουρζουά και την Τρέισι Εμιν ως τον Ρενέ Μαγκρίτ και τη Γιόκο Ονο και από τον Λούσιαν Φρόιντ ως τη Νάταλι Ντιούμπεργκ.

Ο στόχος είναι να γίνει μια αναδρομή στο παρελθόν προκειμένου να φτάσουμε να καταλάβουμε το σήμερα. Εξ ου και παρουσιάζονται αρχαία αγαλματίδια με θεότητες της γονιμότητας, όπως η αιγύπτια θεά Ισις με το βρέφος της Αστάρτης στο στήθος της, αλλά και παραδείγματα από τις σύγχρονες αλλαγές και εκφάνσεις της μητρότητας και της αυτοδιάθεσης των γυναικών που έχουν ευνοήσει οι κοινωνικές αλλαγές του 20ού και του 21ου αιώνα. Από το δικαίωμα ψήφου που οι Δανέζες κατοχύρωσαν το 1915 μέχρι την ανακάλυψη του «χαπιού», την αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος και τα δικαιώματα των LGBT οικογενειών. Από κοντά και ορισμένα εμβληματικά αντικείμενα που σχετίζονται με τη μητρότητα. Οπως το ιδιαίτερα καλαίσθητο «μόνιτορ» ενδοεπικοινωνίας για μωρά, ένα από τα πρώτα του είδους που δημιούργησε το 1937 ο Αμερικανο-Ιάπωνας Ισάμου Νογκούτσι (1904-1988) ή το φαντασμαγορικό, κονστρουκτιβιστικoύ ύφους φόρεμα που σχεδίασε για τις συναυλίες της Γκρέις Τζόουνς (1948-) ο σύντροφός της Ζαν Πολ Γκουντ όταν εκείνη έμεινε έγκυος στον γιο τους. Στην έκθεση αυτή, όμως, τον πρώτο λόγο τον έχει η τέχνη.