Η Zaha Hadid Architecs, η αρχιτεκτονική φίρμα που άφησε πίσω της μετά τον θάνατό της το 2016 η σπουδαία βρετανοϊρακινή αρχιτέκτων Ζάχα Χαντίντ, κέρδισε πριν από μερικές εβδομάδες τον διεθνή διαγωνισμό για την ανέγερση του Διεθνούς Αθλητικού Κέντρου της Χανγκτζόου. Το φιλόδοξο και πρωτότυπο, όπως φαίνεται από τις μακέτες που δόθηκαν στη δημοσιότητα, συγκρότημα είναι εμπνευσμένο από τις αναβαθμίδες που έχουν δημιουργηθεί εδώ και αιώνες στα πέριξ της κινεζικής πόλης και όπου καλλιεργείται το τσάι. Περιλαμβάνει γήπεδο ποδοσφαίρου χωρητικότητας 60.000 θέσεων, ένα κλειστό στάδιο 19.000 θέσεων, κέντρο για αθλήματα του υγρού στίβου, πάρκα και δημόσιους χώρους περιπάτου. Η ανάθεση έρχεται λίγα χρόνια μετά τη δημιουργία από την ίδια εταιρεία δύο ακόμα σημαντικών αθλητικών εγκαταστάσεων, του London Aquatics Centre (που σχεδιάστηκε για τους Θερινούς Ολυμπιακούς και για τους Θερινούς Παραολυμπιακούς Αγώνες του 2012) και του Al Janoub Stadium του Κατάρ (που ολοκληρώθηκε το 2019). Και δεν είναι μόνο αυτά. Ο Πύργος της Κεντρικής Τράπεζας του Ιράκ, στις όχθες του ποταμού Τίγρη στη Βαγδάτη, το Meixihu International Culture & Arts Center στην κινεζική πόλη Τσανγκσά, αλλά και ο σχεδιασμός της πλατείας Ελευθερίας στη Λευκωσία της Κύπρου είναι μερικά ακόμα από τα (υπό κατασκευή ή και ολοκληρωμένα) έργα μιας εταιρείας που γράφει ιστορία στον χώρο της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Δεν είναι, βεβαίως, η μοναδική: Τα τελευταία χρόνια οι μεγάλοι οραματιστές αρχιτέκτονες και τα διεθνή γραφεία τους συναγωνίζονται ποιος θα χτίσει το πιο πρωτότυπο, πρωτοποριακό (με τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών) και εντυπωσιακό κτίριο του κόσμου. Τα αποτελέσματα; Οικοδομήματα μεγαλειώδη, για τα οποία έχουν ξοδευτεί πολλά, πάρα πολλά εκατομμύρια και που προκαλούν συζητήσεις. Το ωραίο και το άσχημο, το κομψό και το άκομψο, τα όρια (και το όραμα) της αρχιτεκτονικής ως επιστήμης και ως τέχνης επαναπροσδιορίζονται μέσα σε ένα σκηνικό πλουραλιστικό και πειραματικό. Και εμείς παρατηρούμε τις μεγαλουπόλεις να αλλάζουν, με τα κτίρια της νέας εποχής να ξεφυτρώνουν το ένα δίπλα στο άλλο. Αυτές είναι μερικές από τις πιο φιλόδοξες κατασκευές των ημερών μας, μερικές εκ των οποίων βρίσκονται υπό ανέγερση, κάποιες εγκαινιάστηκαν πολύ πρόσφατα και άλλες πρόκειται να εγκαινιαστούν στο άμεσο μέλλον.

Νέα Υόρκη

The Brooklyn Tower, SHoP Architects

Βρίσκεται στη λεωφόρο DeKalb στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Οταν θα ολοκληρωθεί, θα έχει ύψος 327 μέτρα και θα είναι το ψηλότερο κτίριο της Νέας Υόρκης εκτός Μανχάταν. Θα έχει 93 ορόφους, 550 διαμερίσματα και 100.000 τ.μ. εμπορικών χώρων. Το υπερμοντέρνο κτίριο στη βάση του ενώνεται με την Dime Savings Bank, ένα διατηρητέο κτίριο του 1908. Ο Brooklyn Tower είναι επενδεδυμένος με γυαλί, μπρούντζο και χάλυβα και έχει σχήμα εξαγωνικό.

Kίνα

ShuiFa Info Town Property Exhibition Centre, ΑΟΕ architecture & interior design studio

Διαβάζουμε πως το κτίριο είναι εμπνευσμένο από έναν στίχο του κινέζου ποιητή Γουάνγκ Γουέι (699-761), σύμφωνα με τον οποίο (σε ελεύθερη μετάφραση) «η βροχή πέφτει στο παρθένο βουνό, αναζωογονώντας το φθινοπωρινό βράδυ, το φεγγάρι λάμπει ανάμεσα στα πεύκα, άνοιξη ολοκάθαρη κυλάει πάνω στις πέτρες». Λειτουργεί κυρίως ως εκθεσιακό κέντρο. Μοιάζει με ογκώδεις κύβους (χωρίς όμως τις αυστηρές διαστάσεις που έχει ένας κύβος) οι οποίοι στέκονται δίπλα-δίπλα. Σε ορισμένα σημεία ο ένας τείνει να ακουμπήσει τον άλλον. Επενδεδυμένοι με ολόλευκα πάνελ, δίνουν (και με τη χρήση του κατάλληλου φωτισμού) την αίσθηση του διάφανου, του ελαφρού, της σχεδόν αέρινης (παρά τις αυστηρές μινιμαλιστικές γραμμές τους) επιφάνειας πάνω στις οποίες νομίζεις πως κυλάει νερό. Το εσωτερικό έχει λεπτομέρειες που το κάνουν να μοιάζει με οριγκάμι και το λευκό χρώμα επικρατεί. Το κτίριο βρίσκεται είκοσι χιλιόμετρα έξω από την κινεζική Τζινάν και λειτουργεί από το 2020.

Σενεγάλη

Fass School and Teachers’ Residences, Toshiko Mori

Τα σχολεία της Σενεγάλης στην ευρύτερη περιοχή της πόλης Φας είχαν ορθογώνιους τοίχους από τσιμέντο και κυματοειδείς στέγες από λαμαρίνα. Αυτό τα κάνει πολύ ζεστά τις ημέρες με έντονη ηλιοφάνεια και πολύ θορυβώδη όταν βρέχει. Η γιαπωνέζα αρχιτέκτων Τοσίκο Μόρι, αντλώντας έμπνευση και από τις παμπάλαιες κατοικίες των ιθαγενών της Αφρικής, έκανε μια νέα πρόταση φτιάχνοντας ένα σχολείο (και τις κατοικίες των δασκάλων που το συνοδεύουν) με τούβλα λάσπης που «υποστηρίζονται» από μπαμπού και από χάλυβα. Την οροφή την κάλυψε με μπαμπού και γρασίδι για να την κάνει πιο δροσερή. Οι τοίχοι βάφτηκαν λευκοί. «Ηθελα να «επεκτείνω» τις δυνατότητες μιας παραδοσιακής κατοικίας και να τη μετατρέψω σε ένα σύγχρονο δημόσιο ίδρυμα» περιέγραψε η Μόρι και, όπως φαίνεται, το κατάφερε. Το ξεχωριστό σχολείο της λειτουργεί από το 2019, φιλοξενεί περί τους 300 μαθητές και είναι το πρώτο στην περιοχή όπου τα παιδιά διδάσκονται εκτός από τα γαλλικά και τη μητρική τους γλώσσα, την Pulaar.

Η «ακτινοειδής», σαν οριγκάμι, στέγη του Arkansas Museum of Fine Arts είναι το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του κτιρίου που θα εγκαινιαστεί σε μερικούς μήνες.

Λιτλ Ροκ

Arkansas Museum οf Fine Arts, Studio Gang

Τα παλιά κτίρια όπου στεγαζόταν το μουσείο διατηρούνται (σε μεγάλο βαθμό) και ενώνονται με νέα. Μια καινούργια στέγη που μοιάζει να «ρέει» και να αναδιπλώνεται, κατασκευασμένη από σκυρόδεμα, και η πρόσοψη με τις κολόνες σε σχήμα V είναι τα δύο πιο εντυπωσιακά στοιχεία του νέου κτιρίου που θα προκύψει από την ανακατασκευή και συμπλήρωση του παλαιότερου. Χτισμένο στο κέντρο του Λιτλ Ροκ, στο ιστορικό πάρκο MacArthur, το μουσείο θα «επικοινωνεί» με το πάρκο χάρη στις μεγάλες τζαμαρίες στην πρόσοψή του αλλά και περιμετρικά. Γύρω, στο πάρκο, σχεδιάζονται νέα μονοπάτια και φυτεύονται ακόμα περισσότερα δέντρα. Το βρόχινο νερό θα συγκεντρώνεται σε ειδικές δεξαμενές και θα χρησιμοποιείται για την άρδευση του πάρκου. Το μουσείο των 133.000 τ.μ. θα κοστίσει περί τα 142 εκατομμύρια δολάρια και αναμένεται να εγκαινιαστεί την άνοιξη του 2023.

Καλιφόρνια

Orange County Museum of Art, Morphosis Architects

Τα εγκαίνια του νέου κτιρίου το οποίο στεγάζει το Orange County Museum of Art στην Κόστα Μέσα της Καλιφόρνιας έγιναν πριν από μερικές εβδομάδες. Πρόκειται για έργο του τιμημένου με βραβείο Pritzker αμερικανού αρχιτέκτονα Τομ Μέιν του studio Morphosis. Κύρια χαρακτηριστικά του οι μεγάλοι «διάφανοι» χώροι, εφέ που επιτυγχάνεται με τη χρήση του λευκού χρώματος αλλά και των επιφανειών με τζάμι, οι σκάλες και οι μεγάλες βεράντες-κήποι των επάνω ορόφων. Ο εκθεσιακός χώρος έχει έκταση 25.000 τ.μ. Το OCMA βρίσκεται κοντά στο αεροδρόμιο «Τζον Γουέιν» (το παλαιότερο κτίριο βρισκόταν στο Newport Beach), η ανέγερσή του διήρκεσε 15 χρόνια και κόστισε 93 εκατ. δολάρια. Για τα επόμενα δέκα χρόνια η είσοδος στη μεγάλη συλλογή του με έργα σύγχρονης τέχνης θα είναι ελεύθερη για το κοινό.

Νέα Υόρκη

Ναός Αγίου Νικολάου στο Μανχάταν, Santiago Calatrava

Τα θυρανοίξια τελέστηκαν στις 2 Νοεμβρίου 2021, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Η υπερσύγχρονη εκκλησία βρίσκεται στο σημείο όπου έγινε η τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, κατά την οποία καταστράφηκε ολοσχερώς ο παλαιότερος ναός του Αγίου Νικολάου. Το κτίριο «μιμείται» την αρχιτεκτονική των βυζαντινών ναών, εξελίσσοντάς τη σε μια πιο αφαιρετική και μινιμαλιστική εκδοχή. Για την ανοικοδόμηση του ναού έχει χρησιμοποιηθεί και μάρμαρο από την Πεντέλη. Τις αγιογραφίες έχει κάνει ο ιερομόναχος Λουκάς από την Ιερά Μονή Ξενοφώντος Αγίου Ορους.

Αµβούργο

Elbphilharmonie, Herzog & de Meuron

Χτισμένο στις όχθες του ποταμού Ελβα, το κτίριο που από το 2017 φιλοξενεί τη Φιλαρμονική του Ελβα είναι στην πραγματικότητα μια τεράστια κατασκευή από γυαλί, ύψους 110 μέτρων, η οποία ορθώνεται πάνω από μια παλαιά αποθήκη από τούβλο, εκεί όπου κάποτε φυλάσσονταν το τσάι, το κακάο και ο καπνός που έφταναν στο λιμάνι. Περιλαμβάνει τρεις αίθουσες συναυλιών, έναν μεγάλο χώρο όπου πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα, χώρους εστίασης και φιλοξενίας και μία πλατφόρμα, την Plaza, με θέα τριγύρω από πόλη από ύψος 37 μέτρων. Το κόστος του έργου ξεπέρασε τα 780 εκατομμύρια δολάρια.

Μπέργκαµο

San Pellegrino Flagship Factory, Bjarke Ingels Group

Το εργοστάσιο όπου εμφιαλώνεται το νερό San Pellegrino λειτουργεί σε μια θαυμάσια παραποτάμια τοποθεσία βορείως του Μπέργκαμο από το 1899. Ενα προϊόν με κλασική αξία και μια επιχείρηση με μεγάλη ιστορία. Η οποία από εφέτος διαθέτει εξαιρετικά μοντέρνες εγκαταστάσεις αλλά και μια εντυπωσιακά μοντέρνα πρόσοψη. Δημιουργός της είναι ο δανός αρχιτέκτονας Μπγιάρκε Ινγκελς, ο οποίος χρησιμοποίησε τις στοές που συνηθίζονται στην αρχιτεκτονική των ιταλικών πόλεων σε μια πολύ πιο σύγχρονη εκδοχή τους. Ετσι, μια σειρά λιτών διαδοχικών στοών, η οποία ξεκινά από μια ευρύχωρη πλακοστρωμένη πλατεία, κάνει το εργοστάσιο να μοιάζει με σκηνικό φουτουριστικής ταινίας, δημιουργώντας ένα πολυθέαμα με μεγάλους σκεπαστούς χώρους, γέφυρες, ευρύχωρα υπέργεια και υπόγεια κελάρια. Το «εργοστάσιο του μέλλοντος», όπως το αποκαλούν, ξεκίνησε να χτίζεται το 2019 και ολοκληρώνεται εφέτος.

Αµπου Ντάµπι

Abrahamic Family House, David Adjaye

Ο «Οίκος της Αβρααμικής Οικογένειας» που χτίστηκε στη νήσο Saadiyat του Αμπου Ντάμπι είναι τόπος λατρείας ο οποίος αποτελείται από ένα τζαμί, μία εκκλησία και μία συναγωγή. Οπως εύκολα γίνεται κατανοητό, η παράξενη και ασυνήθιστη αυτή «συμβίωση» των θρησκειών έχει ως στόχο να ενθαρρύνει τον διάλογο μεταξύ Ισλάμ, χριστιανισμού και ιουδαϊσμού. «Ηθελα να φτιάξω ένα κτίριο το οποίο να καταργεί την έννοια της ιεραρχίας και να αντιπροσωπεύει τη – σαφώς υψηλότερη – έννοια της καθολικότητας» έχει δηλώσει ο δημιουργός του, σερ Ντέιβιντ Αντζάγε. Και οι τρεις χώροι λατρείας, τοποθετημένοι ο ένας απέναντι στον άλλον σε μια πλατεία-πάρκο, έχουν στοιχεία που τους διαφοροποιούν αλλά και που τους κάνουν την ίδια στιγμή να μοιάζουν μεταξύ τους – βλέπε τις κολόνες στις περιμέτρους των κτιρίων. Τα εγκαίνια του «Οίκου της Αβρααμικής Οικογένειας» αναμένονται σύντομα. Στο Αμπου Ντάμπι χτίζεται και το νέο μουσείο Guggenheim Abu Dhabi, σε σχέδια Φρανκ Γκέρι, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2025.

Σίδνεϊ

Atlassian Headquarters, SHoP Architects & BVN Architecture

Με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025, το κτίριο που θα στεγάσει τις εγκαταστάσεις της αυστραλιανής εταιρείας λογισμικού Atlassian στο Σίδνεϊ θα έχει 40 ορόφους και θα είναι το υψηλότερο υβριδικό κτίριο στον κόσμο, καθώς θα λειτουργεί με 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θα έχει σχεδόν μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Θα καλύπτεται από γυαλί, ξύλο και χάλυβα και θα είναι γεμάτο φυτά όχι μόνο στην οροφή αλλά και στο εσωτερικό του. Γιατί η σύγχρονη αρχιτεκτονική πρέπει να είναι και «πράσινη».