Κλερ Ανταμ: Προβλήματα στον παράδεισο

Ας ξεκινήσουμε από τους επίσημους επαίνους. Ας πούμε ότι το 2019 το BBC χαρακτήρισε το βιβλίο της «ένα από τα πιο 100 πιο επιδραστικά βιβλία της χρονιάς». Το «Χρυσό Παιδί» (εκδόσεις Gutenberg) της Κλερ Ανταμ μπορεί άνετα να συγκαταλέγεται σε λίστες που εμπεριέχουν τη λέξη «σημαντικό», «συναρπαστικό», ακόμα και «μείζον» – ειδικά αν σκεφτείς ότι πρόκειται για το πρώτο βιβλίο που εκδίδει. Σε καθιστά μάρτυρα, κοινωνό και – ανά περίπτωση – ίσως και συνένοχο στο φρικτό δίλημμα που έχει να αντιμετωπίσει ένας πατέρας στο αγροτικό Τρινιντάντ της δεκαετίας του ’80. Εχεις αποκτήσει δύο δίδυμα δεκατριάχρονα αγόρια, το ένα χαρακτηρισμένο ως ιδιοφυΐα, το άλλο διαφορετικό, «παράξενο» και θέλεις να τα δεις να ξεφεύγουν από τον παρηκμασμένο και βίαιο κοινωνικό ιστό μιας χώρας σε αποσύνθεση. Θα κάνεις ό,τι μπορείς, θα στερηθείς τα πάντα για να τους προσφέρεις ένα καλύτερο μέλλον. Θα θυσιάσεις όμως τις προοπτικές του «λαμπρού» αγοριού για να σώσεις τον «λοξό» αδερφό του όταν απάγεται;

Η ίδια η Ανταμ θα πει ότι δεν είναι «ένα χαρούμενο βιβλίο, από εκείνα που σε ανεβάζουν». Είναι όμως βαθιά ειλικρινές και σε φέρνει αντιμέτωπο με την πολυπλοκότητα της ζωής και τις απροσπέλαστες γωνιές του ψυχισμού ανθρώπων που στην πραγματική ζωή κρίνονται μόνο εκ του αποτελέσματος των πράξεών τους. Παραδόξως, το BBC το εντάσσει στην κατηγορία των βιβλίων «ενηλικίωσης», αν και θα ήταν ίσως πιο ταιριαστή η συμπερίληψή του σε βιβλία ας πούμε που άπτονται «των τάξεων και της κοινωνίας», αν χωρούσε δηλαδή σε μία και μόνη ευρεία θεματική ενότητα. Εκτός από την αγωνιώδη δοκιμασία του πατέρα, αποκαλύπτεται και το σκοτάδι που υφέρπει στο ίδιο το νησί του Τρινιντάντ, έναν εξωτικό «παράδεισο» με αβυσσαλέες κοινωνικές ανισότητες και τεράστια εγκληματικότητα, το οποίο προσφέρει μόνο τη λύση της φυγής σε όσους δεν έχουν βουλιάξει ακόμη στην κινούμενη άμμο της διαφθοράς και του εγκλήματος. «Η επιλογή του BBC ίσως συνδέεται με τον χαρισματικό γιο που βρίσκεται στην περιφέρεια της πλοκής. Εκείνος θα κληθεί να πληρώσει το τίμημα της επιλογής του πατέρα, μια πράξη που θα κουβαλάει πάντα μαζί του. Αυτή θα είναι η ενηλικίωσή του» θα πει η συγγραφέας. Η Ανταμ γνωρίζει πολύ καλά το θέμα της γιατί και η ίδια μεγάλωνε στο νησί την ίδια περίοδο, ως το ένα από τα τέσσερα παιδιά ενός γιατρού από το Τρινιντάντ και της ιρλανδής συναδέλφου του που αφοσιώθηκε τελικά στην οικογένειά της. Οι απαγωγές οι οποίες σήμερα αφθονούν στη χώρα ήταν και τότε ένα υπαρκτό φαινόμενο. «Για μένα, όλο το βιβλίο είναι η επιλογή του πατέρα. Στα πρώτα μου κείμενα ένιωθα πως η απόφασή του δεν έστεκε, ότι δεν είχα δουλέψει αρκετά το μονοπάτι που τον οδήγησε ως εκεί, οπότε έπρεπε να συνεχίσω την προσπάθεια για να μην ξενίσω τους αναγνώστες. Είναι δύσκολο γιατί κάποιος μπορεί να προσεγγίσει το βιβλίο με την οπτική του Δυτικού και την εμπειρία μιας ευημερούσας κοινωνίας και αυτομάτως να σκεφτεί ότι υπάρχουν πολλές λύσεις σε μια τέτοια περίπτωση. Παράλληλα, εύκολα θα μπορούσε να εκτροχιαστεί το βιβλίο στη σφαίρα της υπερδραματοποίησης. Ηταν λεπτές οι ισορροπίες και έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα». Δεν άφησε τίποτα στην τύχη, «το εντυπωσιακό ντεμπούτο» της είναι αποτέλεσμα δουλειάς πέντε χρόνων, έστω και αν αρχικά έγραφε στα διαλείμματα χρόνου που της άφηναν ελεύθερο τα δύο μικρά παιδιά της. Η Ανταμ ζει πλέον στο Λονδίνο όπου βρίσκεται το αγγλοσαξονικό λογοτεχνικό κατεστημένο το οποίο την αφορά, όμως δεν θέλει να εργαλειοποιήσει ή να εξωτικοποιήσει τη χώρα καταγωγής της προς ίδιον όφελος. «Αν σταματήσεις την πλοκή για να επεκταθείς σε επεξηγήσεις προκειμένου να γίνεις κατανοητή σε ένα δυτικό κοινό, τότε μπορεί να επιβραδύνεις πολύ τον ρου της ιστορίας. Θα μοιάζει επίσης ότι γράφεις ένα βιβλίο για τους Δυτικούς. Από την άλλη, αν το βιβλίο μου απευθυνόταν μόνο στο κοινό του Τρινιντάντ θα είχα αφήσει τον εαυτό μου λίγο πιο ελεύθερο όσον αφορά στη βία. Νομίζω ότι οι σκηνές που έχω γράψει είναι ήδη στο όριο της ανοχής ενός δυτικού αναγνώστη».