Καμπύλες από κέδρο

Στο Κάλγκαρι διαβάζουν βιβλία. Πολλά βιβλία, αν αναλογιστεί κανείς ότι από τα 1,2 εκατομμύρια των κατοίκων του περισσότεροι από τους μισούς, 670.000 τον αριθμό, έχουν κάρτα μέλους στη δημόσια βιβλιοθήκη. Είναι ένα γεγονός που την καθιστά μία από τις πιο ζωντανές κιβωτούς γνώσης στη Βόρεια Αμερική, και αυτό οι Καναδοί το λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους. Οπως επίσης ότι σε αυτή την πόλη που επεκτείνεται με γοργούς ρυθμούς, το μωσαϊκό φυλών και εθνοτήτων που συνιστά τον πληθυσμό της έχει δικαίωμα σε μια δημοκρατική συνύπαρξη. Ολα μπορούν να συνδυαστούν και να ξεκινήσουν από την Κεντρική Βιβλιοθήκη της πόλης, ιδίως αν τον σχεδιασμό της αναλαμβάνει ένα αρχιτεκτονικό γραφείο όπως οι Snøhetta, μια ομάδα γνωστή για τον αφηγηματικό χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής της, σε συνεργασία εν προκειμένω με τους συναδέλφους τους Καναδούς Dialog, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στη Βόρεια Αμερική.

Το αποτέλεσμα είναι ένα κτίριο που ολοκληρώθηκε πρόσφατα (άνοιξε την 1η Νοεμβρίου) και αναμένεται να προσελκύσει ακόμη περισσότερο κόσμο απ’ ό,τι εκείνο που ήρθε να αντικαταστήσει. Τριπλάσιο σε μέγεθος, με τα 22.300 τ.μ. του να απλώνονται πάνω από ένα υπάρχον ελαφρύ σιδηροδρομικό σύστημα, στοίχισε 245 εκατ. δολάρια και αν μη τι άλλο φαίνεται να τα αξίζει.

Ο σχεδιασμός του παραπέμπει στους ιδιαίτερους αψιδωτούς σχηματισμούς «σύννεφων Σινούκ» που είναι χαρακτηριστικοί σε αυτή την περιοχή του Καναδά. Γι’ αυτό και η κεντρική δίοδος στο εσωτερικό του κτιρίου έχει διαρθρωθεί με τρόπο ώστε να παραπέμπει σε αυτό το φαινόμενο, γι’ αυτό και οδηγεί μέσα από μια σπειροειδή διαδρομή στα διαφορετικά επίπεδα της Βιβλιοθήκης. Το κυρίαρχο υλικό είναι το ξύλο, για την ακρίβεια ο δυτικός κόκκινος κέδρος, με τον οποίο έχουν επενδυθεί οι τοίχοι, οι σκάλες και τα κιγκλιδώματα από το ισόγειο μέχρι και την οροφή. Είναι ένα υλικό που επιτελεί έναν διπλό σκοπό: αφενός βοηθά στη βελτίωση της ακουστικής μέσα στο σπηλαιώδες αυτό κτίριο, αφετέρου δημιουργεί την αίσθηση της ζεστασιάς σε αυτή την ψυχρή πόλη όπου οι χειμώνες είναι ιδιαίτερα δριμείς.

Η κάτοψη του κτιρίου, αλλά και του τεράστιου αιθρίου που βρίσκεται στο κέντρο του, έχει το σχήμα ενός ματιού ή ενός κανό για να παραπέμπει με τη σειρά του στoυς ιθαγενείς και πρώτους κατοίκους του Καναδά. Η είσοδος στη Βιβλιοθήκη δεν βρίσκεται στο επίπεδο του εδάφους αλλά είναι ανυψωμένη προκειμένου να μην παρεμποδίζει τη λειτουργία του τρένου, το οποίο ουσιαστικά εγκιβωτίζει. Η μία πλευρά της εισόδου οδηγεί σε ένα αμφιθέατρο με κερκίδες που κατηφορίζει στο επίπεδο του δρόμου και στη μία πλατφόρμα των γραμμών του τρένου, έτσι ώστε όσοι επιβάτες που επιθυμούν να έχουν άμεση πρόσβαση στο κτίριο. Στη «μύτη» του, στο βόρειο τμήμα, βρίσκονται κι άλλες κερκίδες απ’ όπου οι γονείς μπορούν να κάθονται και να επιβλέπουν τα παιδιά τους, τα οποία βρίσκονται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο, με πόρτες και έπιπλα σε μίνι διαστάσεις.

Στα υψηλότερα επίπεδα, εκατέρωθεν του αιθρίου, βρίσκονται τα ράφια με τα βιβλία από τη μία πλευρά και οι χώροι για ανάγνωση ή ιδιωτική μελέτη από την άλλη. Τα ράφια με τα βιβλία είναι σχεδιασμένα σε χαμηλό ύψος προκειμένου να είναι εύκολο να δει κανείς όλους τους τίτλους που είναι τοποθετημένοι σε αυτά. Οι κολόνες στήριξης έχουν σχεδιαστεί με τρόπο ώστε να θυμίζουν τις στοές στα δημόσια κτίρια της αρχαίας Ελλάδας και το σκυρόδεμά τους είναι ανεπίχριστο, ένα κλείσιμο του ματιού για τις ατελείωτες πιθανότητες που εμπεριέχονται σε κάθε ταξίδι ζωής αλλά και γνώσης.

Η πρόσοψη ντύνεται από φύλλα γυαλιού ή από ιριδίζον αλουμίνιο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διαφάνειες διαφορετικής κλίμακας που αποκαλύπτουν το εσωτερικό της Βιβλιοθήκης, προσκαλώντας έτσι τους περαστικούς να επισκεφθούν το ανοιχτό σε όλους κτίριο. Η επιφάνεια της πρόσοψης έχει δομηθεί βάσει μιας ιδιαίτερης κρυσταλλικής γεωμετρίας που συνίσταται στην επανάληψη ενός εξαγωνικού μοτίβου και δημιουργεί την αίσθηση μιας φολιδωτής επιφάνειας. Θυμίζει νιφάδες χιονιού αλλά αν το προσέξει κανείς καλύτερα παραπέμπει σε ανοιχτά βιβλία ή σε σπίτια. Είναι άλλος ένας τρόπος για να μεταφερθεί το μήνυμα ότι η Βιβλιοθήκη είναι ένα σπίτι για όλη την κοινότητα και άλλο ένα τοπόσημο στον κόμβο πολιτισμού που δημιουργούν οικοδομήματα όπως το Studio Bell του Εθνικού Κέντρου Μουσικής, τα The Arts Commons και Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης Glenbow. Είναι ένα στοίχημα για την πόλη που ευημερούσε τη δεκαετία του ’70 χάρη στα κοιτάσματα πετρελαίου, έγινε γνωστή χάρη στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς του 1988, αλλά χτυπήθηκε όπως και ο υπόλοιπος κόσμος από την ύφεση του 2008. Το Κάλγκαρι είναι πολύ περισσότερα από το παρελθόν και το επιβεβαιώνει το δυναμικό αρχιτεκτονικό παρόν του.

Snøhetta

Το αρχιτεκτονικό γραφείο Snøhetta θεωρείται μία από τις πιο ταλαντούχες δημιουργικές ομάδες στον κόσμο. Ιδρύθηκε το 1989 στη Νορβηγία από τους Kjetil Trædal Thorsen και Craig Dykers. Ο Νορβηγός Θόρσεν γεννήθηκε το 1958 στο νησί Karmøy της Νορβηγίας και αποφοίτησε το 1985 από την αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου του Γκρατς. Ο Αμερικανός Ντάικερς, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη Βιβλιοθήκη στο Κάλγκαρι, γεννήθηκε το 1961 στη Φρανκφούρτη και σπούδασε αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Οστιν. Το εύρος των εφαρμογών που προκύπτουν από τη δυνατότητα συνεργασίας μεταξύ ντιζάιν, τέχνης και αρχιτεκτονικής ήταν από την αρχή ένα πεδίο διερεύνησης της ομάδας, η οποία έχει αλλάξει πολλές φορές σύνθεση. Την πρώτη τους ανάθεση την κέρδισαν το 1989 και αφορούσε τον επανασχεδιασμό της Νέας Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας (2002) στην Αίγυπτο, για τον οποίο τιμήθηκαν με το Βραβείο Αρχιτεκτονικής Αγα Χαν. Αργότερα θα κέρδιζαν και το βραβείο Mies van der Rohe 2009 για τη Λυρική Σκηνή του Οσλο (2008). Tο 2004 κέρδισαν τον διαγωνισμό για τον σχεδιασμό της εισόδου του Μουσείου-Μνημείου της 11ης Σεπτεμβρίου στο Σημείο Μηδέν στο Μανχάταν (2014). Σε εκείνους ανατέθηκε και η επέκταση του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της πόλης του Σαν Φρανσίσκο SFMοMA (2016) αλλά και ο επανασχεδιασμός της Times Square στη Νέα Υόρκη (2017). Σήμερα είναι ένα διεθνές γραφείο που ειδικεύεται στην αρχιτεκτονική κτιρίων αλλά και τοπίου, στον σχεδιασμό αντικειμένων και στη γραφιστική, διαθέτει μάλιστα 240 υπαλλήλους από 32 διαφορετικές χώρες και γραφεία σε Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο, Ινσμπρουκ, Παρίσι, Στοκχόλμη και Αδελαΐδα. Τα υπό κατασκευήν πρότζεκτ τους βρίσκονται σε Ασία, Αφρική, Ωκεανία και Αμερική.