Μου αρέσει αυτό το διάστημα της χρονιάς που αποκαλούμε «μήνα των γιορτών», όχι μόνο γιατί μου αρέσουν οι γιορτές, αλλά κυρίως γιατί μου αρέσουν τα δώρα. Οτιδήποτε μας σπρώχνει στο να κάνουμε δώρα και οτιδήποτε αποτελεί λόγο για να μας κάνουν δώρα χαίρομαι που υπάρχει. Γιατί το δώρο είναι μια υπέροχη μορφή επικοινωνίας, θέλει τέχνη, μια τέχνη που λίγοι γνωρίζουν καλά. Κάθε τέχνη είναι δύσκολη υπόθεση.
Η παρατήρηση ανήκει στον συγγραφέα Χρήστο Χωμενίδη και την έχει κάνει χρόνια πριν. Εχει γράψει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι σε αυτό ειδικά το διάστημα της χρονιάς δείχνουν ότι μολονότι θέλουν να κάνουν δώρα δεν γνωρίζουν τον τρόπο και καταφεύγουν στην πλέον απλοϊκή λύση: αγοράζουν για τους εορτάζοντες ή για όποιους άλλους αγαπούν ένα κασκόλ. Ο Χωμενίδης έχει δίκιο και απόδειξη είναι η ντουλάπα μου: θα μπορούσε να είναι κατάστημα που πουλάει κασκόλ, ένα από αυτά τα μικρά, που όταν κάποια μέρα φαλιρίσουν γίνονται π.χ. τυροπιτάδικα. Το κασκόλ είναι όντως μια λύση, αλλά ένα δώρο δεν μπορεί να είναι μια λύση – είναι κάτι σημαντικότερο. Λύση είναι επίσης ένα βιβλίο, αλλά κανένα βιβλίο – κατά τη γνώμη μου – δεν μπορεί να είναι δώρο γιορτών: είναι κάτι σπουδαιότερο. Το βιβλίο πρέπει πάντα να το δωρίζεις για να μοιραστείς τη χαρά που αποκόμισες διαβάζοντάς το, με όποιον πιστεύεις πως θα περάσει εξίσου καλά. Το βιβλίο δεν πρέπει να περιμένεις τις γιορτές για να το χαρίσεις: πιστεύω ότι πρέπει να χαρίζεις κάθε βιβλίο που έχεις διαβάσει και σου άρεσε σε όποιον φίλο σου πιστεύεις ότι θα το χαρεί – και αυτό πρέπει να γίνεται διαρκώς και κάθε στιγμή του χρόνου. Το βιβλίο δεν χρειάζεται να είναι τυλιγμένο εξαιρετικά, να έχει φιόγκους και άλλα διακοσμητικά: πρέπει απλά να είναι απόδειξη πως τον άνθρωπο στον οποίο το δωρίζεις τον έχεις στο μυαλό σου. Και ότι αισθάνεσαι πως τον ξέρεις καλά.
Η σκέψη. Αυτό είναι το μυστικό για να κάνεις ένα καλό δώρο. Οχι η σκέψη της ανάγκης του άλλου, αλλά η γενική εκτίμηση της στιγμής: για να κάνεις ένα δώρο που θα εκτιμηθεί πρέπει να έχεις καθίσει να σκεφτείς πώς θα κάνεις κάποιον που αγαπάς χαρούμενο δείχνοντας κυρίως πόσο καταλαβαίνεις τη στιγμή του. Αλλιώς πάρε ένα κασκόλ, που λέει κι ο Χωμενίδης.
Ενα δώρο δεν είναι απαραίτητο να είναι ακριβό – αν είναι μάλιστα φανταχτερά ακριβό μπορεί να προκαλέσει και καβγά και μούτρα και γκρίνια. Μια κοπέλα που σε ενδιαφέρει μπορεί να το δει σαν έναν τρόπο να κάνεις φιγούρα, μπορεί να σου πει «για ποια με πέρασες;», ενώ εσύ ήθελες απλά να δείξεις διά μέσου της γαλαντομίας την όποια εκτίμησή σου. Αν αυτό το δώρο είναι υπερβολικά ακριβό, είναι πιο πιθανό αντί για θαυμασμό να προκαλέσει ένα είδος θλίψης: χειρότερο και από το «για ποια με πέρασες;» είναι το «βρε τον φουκαρά!». Επίσης, δεν επιτρέπεται να είναι και κάτι υπερβολικά φθηνό – δεν πρέπει ποτέ να δημιουργείς την εντύπωση πως απλά βγήκες από την υποχρέωση. Δεν πρέπει επίσης να σκέπτεσαι πως κάτι θα είναι χρηστικό γιατί πάλι μπορεί να παρεξηγηθείς: το να πας σε κάποιον δώρο μια ηλεκτρική σκούπα λόγου χάριν έχει πλάκα – μέχρι το σημείο που ο άλλος δεν θα αρχίσει να αναρωτιέται τι σε κάνει να πιστεύεις πως κάτι τέτοιο το έχει ανάγκη. Αν δει το δώρο σου ως απόδειξη πως τον θεωρείς βρωμιάρη, θα χαλάσετε τη σχέση σας.
Κάθε δώρο είναι συνήθως μια δήλωση. Η χρηστικότητα δεν συνάδει πάντα και απαραίτητα με την έκφραση συναισθημάτων, αλλιώς θα δωρίζαμε απορρυπαντικά ή χαρτιά υγείας ή ασπιρίνες και άλλα αναλγητικά. Είναι βέβαιο ότι όποιος τα πάρει θα τα χρησιμοποιήσει, αλλά δεν μπορεί σε αυτά να δει τίποτα, πέρα από μια τεράστια δόση κυνισμού από τη μεριά σου. Τόσος κυνισμός δεν αντέχεται. Πάρε ένα κασκόλ, που λέει κι ο Χωμενίδης.
Δεν μπορεί επίσης να δωρίζουμε γυαλιά ηλίου – πόσο μάλλον σκελετούς για γυαλιά μυωπίας ή πρεσβυωπίας: είναι υποχρέωση του καθενός για αυτά να έχει προσωπικό γούστο, δηλαδή να τα διαλέγει μόνος του. Και αν θέλουμε να δείξουμε πως έχουμε αφιερώσει χρόνο και σκέψη δεν δωρίζουμε κάλτσες και αναπτήρες και «ξυριστικά» και κορνίζες για φωτογραφίες. Αν είναι να είμαστε μπανάλ, καλύτερα να πάρουμε δύο μπουκάλια κρασί ή γλυκά. Τι δωρίζουμε; Μικροαντικείμενα που δείχνουν το στυλ μας και που μπορεί να τοποθετηθούν κάπου όπου όποιος έχει δεχθεί το δώρο μας θα τα βλέπει και θα μας θυμάται: ένα ξυπνητήρι π.χ., αν και είναι και κάπως ιδιαίτερο, θα προκαλέσει το είδος του χαμόγελου και της έκπληξης που ομορφαίνουν μια γιορτινή ημέρα. Να ξέρετε επίσης ότι ένας άνδρας θα χαρεί πιο πολύ αν του κάνεις δώρο μια ζώνη ή ένα πορτοφόλι παρά ένα πουλόβερ. Και μια γυναίκα θα εκτιμήσει ένα καλάθι με σαπουνάκια για το μπάνιο πιο πολύ από kinky εσώρουχα – νισάφι πια. Οι γυναίκες εκτιμούν επίσης το να τους δωρίζεις κάτι διαφορετικό, που αγοράζεις όμως πάντα από το ίδιο κατάστημα. Ο πατέρας μου δώριζε στη μάνα μου για είκοσι χρόνια ένα κόσμημα από το ίδιο κοσμηματοπωλείο: πιστεύω το διάλεγε ο κοσμηματοπώλης. Στην επαναλαμβανόμενη αυτή πράξη έδειχνε στη μάνα μου το κόλλημά του μαζί της. Ή τουλάχιστον έτσι πιστεύαμε όλοι.
Moυ έχουν κάνει ωραία δώρα – είμαι από τους τυχερούς. Εχω κάνει κι εγώ πολλά που άρεσαν – το ξέρω. Ενα μυστικό για ένα καλό δώρο είναι να μην το συνοδεύεις με κάρτα αλλαγής: αυτό από μόνο του μαρτυρεί σιγουριά και αυτοπεποίθηση και κάνει το δώρο σου να «γράψει» και να λάμψει. Την τελευταία φορά που είχα πάρει ένα δώρο σε έναν φίλο, η κοπέλα στο ταμείο της μπουτίκ με ρώτησε αν πρέπει να βάλει κάρτα αλλαγής. Τη ρώτησα αν υπάρχει κάρτα αλλαγής ζωής. «Δεν τη θέλω για τον φίλο μου, τη θέλω για εμένα, αν υπάρχει είναι καλοδεχούμενη» της είπα. Μου είπε ότι δεν έχει ακούσει κάτι τέτοιο, αλλά ότι σίγουρα έχω μια έκπτωση λόγω της συχνής χρήσης της πιστωτικής.
Το παραδέχομαι, εν είδει δημόσιας εξομολόγησης, κι ας με συγχωρήσουν ο Θεός και ο Χωμενίδης: είχα αγοράσει ένα κασκόλ…
