Κινδυνεύει η ελιά από την κλιματική κρίση;

Μεσογειακή διατροφή χωρίς ελιές και ελαιόλαδο δεν υφίσταται. Μαζί με το αμπέλι αποτελούν τους δύο πιο σημαντικούς και διαδεδομένους καρπούς της συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής, με το 20% των καλλιεργούμενων εκτάσεων της χώρας μας να καλύπτονται από ελαιόδεντρα. Δεν είναι τυχαίο που το κλαδί ελιάς από την αρχαιότητα αποτέλεσε σημαντικό στοιχείο του πολιτισμού μας, συμβολίζοντας την ειρήνη, την αριστεία, την ανθεκτικότητα και την ανδρεία. Ομως τα τελευταία χρόνια οι αριθμοί μαρτυρούν ότι η κλιματική κρίση έχει αρχίσει να απειλεί αυτό το πολύτιμο αγαθό. Σύμφωνα με τις στατιστικές της ΕΕ, οι ευρωπαίοι αγρότες παρήγαγαν σχεδόν 2,3 εκατομμύρια τόνους ελαιολάδου το 2021/22, ενώ την επόμενη χρονιά μόλις 1,4 εκατομμύρια τόνους εξαιτίας της εκτεταμένης ξηρασίας σε κάποιες περιοχές. Μάλιστα, αν δεν υπήρχε η Ελλάδα, η οποία αποτέλεσε τη μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που αύξησε την παραγωγή ελαιολάδου, η κατάσταση θα ήταν ακόμη χειρότερη ((στη χώρα μας η έλλειψη νερού δεν ήταν τόσο έντονη και εκτεταμένη, ενώ ο ελληνικός τρόπος καλλιέργειας της ελιάς, που αφήνει μεγάλη απόσταση ανάμεσα στα δέντρα, τους δίνει τη δυνατότητα να προσαρμόζονται στις συνθήκες θερμοκρασίας, ενώ στην Ισπανία, για παράδειγμα, που είναι πολύ πιο κοντά μεταξύ τους, στη μισή απόσταση από ό,τι στη χώρα μας, αυτό δεν είναι εφικτό).

Ακόμη λοιπόν και το ελαιόδεντρο, αυτό το αρκετά ανθεκτικό σε συνθήκες ξηρασίας δέντρο, φαίνεται να μην μπορεί πλέον να ανταποκριθεί τόσο στην αύξηση της θερμοκρασίας όσο και στις μη κανονικές και έντονες εναλλαγές των εποχών. Οι φαινολογικές διεργασίες εκείνες που συμβαίνουν στην ελιά και οι οποίες επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή είναι η ανθοφορία της, η οποία πραγματοποιείται την άνοιξη και είναι πολύ ευαίσθητη στις υψηλές θερμοκρασίες, καθώς και τα στάδια ανάπτυξης και ωρίμανσης του καρπού, που γίνεται στα μέσα έως τα τέλη του καλοκαιριού. Εκτός του ότι ο αριθμός των καρπών ανά δέντρο έχει μειωθεί και έχει αλλοιωθεί η ποιότητά τους, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια επιτάχυνση της ανθοφορίας και της ωρίμανσης του άνθους με αποτέλεσμα αυτό να πέφτει από το δέντρο προτού γίνει καρπός.