Κοντά στο περιβάλλον

Ο Αμερικανός Μαρκ Ντάιον είναι γνωστός για τις ταξονομικές εγκαταστάσεις του, τις οποίες τοποθετεί σε προθήκες σαν εκείνες που συναντά κανείς σε Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, προκειμένου να διαφωτίζει με πολύ πρωτότυπες μεθόδους τους τρόπους με τους οποίους αντιλαμβανόμαστε και σχετιζόμαστε με τον φυσικό κόσμο. Είναι δεινός συλλέκτης αντικειμένων και σκουπιδιών, αρχαιολόγος του κοινού και τετριμμένου. Για παράδειγμα, έκανε «ανασκαφές» στο εργοτάξιο του ΜοΜΑ στη Νέα Υόρκη, το οποίο είχε στηθεί για να γίνει η επέκταση του μουσείου στις αρχές του 2000, και είχε δημιουργήσει το έργο «Rescue Archaeology» (2004), μια προθήκη στην οποία είχε ταξινομήσει μεταξύ άλλων τα παλιά κλειδιά, τα πλακάκια και τα θραύσματα τοίχων και ταπετσαρίας που βρήκε στο υπόστρωμα του εδάφους. «Η δουλειά του καλλιτέχνη είναι να πάει κόντρα στο ρεύμα της κυρίαρχης κουλτούρας και να προκαλέσει ερωτήματα γύρω από τις επικρατούσες αντιλήψεις και συμβάσεις» έχει πει. Κάπως έτσι, το «Cabinet of Marine Debris» (2014) είναι άλλη μία προθήκη η οποία από μακριά μοιάζει με μια ευφάνταστη και πολύχρωμη συλλογή από κεραμικά, όταν όμως πλησιάσεις περισσότερο διαπιστώνεις ότι τα αντικείμενα είναι σκουπίδια που έχει συλλέξει από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Στο «Landfill» (1999-2000) η σύνθεσή του αποτελείται από βαλσαμωμένα ζώα και πουλιά, ανάμεσά τους ένα περιστέρι και ένας γλάρος, τα οποία στέκονται θριαμβευτές πάνω από έναν μικρό λόφο με σκουπίδια, μια σημαντική παρακαταθήκη που περιμένει τις μελλοντικές γενιές, καθώς είναι αδύνατο για τον άνθρωπο να επανορθώσει για ό,τι καταστρέφει.

Η προσέγγιση του Αντι Γκόλντσγουορθι απέναντι στο περιβάλλον είναι πιο «ειρηνική». Ο βρετανός γλύπτης, φωτογράφος και περιβαλλοντολόγος είναι ιδιαίτερα γνωστός ως εκπρόσωπος της land art και ως δημιουργός site specific γλυπτών, έργων δηλαδή τα οποία τοποθετεί στο φυσικό τους περιβάλλον (ή δεν απομακρύνει ποτέ από αυτό), μιας και η πρώτη τους ύλη είναι τα λουλούδια, τα φύλλα, οι πευκοβελόνες ή η λάσπη. Ο Γκόλντσγουορθι δημιουργεί τα έργα του με τα χέρια του αλλά και με ό,τι εργαλεία μπορεί να βρει στη φύση, όπως συμβαίνει δηλαδή και με τα υλικά του. Κάπως έτσι προκύπτουν έργα όπως το «Started Climbing» (1987), μια σπείρα από φύλλα φτέρης τα οποία δεν είσαι απόλυτα σίγουρος αν έχουν παραταχθεί από ανθρώπινο χέρι ή από κάποιο επιμελές ζωύφιο στη φύση. «Το ξεχνάμε συνέχεια: εμείς είμαστε η φύση. Η φύση δεν είναι κάτι ξεχωριστό από εμάς. Οπότε όταν λέμε ότι έχουμε χάσει την επαφή μας μαζί της αυτό σημαίνει ότι έχουμε χάσει την επαφή με τον εαυτό μας».