Μια σταλιά γης στη μέση της Μεσογείου, κάπου μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής. Πέτρες, ελιές, φραγκοσυκιές και αμπέλια. Πόσοι και πόσοι όμως πολιτισμοί δεν έχουν περάσει από εκεί, αφήνοντας τα ίχνη τους για να τους θαυμάζουμε και να τους μνημονεύουμε σήμερα; Η Μάλτα κατοικήθηκε για πρώτη φορά περίπου 6.000 χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού. Τα προϊστορικά μνημεία της είναι από τα πιο σημαντικά της Γηραιάς Ηπείρου. Γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη όταν εγκαταστάθηκαν σε αυτήν οι Φοίνικες. Λεηλατήθηκε από του Βανδάλους και τους Αγλαβίδες Αραβες. Εποικίστηκε εκ νέου από το Εμιράτο της Σικελίας και από τους Νορμανδούς, για να παραχωρηθεί στους Ιωαννίτες Ιππότες, το τάγμα που όταν εκδιώχθηκε από τους Οθωμανούς από τη Ρόδο, βρήκε εκεί μια νέα πατρίδα. Και τη στόλισε με κτίρια όμορφα και εντυπωσιακά, όπως εκείνα που βλέπουμε στη Μντίνα, την παλιά πρωτεύουσα, και στη νέα, τη Βαλέτα. Στα οποία σήμερα η Μάλτα οφείλει το μεγαλύτερο μέρος της γοητείας της.

Ο ήχος από τις οπλές των αλόγων που σέρνουν τα τουριστικά μόνιππα αντηχεί ασαμάτητα στα στενά της Μντίνα.

Στο μεγάλο λιμάνι

Από εκεί, από τη Βαλέτα, ξεκινάμε το σημερινό ταξίδι μας. Συγκεκριμένα από τους καταπράσινους Κήπους του Κάτω Μπαράκα και από το παρακείμενο μνημείο Siege Bell που χτίστηκε για όσους πολέμησαν και για όσους σκοτώθηκαν στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και από όπου έχουμε θέα σε όλο το λιμάνι και στις τρεις πόλεις που βρίσκονται απέναντι: Η Σενγκλέα, η Βιτοριόζα (Μπίργκου) και η Καλκάρα, σαν τρίδυμες αδελφές, με τη μία πιο όμορφη από την άλλη, συνθέτουν στη «συνάντησή» τους με την πρωτεύουσα – τη μεγαλύτερη αδελφή τους – ένα… οικογενειακό σκηνικό μοναδικής μεγαλοπρέπειας: Σκάλες απότομες και δρόμοι κατηφορικοί, γεμάτοι παλιά σπίτια με τα χαρακτηριστικά σαχνισιά και με μικρές πορσελάνινες ή ζωγραφισμένες Παναγίες και άλλους αγίους «εντοιχισμένους» δίπλα στις πόρτες τους για να προστατεύουν τους νοικοκύρηδες. Ακόμα περισσότερα αγάλματα αγίων συναντούμε σε κάθε γωνιά, με καντήλια να καίνε στα πόδια τους και συχνά με λίγα λουλούδια τοποθετημένα με φροντίδα μέσα σε αυτοσχέδια (φτιαγμένα από πλαστικά μπουκάλια νερού) βάζα. Κοντάρια με τεράστιες σημαίες, εκκλησίες στολισμένες με εκατοντάδες μέτρα από χρωματιστά λαμπιόνια, μικρά πάρκα στα ανοίγματα των δρόμων από όπου φαίνεται η θάλασσα, κάστρα και καστράκια στις άκρες των χερσονήσων που η μία μετά την άλλη δίνουν στο φυσικό τοπίο τη μορφή δαντέλας και κάνουν το τεράστιο λιμάνι να μοιάζει με φιόρδ… Ολα γύρω είναι όμορφα.

Το φρούριο της Ρινέλα, το Φρούριο Ricasoli (όπου μεταξύ άλλων γυρίστηκαν σκηνές από τον «Μονομάχο» του Ρίντλεϊ Σκοτ), το Φρούριο του Αγίου Αγγέλου, το Φρούριο του Αγίου Ελμου, το Φρούριο Μανοέλ… Οπου και αν στραφείς, τεράστιοι, ψηλοί τοίχοι, κατασκευασμένοι από την ίδια ανοιχτόχρωμη πέτρα, και τάφροι που εντυπωσιάζουν με το βάθος τους. Τα παμπάλαια οχυρωματικά έργα αποτελούν σήμερα σημαντικά αξιοθέατα – όσα τουλάχιστον από εκείνα είναι επισκέψιμα.

Στενοί δρόμοι και σπίτια με σαχνισιά: Το υψηλής αισθητικής ιστορικό κέντρο της μαλτέζικης πρωτεύουσας, αλλά και οι νεότερες παραθαλάσσιες γειτονιές έξω από αυτό, ενδείκνυνται για μεγάλους περιπάτους.

Βόλτες στη Βαλέτα

Το εσωτερικό του καθεδρικού ναού του Αγίου Ιωάννη (με το τσουχτερό εισιτήριο των 15 ευρώ) έχει την αστραφτερή λάμψη του χρυσού και φιλοξενεί τον «Αποκεφαλισμό του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή» του Καραβάτζιο – ο καλλιτέχνης έζησε στο νησί για πέντε μήνες. Το ανάκτορο του Μεγάλου Μαγίστρου δυστυχώς δεν είναι επισκέψιμο. Επισκέψιμη είναι όμως η Casa Rocca Piccola, ένα παλάτι του 16ου αιώνα που ανήκε σε οικογένεια ευγενών. Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, στο οποίο μπορείς να περπατάς επί ώρες φωτογραφίζοντας γειτονιές που είναι η μία πιο όμορφη από την άλλη. Δεκάδες τα café και τα εστιατόρια με τις σπεσιαλιτέ της μαλτέζικης κουζίνας (κουνέλι σε διάφορες εκδοχές, ζυμαρικά, πίτσες και ψάρι) που θα βρείτε στον δρόμο σας. Εκατοντάδες οι τουρίστες που ανεβοκατεβαίνουν τις σκάλες και τα ανηφορικά σοκάκια. Και που συνωστίζονται στα μπαλκόνια/ανοίγματα με θέα προς τη θάλασσα και προς τις μαρίνες, όπου, σε μια πασαρέλα αμύθητης χλιδής και πλούτου, βρίσκονται ελλιμενισμένα, ένα δίπλα στο άλλο, πανάκριβα σκάφη. Η Μάλτα θεωρείται εξάλλου αγαπημένο καταφύγιο των ιδιοκτητών ακριβών σκαφών.

Μια υπόθεση που σοκάρει

Θεωρείται όμως και ένα από τα αγαπημένα καταφύγια εκείνων που δραστηριοποιούνται στην παραοικονομία – ξέπλυμα μαύρου χρήματος κ.λπ. Θυμίζουμε το τεράστιο σκάνδαλο που είχε ξεσπάσει τον Οκτώβριο του 2017, όταν με έκρηξη σε παγιδευμένο αυτοκίνητο δολοφονήθηκε η δημοσιογράφος Ντάφνι Καρουάνα Γκαλιζία η οποία ερευνούσε μία σημαντική υπόθεση διαφθοράς (Panama Papers). Η φωτογραφία της βρίσκεται πάντα αναρτημένη σε κεντρικό σημείο στη Βαλέτα, με τους πολίτες να ζητούν επίμονα την απονομή δικαιοσύνης και την αποκάλυψη των πραγματικών ενόχων που κρύβονται πίσω από τους φυσικούς αυτουργούς, τους αδελφούς Τζορτζ και Αλφρεντ Ντετζιόρτζιο που πέρυσι παραδέχτηκαν τη συμμετοχή τους στο έγκλημα.

Άποψη του εσωτερικού του λαμπρού καθεδρικού ναού του Αγίου Ιωάννη στη Βαλέτα.

Προϊστορικές αρχαιότητες

Πίσω στο ταξίδι μας, το Υπόγειο του Χαλ Σαφλιένι στην περιοχή της Πάολα, κοντά στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας, είναι χώρος που δημιουργήθηκε μεταξύ 4100 π.Χ. και 2500 π.Χ. Λειτούργησε ως τόπος λατρείας, στη συνέχεια ως νεκρόπολη και σήμερα είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Αν δεν κλείσετε εισιτήριο αρκετές ημέρες πριν από την επίσκεψή σας πιθανώς δεν θα καταφέρετε να μπείτε, καθώς υπάρχουν περιορισμοί στον αριθμό των επισκεπτών. Εκεί βρέθηκε η διάσημη «Κοιμώμενη κυρία», ένα αριστούργημα της προϊστορικής τέχνης το οποίο θα δείτε μαζί με άλλα σημαντικά ευρήματα στο ενδιαφέρον (αλλά παλαιάς αισθητικής και αρκετά παραμελημένο) Εθνικό Μουσείο Αρχαιολογίας στο κέντρο της Βαλέτας. Αξιόλογα είναι και τα μεγαλιθικά μνημεία της Ταρχιένης, πολύ κοντά στο Υπόγειο του Χαλ Σαφλιένι.

Προς τη Μντίνα

Από τη Βαλέτα και τις τρεις γειτονικές πόλεις, κάνουμε μια εκδρομή στη Μντίνα. Η απόσταση είναι πολύ μικρή, όπως εξάλλου όλες οι αποστάσεις στη Μάλτα, γεγονός που (χάρη και στο άρτιο σύστημα των δημόσιων συγκοινωνιών) κάνει τις μετακινήσεις πολύ εύκολες. Υπάρχει πάντα και η λύση του νοικιασμένου αυτοκινήτου, μην ξεχνάτε όμως ότι εξαιτίας του περάσματος των Βρετανών από το νησί οι Μαλτέζοι οδηγούν στην αριστερή πλευρά του δρόμου με δεξιοτίμονα αυτοκίνητα. Η Μντίνα, γνωστή και ως «σιωπηλή πόλη» (πολλές οι θεωρίες που εξηγούν την ονομασία της), είναι η παλιά περιτοιχισμένη πρωτεύουσα του νησιού που σήμερα έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Εκεί έχουν γυριστεί και μερικές σκηνές του «Game of Τhrones». Μία από τις εισόδους της ονομάζεται Πύλη των Ελλήνων, επειδή στην περιοχή που βρίσκεται είχε δημιουργηθεί μία μικρή ελληνική κοινότητα. Tο πολύ δύο ώρες είναι αρκετές για να τη γυρίσετε όλη. Το παρακείμενο Ραμπάτ είναι μια κωμόπολη με εξαιρετικά καλοδιατηρημένο το ιστορικό κέντρο της. Εξαιρετικά ενδιαφέροντα είναι τα (επισκέψιμα) δίκτυα με τις κατακόμβες που αναπτύσσονται κάτω από τον οικισμό.

Από το Μαρσασλόκ στο Γκόζο

Στον Νότο του νησιού οι γειτονικοί αρχαιολογικοί χώροι Χαγκάρ Κιμ και Μνάιντρα με τις προϊστορικές αρχαιότητες υποδέχονται καθημερινά εκατοντάδες επισκέπτες. Η Μπιρκιρκάρα, η Μελίχα, το ψαροχώρι Μαρσασλόκ (με τις πολύχρωμες βάρκες του οι οποίες στην πλώρη φέρουν ζωγραφισμένα μάτια), το Ζουριέκ και το Ντίνγκλι είναι μερικές ακόμα ενδιαφέρουσες στάσεις στο ταξίδι μας. Το Χωριό του Ποπάι, δηλαδή το πάρκο ψυχαγωγίας που προέκυψε από τα εναπομείναντα σκηνικά της ταινίας «Ποπάι» (1980) που είχε γυριστεί εκεί, ήταν κλειστό για εργασίες ανακαίνισης όταν εγώ βρέθηκα (πολύ πρόσφατα) στο νησί, αλλά ούτως ή άλλως δεν περιλαμβανόταν στα ενδιαφέροντά μου. Ολοι οι επισκέπτες της Μάλτας πηγαίνουν και μια ημερήσια εκδρομή (με φέρι) στο νησί Γκόζο, κυριότερο αξιοθέατο του οποίου είναι η Citadella, μια αναπαλαιωμένη/ανακατασκευασμένη παλιά μικρή πόλη στο κέντρο της πρωτεύουσας Βικτόρια και η Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη με τον εντυπωσιακό τρούλο της στην Xewkija.

Λένε πολλά για τις βραχώδεις ακτές και τις παραλίες του νησιού Γκόζο, του ακατοίκητου νησιού Κομίνο (όπου βρίσκεται και η διάσημη παραλία Blue Lagoon) και γενικότερα όλης της Μάλτας, δεν θα συνεριστώ όμως τα ενθουσιώδη σχόλια που διάβασα σε διάφορους οδηγούς. Η χώρα είναι πράγματι γεμάτη ομορφιές, κατά την ταπεινή μου όμως γνώμη οι θάλασσές της δεν είναι από τις καλύτερες, ειδικά αν έχεις εμπειρία από τις θάλασσες της Ελλάδας. Κοντολογίς, δεν θα πρότεινα να επιλέξετε τη Μάλτα αποκλειστικά και μόνο για να κάνετε τα μπάνια σας. Θα την πρότεινα όμως ανεπιφύλακτα για να περάσετε μερικές ημέρες σε μία από τις ομορφότερες πόλεις της Ευρώπης, τη Βαλέτα (και τις τρεις «αδελφούλες» της), και για τη γνωριμία με έναν πολιτισμό με πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και με διαχρονική γοητεία. Οι εξαιρετικά ευγενικοί και επικοινωνιακοί κάτοικοι του νησιού, πάντα πρόθυμοι να βοηθήσουν, θα κάνουν την εμπειρία ακόμα πιο ευχάριστη. Με την ευκαιρία, δοκιμάστε το Honey Ring, το τοπικό κέικ-κουλούρι με μέλι ή μελάσα που συνοδεύει ιδανικά τον καφέ. Και κλείστε την ημέρα σας με ένα ποτήρι από τα εξαιρετικά κρασιά που παράγει ο τόπος.