Επί σειρά ετών το πιο χαρακτηριστικό (μα και πιο τολμηρό) φιλί του κινηματογράφου θεωρούνταν εκείνο που γεύτηκαν ο Μπαρτ Λάνκαστερ και η Ντέμπορα Κερ μέσα στα νερά μιας χαβανέζικης παραλίας της νήσου Οάχου στο «Οσο υπάρχουν άνθρωποι» (From Here to Eternity, 1953) λίγο πριν από την επίθεση των Ιαπώνων στο Περλ Χάρμπορ. Δύο χρόνια μετά, μια ελληνική ταινία που σημείωσε διεθνή καριέρα προκαλώντας εντύπωση στο Φεστιβάλ των Καννών, καμία άλλη από τη «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη, είχε μια παρόμοια σκηνή με τους Μελίνα Μερκούρη και Γιώργο Φούντα. Και λίγα χρόνια αργότερα, στην ταινία «Τζέιμς Μποντ, Πράκτωρ 007: Εναντίον Δρος Νο» (Dr No, 1962), ο Σον Κόνερι, στον ρόλο του φλεγματικού βρετανού πράκτορα συνάντησε το πρώτο «Bond Girl» σε μια παραλία στη μακρινή Τζαμάικα. Η σκηνή είναι πραγματικά αξέχαστη: η γερμανο-ελβετίδα ηθοποιός Ούρσουλα Αντρες, η Χάνι Ράιντερ, όπως ονομάζεται στην ταινία του Τέρενς Γιανγκ, αναδύεται μέσα από την καταγάλανη θάλασσα, περπατώντας προκλητικά προς τη χρυσή ακτή με τους φοίνικες. Το μόνο πράγμα που ο θεατής σκέπτεται βλέποντας αυτή την εικόνα είναι να βρισκόταν και εκείνος κάπου εκεί…
Η μαγεία της Ελλάδας
Η αλήθεια είναι ότι συνήθως ενδιαφερόμαστε για τις παραλίες όταν σκοπεύουμε να απολαύσουμε εκεί το μπάνιο μας. Θα πρέπει να έχουν δυνατό ήλιο αλλά και προστατευτική σκιά, μαλακή, χρυσή άμμο ή βοτσαλάκια σαν καραμέλες. Και αν είναι βέβαια δυνατόν, όσο γίνεται λιγότερους αχινούς (παρότι οι αχινοί σημαίνουν πιθανώς καθαρά νερά). Τα πράγματα στον κινηματογράφο δεν είναι και τόσο διαφορετικά. Και εκεί το ίδιο περίπου συμβαίνει. Στην πλειονότητά τους οι «κινηματογραφικές» παραλίες που έχουν πρωταγωνιστήσει σε ταινίες έχουν κερδίσει νέους θαυμαστές.
Ενα τρανταχτό, κοντινό μας παράδειγμα είναι το «Μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι» (Captain Corelli’s Mandolin, 2001) του Τζον Μάντεν που γυρίστηκε στην Κεφαλλονιά κάνοντας την ούτως ή άλλως διάσημη παραλία του Μύρτου ακόμα πιο περιζήτητη. Αργότερα το σκηνικό επαναλήφθηκε στο Αιγαίο με το «Mamma Mia!» (2008) της Φιλίντα Λόιντ που γυρίστηκε στη Σκόπελο, στη Σκιάθο και στο Πήλιο, προβάλλοντας τις ομορφιές και τα νερά των πανέμορφων περιοχών μαζί με την υποκριτική της Μέριλ Στριπ.
Ακόμα και η δεύτερη ταινία «Mamma Mia! Here We Go Again», που γυρίστηκε 10 χρόνια αργότερα, πόνταρε στο ίδιο φυσικό περιβάλλον, έστω και αν γυρίστηκε ως επί το πλείστον σε τοποθεσίες της Κροατίας. Tα τελευταία χρόνια, όμως, χάρη στο συμφέρον cash rebate που προσφέρεται για γυρίσματα στην Ελλάδα, τα πράγματα έχουν βελτιωθεί, οπότε βλέπουμε παραλίες όπως η Χιλιαδού στην Εύβοια ή η Ζωγεριά στις Σπέτσες να αναδεικνύονται ακόμα περισσότερο στις ταινίες «Το τρίγωνο της θλίψης» (2022) του Ρούμπεν Eστλουντ και «Η χαμένη κόρη» (2021) της Μάγκι Τζίλενχαλ με την Ολίβια Κόλμαν.
Ξιφομαχίες και ανεκπλήρωτοι πόθοι
Υπάρχουν και κάποιες «κινηματογραφικές» παραλίες που θα μείνουν χαραγμένες στη μνήμη ορισμένων για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Μια από τις εντυπωσιακότερες σκηνές ξιφομαχίας του κινηματογράφου, στην ταινία «Κάπτεν Μπλαντ» (Captain Blood, 1935), με τον «καλό» Ερολ Φλιν εναντίον του «κακού» Μπέιζιλ Ράθμποουν, διαδραματίστηκε στη Laguna Beach στην Καλιφόρνια. Πάρα πολλά χρόνια αργότερα, μια βραχώδη παραλία στο Καπ Ντ’ Αντίμπ θα έβρισκε ο Γούντι Αλεν για να γυρίσει τη «Μαγεία στο σεληνόφως» (Magic in the Moonlight, 2014) με τους Κόλιν Φερθ και Eμα Στόουν.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, στην αμμουδιά της παραλίας του βενετσιάνικου Λίντο με τα θολά νερά ένας ηλικιωμένος καθηγητής αργοπεθαίνει, ενώ δίπλα του περιφέρεται ολοζώντανος (και ανυποψίαστος;) ο τελευταίος ανεκπλήρωτος πόθος του. Πρόκειται για το φόντο της ταινίας «Θάνατος στη Βενετία» (Morte a Venezia, 1971) του Λουκίνο Βισκόντι, που βασίστηκε στο ομότιτλο αριστούργημα του Τομας Μαν: ο Ντερκ Μπόγκαρντ κρατούσε τον ρόλο του μοιραίου καθηγητή, ενώ τον θεσπέσιο νεαρό Τάτζιο υποδύθηκε Μπγιορν Αντρεσεν.
Kαι, πολύ πιο πρόσφατα, ήταν τα νερά της Φλόριδας που φιλοξένησαν τα γυρίσματα του πρώτου «επεισοδίου» της ταινίας «Moonlight» (2016) του Μπάρι Τζένκινς, στην οποία ένας νεαρός Αφροαμερικανός παλεύει με την ταυτότητα και τη σεξουαλικότητά του, ενώ βιώνει τους καθημερινούς αγώνες της παιδικής ηλικίας, της εφηβείας και της ακμάζουσας ενηλικίωσης.
Τρόμος στην παραλία
Υπάρχουν άνθρωποι που αποφεύγουν το μπάνιο και ο κινηματογράφος μπορεί να έχει τη συμβολή του σε αυτό. Για παράδειγμα, περίπου μισό αιώνα πριν, ο κόσμος παρακολούθησε στη μεγάλη οθόνη τον αργό θάνατο μιας νεαρής γυναίκας ενώ κατέληγε «Στα σαγόνια του καρχαρία» (Jaws, 1975). Η εισαγωγή αυτής της ταινίας (με την προαναφερθείσα σκηνή) παραμένει μια από τις πιο εφιαλτικές που έχουμε δει ποτέ στο σινεμά, γιατί με τα «Σαγόνια του καρχαρία» ο Στίβεν Σπίλμπεργκ αποτύπωσε στο σελιλόιντ τις κρυφές φοβίες κάθε παραθεριστή (από μόνη της αυτή η ταινία είναι καλή αφορμή για να πούμε μια και καλή «αντίο» ιδίως στις βραδινές βουτιές!). Γυρίζοντας την «Αποκάλυψη τώρα!» (Apocalypse Now, 1979), ο Φράνσις Φορντ Κόπολα μετέτρεψε τις ακτές των Φιλιππινών σε… νεκροταφείο. Ενώ μαίνεται ο πόλεμος του Βιετνάμ, ένας αμερικανός συνταγματάρχης, που δεν είναι καθόλου στα καλά του (Μάρλον Μπράντο), στολίζει την παραλία του καμποτζιανού βασιλείου του με πτώματα…
Και σε μια άγρια παραλία της Νέας Ζηλανδίας, ένα τεράστιο πιάνο έμελλε να γίνει η αφετηρία μιας από τις ομορφότερες αισθηματικές ιστορίες που γυρίστηκαν ποτέ – ο λόγος για τα «Μαθήματα πιάνου» (The Piano, 1993) της Τζέιν Κάμπιον. Και, βέβαια, η παραλία που βλέπουμε στην ταινία επιστημονικής φαντασίας «Ο πλανήτης των πιθήκων» (Planet of the Apes, 1968) δεν είναι και τόσο θελκτική: Η κεφαλή του Αγάλματος της Ελευθερίας ξεπροβάλλει στην ακτή, λίγο πριν από τους τίτλους του τέλους ετούτης της απαισιόδοξης για το μέλλον του κόσμου ταινίας του Φράνκλιν Σάφνερ με πρωταγωνιστή τον Τσάρλτον Ιστον.
Ηλιος αλλά και καταχνιά!
Βλέπουμε λοιπόν ότι κάποιες κινηματογραφικές παραλίες δεν έχουν την όψη εκείνων που θα βρει κανείς στα «δροσερά» ελληνικά μιούζικαλ ή στις απολαυστικές κωμωδίες της δεκαετίας του 1960 – ταινίες του τύπου «Κορίτσια για φίλημα» (1965), «Μερικοί το προτιμούν κρύο» (1963), «Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και ο κοντός» (1961) και το «Δόλωμα» (1964) -, παρότι οι φυσικές ομορφιές της Ελλάδας δείχνουν πραγματικά αξεπέραστες, ακόμα και όταν το θέμα τους δεν συνάδει με τη χαλαρότητα, όπως συμβαίνει στην πιο παράξενη ταινία του Ντίνου Δημόπουλου, το «Αμόκ» (1963). Στο κάτω-κάτω, είναι δυνατόν να περιμένεις ήλιο και χαρά σε μια παραλία αποτυπωμένη από τον Θόδωρο Αγγελόπουλο; Μάλλον δύσκολο, αν σκεφτούμε τις παραλίες σε φιλμ όπως το «Ταξίδι στα Κύθηρα» (1984), «Ο μελισσοκόμος» (1986) και «Μια αιωνιότητα και μια μέρα» (1998). Γεμάτες βροχή, ομίχλη, δάκρυα, πόνο, μετάνοια, αναζήτηση, εξερεύνηση· όλα δηλαδή όσα θα περίμενε κανείς από ταινίες του μετρ της καταχνιάς…
Οι παραλίες μπορεί να μην έχουν ούτε την όψη των αντίστοιχων αμερικανικών «δροσερών» νεανικών κωμωδιών, όπως το «Beach Party» (1963), το οποίο είχε τόσο μεγάλη επιτυχία που αποτέλεσε την έναρξη μιας σειράς ταινιών/παραλλαγών πάνω στο ίδιο θέμα. Αντιθέτως, μπορεί να γίνουν ο σκηνικός χώρος μιας άκρως δραματικής κορύφωσης, όπως συμβαίνει με το φινάλε της αριστουργηματικής ταινίας του Αλφόνσο Κουαρόν «Roma» (2018). Και, σίγουρα, οι παραλίες δεν εξυπηρετούν μόνο ταινίες όπως η «Γαλάζια Λίμνη» (Τhe Blue Lagoon, 1980), η μεγάλη επιτυχία των 80s, με την Μπρουκ Σιλντς και τον Κρίστοφερ Ατκινς να μεγαλώνουν μόνοι στο νησί όπου κατέληξαν ως ναυαγοί.
Σέρφινγκ και έρωτες εν πλω
Είναι επίσης γνωστό ότι κάποιες παραλίες προσφέρονται για θαλάσσιο σκι ή σέρφινγκ και προσωπικά πολύ θα ήθελα να είμαι σε εκείνη του Μαλιμπού όπου ο Πάτρικ Σουέιζι και ο Κιάνου Ριβς πάλευαν κάνοντας extreme sports «Στην κόψη του κύματος» (Point Βreak, 1991), προτού τελικά παλέψουν μεταξύ τους (η ταινία της Κάθριν Μπίγκελοου, πολλά χρόνια αργότερα, το 2015, απέκτησε και ριμέικ με τους Εντγκαρ Ραμίρεζ και τον Λουκ Μπρέισι, με ελληνικό τίτλο «Σπάσε τα όριά σου»). Το σέρφινγκ και η κουλτούρα του είναι το μεγάλο γεγονός στην καλιφορνέζικη παραλία που βρήκε ο Τζον Μίλιους για να γυρίσει την cult ταινία των 70s «Big Wednesday» (1978), με τους Γιαν Μάικλ Βίνσεντ, Γουίλιαμ Κατ και Γκάρι Μπιούζεϊ.
Από την άλλη, βέβαια, αυτές ακριβώς οι ειδυλλιακές ταινίες είναι που συνήθως οι περισσότεροι προτιμούν να θυμούνται και είναι λογικό, διότι η έστω μάταιη αναζήτηση του επίγειου παράδεισου ήταν πάντα προτεραιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Οπότε, όποια και αν είναι η κατάληξη της ιστορίας μιας ταινίας, όπως π.χ. η «Παραλία» (The Βeach, 2000) του Ντάνι Μπόιλ, στη μνήμη θα μείνει για πάντα για τα καταγάλανα νερά της στα οποία κολυμπούσε ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο μαζί με τη Βιρζινί Λεντουαγιέν και τον Γκιγιόμ Κανέ. Και μπορεί ο Αλέν Ντελόν να είναι ένας αδίστακτος δολοφόνος στην ταινία «Γυμνοί στον ήλιο» (Plein Soleil, Γαλλία, 1960), όμως όταν τον βλέπεις να λιάζεται σε μια παραλία ή στα ανοιχτά του Κάπρι τον ζηλεύεις. Το ίδιο ζηλεύεις και τον Ματ Ντέιμον που επανέλαβε τον ίδιο ρόλο, περίπου σαράντα χρόνια αργότερα, στον «Ταλαντούχο κύριο Ρίπλεϊ» (The Talented Μr Ripley, 1999) του Αντονι Μινγκέλα, βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Πατρίσια Χάισμιθ.
Και ποιος αλήθεια θα µπορούσε να ξεχάσει τη ναζιάρικη µα συγχρόνως πονηρή οµορφιά της Μπριζίτ Μπαρντό να λάµπει στην παραλία του Σεν Τροπέ, όπου εκτός των άλλων εξελισσόταν το ερωτικό δράµα της ταινίας του Ροζέ Βαντίµ «Και ο Θεός… έπλασε τη γυναίκα» (Et Dieu… créa la femme, 1956) που από τη µία στιγµή στην άλλη τη µετέτρεψε σε διεθνή σουπερστάρ;
