Για δεκαετίες ολόκληρες τα κουβάρια και οι βελόνες έμεναν καταχωνιασμένα στα πατάρια. Τα τελευταία χρόνια όμως το πλέξιμο κάνει ένα δυναμικό comeback και κάπως έτσι λέσχες που μας μαθαίνουν κοπανέλι ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια σε κάθε γωνιά του κόσμου.
Τον δρόμο έχουν δείξει και οι σταρ του Χόλιγουντ, αλλά και μέλη βασιλικών οικογενειών: η Mέριλ Στριπ, η Σάρα Τζέσικα Πάρκερ, η Τζούλια Ρόμπερτς, η Κρίστεν Στιούαρτ (λέγεται ότι έπλεκε μανιωδώς στα γυρίσματα του «Τwilight»), η Κέιτ Μίντλετον – έπιασε τις βελόνες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης της στον πρίγκιπα Τζορτζ, αν και έχει παραδεχθεί ότι δεν είναι και ιδιαίτερα ικανή σε αυτό το «σπορ» -, αλλά και διάσημοι άνδρες, όπως ο Ράιαν Γκόσλινγκ – έχει δηλώσει σε συνέντευξή του ότι μία ιδανική του ημέρα περιλαμβάνει πλέξιμο και συχνά μάλιστα προσφέρει τις δημιουργίες του ως δώρα. Ακόμα και ο πολλά βαρύς Ράσελ Κρόου έπιασε το νήμα αναζητώντας στην επαναληπτικότητα των κινήσεων την ηρεμία της ψυχής.
Οι θιασώτες του πλεξίματος ορκίζονται ότι καταπολεμά το στρες, απελευθερώνει τη δημιουργικότητα, λειτουργεί σαν φάρμακο, εφοδιάζει με μια αίσθηση ολοκλήρωσης και κατάκτησης, ενώ σε φέρνει σε επαφή με τον εαυτό σου και τις πιο μύχιες σκέψεις σου.
Και η νέα γενιά πλέκει. Καθώς το «hand made» γίνεται άγιο δισκοπότηρο, στις μέρες μας τα κορίτσια κρεμούν πλεκτές τσάντες τύπου Chanel στους ώμους τους και φτιάχνουν θήκες για τα κινητά τους τηλέφωνα και τα tablets τους. Οι φωτογραφίες από σταρ του Χόλιγουντ οι οποίες επιδίδονται στο πλέξιμο στα διαλείμματα των κινηματογραφικών γυρισμάτων στα 50s και 60s είναι γνωστές. Πρώτη διδάξασα η Οντρεϊ Χέπμπορν. Μάλιστα οι ικανότητές της έχουν καταγραφεί στο σελιλόιντ στην ταινία «Βreakfast at Tiffany’s».
Ακόμα και το εθνικό μας πλέον μοντέλο Βίκυ Καγιά δήλωσε πριν από μερικούς μήνες: «Τότε στα backstage των shows διαβάζαμε ή πλέκαμε πουλόβερ – όλες, η Ναόμι, η Μος. Δεν βγάζαμε selfies και stories για το Instagram». To πλέξιμο με έναν τρόπο σε διαφοροποιεί από το υπόλοιπο σύνολο. Φτιάχνεις κάτι δικό σου, κάτι μοναδικό, το οποίο δεν μπορεί να μιμηθεί η μαζική παραγωγή.
Στο πλέξιμο όλα επιτρέπονται. Και τα λάθη και τα ξηλώματα. Πλέκοντας, πολλές φορές νιώθεις ότι ορίζεις τα πράγματα. Οτι είσαι μία από τις μοίρες – λίγο Λάχεσις, λίγο Κλωθώ, λίγο Ατροπος.
«Η πλεκτική κίνηση δεν ανήκει στο πεδίο της μονοτονίας αλλά της επαναληπτικότητας. Καθώς οι πόντοι γλιστρούν από τη μία βελόνα στην άλλη και το πλεκτό αυξάνεται, το χέρι λησμονεί την επαφή με το νήμα ή το μέταλλο της βελόνας και απορροφάται από τη μελλοντική, φαντασιακή εικόνα και κατ’ επέκταση από την υλικότητα εκείνου που δεν υπάρχει αλλά θα υπάρξει, εκείνου που γεννιέται εκατοστό το εκατοστό. Ο φιλόσοφος Μάικλ Πολάνι ονομάζει αυτή τη διαδικασία «εστιασμένη εγρήγορση»» γράφει η γνωστή μεταφράστρια και κριτικός λογοτεχνίας Κατερίνα Σχινά στο βιβλίο της «Καλή και ανάποδη – Ο πολιτισμός του πλεκτού» (εκδ. Κίχλη).
Η Κατερίνα Σχινά, ενθουσιώδης πλέκτρια στο παρελθόν, προσεγγίζει το πλέξιμο σαν μια δημιουργική διαδικασία που έσπειρε στους φεμινιστικούς κόλπους θύελλες, που ενέπνευσε καλλιτέχνες, που συνδέεται με τα μαθηματικά και έφτασε να αποτελεί ακόμα και εργαλείο πολιτικής διαμαρτυρίας απέναντι στην οικολογική καταστροφή και τον παγκόσμιο καπιταλισμό, με την ίδια να διανθίζει παράλληλα το βιβλίο της με αυτοβιογραφικές ιστορίες πλεξίματος.
«Το βιβλίο αυτό ξεκίνησε με έναυσμα την εμμονή που είχα με το πλέξιμο ως νεότερη, και μάλιστα σε μια εποχή που δεν ήταν της μόδας» αναφέρει στο ΒΗΜΑgazino. «Επειδή το αγάπησα ως δραστηριότητα που απασχολεί το χέρι και αφήνει το μυαλό να σκεφτεί, έτυχε να το δω όχι ως μια απλή χειρωνακτική εργασία αλλά ως μια διαδικασία που συνδέεται με πολλές εκφάνσεις πολιτισμικές, όπως είναι η ποίηση, η μουσική, τα μαθηματικά και ο ακτιβισμός. Θα έχετε παρατηρήσει πόσο συχνά χρησιμοποιείται ως μέσο διαμαρτυρίας. Ακόμα και στη σύνοδο των G8 στον Καναδά οι «Raging Grannies» (Οργισμένες γιαγιάδες), μια ομάδα από ηλικιωμένες ακτιβίστριες, περιέβαλαν το κτίριο όπου συνεδρίαζαν οι ηγέτες με ένα τεράστιο πλεκτό».
Αλλο παράδειγμα που περνάει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου είναι και η δανέζα εικαστικός Μαριάνε Γιόργκενσεν. Θέλοντας να διαμαρτυρηθεί για τη συμμετοχή της χώρας της στον πόλεμο του Ιράκ, σκέπασε μια σειρά από παροπλισμένα άρματα μάχης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με μια ροζ κουβέρτα, καμωμένη από 4.000 πλεκτά κομμάτια, σταλμένα από χιλιάδες ομοϊδεάτισσές της από τη Δανία, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ.
Η Σχινά μάς θυμίζει και την αρρενωπή διάσταση του πλέκειν. Και δεν είναι μόνο οι σταρ του σινεμά που πλέκουν «αλλά και οι κανονικοί, συνηθισμένοι, καθημερινοί άνδρες», όπως οι ψαράδες που φτιάχνουν ακόμη με τις σαΐτες τα δίχτυα τους στις ακτές της Μεσογείου, οι ναυτικοί των σκωτσέζικων και των ιρλανδικών νησιών που δεν διστάζουν να βάλουν ένα χεράκι στα χειροποίητα πουλόβερ της οικογενειακής επιχείρησης, οι άνδρες των Ανδεων που πλέκουν με καλαμένιες λεπτές βελόνες τα πιο ευφάνταστα και πολύχρωμα μάλλινα. Φημολογείται ότι και ο Νίκος Καββαδίας υπήρξε λάτρης της βελόνας όταν σιωπούσε ο ασύρματός του, όπως και ο Νίκος Ζαχαριάδης είχε το πλεκτό για σύντροφο στα χρόνια της εξορίας του στο Σουργκούτ της Σιβηρίας.
Η συγγραφέας κάνει μνεία και στη γνωστή φωτογραφία του νιόπαντρου προέδρου Ρούζβελτ, ο οποίος κρατά ένα μικροσκοπικό πλεκτό στα χέρια του. Οπως γράφει, ήταν «μια αποενοχοποιημένη εκδήλωση συντροφικότητας προς την ολόφρεσκη σύζυγό του Ελινορ, προστάτιδα αγία του πλέκειν για εθνικούς σκοπούς».
Ετσι, στο βιβλίο παρουσιάζεται και το πλέξιμο υπέρ πατρίδος. Τότε που οι γυναίκες έπλεκαν την κάλτσα του στρατιώτη, που οι εφημερίδες φιλοξενούσαν σχέδια και πατρόν εγκεκριμένα από το Γενικό Στρατηγείο. Δεν είναι τυχαίο ότι στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου γράφτηκαν δεκάδες στίχοι αφιερωμένοι στις ανώνυμες πλέκτριες. Το πλεκτό ίσως τελικά μοιάζει με τη ζωή. Εχει και την καλή και την ανάποδη όψη.
