Στις όχθες του ποταμού Τέι ο Κένγκο Κούμα κάθισε και σκέφτηκε. Παρατήρησε τη μορφολογία των λόφων και τους κυματισμούς τους έτσι όπως έριχναν τη σκιά τους πάνω από το Νταντί, σε αυτή την ανατολική ακτή της Σκωτίας, και σκιτσάρισε στο χαρτί ένα σκαρί. Το πρώτο κτίριό του στη Μεγάλη Βρετανία θα γινόταν το κατάλληλο οχηματαγωγό για να αποδράσει η γκρίζα πόλη από τη μιζέρια και την αφάνεια. Πιστός σε μία από τις πάγιες τακτικές του να μαλακώνει τη στιβαρότητα των όγκων της αρχιτεκτονικής κατακερματίζοντάς τους σε κομμάτια, επανέλαβε το μαγικό εφέ που κάνει τα κτίριά του να ξεχωρίζουν και σε αυτή την περίπτωση. Πήρε ως δομικές μονάδες επικάλυψης ή ως «ψηφίδες» 2.500 πάνελ τεχνητού λίθου και επένδυσε τις επιφάνειες του κτιρίου. «Αγαπώ το σκωτσέζικο τοπίο και αυτή την όμορφη χώρα και είμαι περήφανος που δουλεύω σε αυτό το πρότζεκτ, το οποίο θα προσελκύσει επισκέπτες από το Νταντί και από όλον τον κόσμο» δήλωνε όταν επισκέφθηκε την πόλη για να επιβλέψει την πορεία των έργων της τεχνικής εταιρείας BAM Construct UK που έχτισε το μουσείο και το παρέδωσε εντός της προβλεπόμενης ημερομηνίας αποπεράτωσης αλλά και δίχως να ξεφύγει από τον αρχικό προϋπολογισμό.
Ολα έχουν λειτουργήσει ρολόι λοιπόν, όμως εκτός από τον εντυπωσιακό σχεδιασμό του το νέο V&A έχει πολλές πρωτιές να επιδείξει. Οπως ότι είναι το πρώτο μουσείο Victoria and Albert εκτός Λονδίνου. Ή ότι αποτελεί το πρώτο μουσείο ντιζάιν της Σκωτίας. Το ερώτημα που προκύπτει λοιπόν είναι το εξής: Θα δώσει την απαραίτητη ώθηση στο Νταντί ώστε να γίνει το νέο Μπιλμπάο; Γιατί είναι δύσκολο να αποφευχθούν οι συνειρμοί με την περίπτωση του Μπιλμπάο και του μουσείου Γκούγκενχαϊμ που σχεδίασε ο αμερικανός αρχιτέκτονας Φρανκ Γκέρι. Οπως κι εκεί, έτσι και στο Νταντί εγκαινιάζεται ένα μουσείο με όνομα που είναι ήδη γνωστό στα πέρατα της γης σε ένα κτίριο αρχιτέκτονα συναφούς φήμης, το οποίο θα αποτελεί από μόνο του ένα θαυμαστό αξιοθέατο της πόλης. Το διεθνές ενδιαφέρον είναι ήδη εξασφαλισμένο και το Νταντί μπαίνει στον χάρτη των προορισμών με σύγχρονο πολιτιστικό ενδιαφέρον. Γιατί όσο σημαντική και αν είναι η προσωνυμία του ως η «Πόλη των Ανακαλύψεων» της Μεγάλης Βρετανίας χάρη στο επιστημονικό παρελθόν του, αλλά και παρόν θα έλεγε κανείς, μια και πάνω από 4.000 επιστήμονες ζουν σε αυτή την πόλη των 150.000 κατοίκων, καθώς και στην κατασκευή του «RRS Discovery», του πλοίου που συμμετείχε στην αποστολή του Ρόμπερτ Φάλκον Σκοτ στην Ανταρκτική, χρειάζεται και η σύνδεση με τον 21ο αιώνα για να ενισχυθεί το ενδιαφέρον του υποψήφιου επισκέπτη. Δεν είναι τυχαίο ότι το προφίλ της πόλης έχει αρχίσει να αναβαθμίζεται τα τελευταία χρόνια, καθώς περιοδικά όπως το «GQ» ανακηρύττουν το Νταντί «την πιο κουλ πόλη της Βρετανίας» για το 2015, ενώ εφημερίδες όπως η «The Wall Street Journal» την κατέτασσαν πρόσφατα πέμπτη στη λίστα με τους «Καυτούς διεθνείς προορισμούς».
Τα εχέγγυα υπάρχουν και μόνο ο χρόνος θα αποδείξει αν το «εφέ Μπιλμπάο» θα σαρώσει και αυτή την γκρίζα πόλη του Βορρά, την τέταρτη σε πληθυσμό της Σκωτίας, η οποία παρά τις επιστημονικές περγαμηνές της διαθέτει προάστια που συγκαταλέγονται ανάμεσα στις φτωχότερες αστικές περιοχές της Μεγάλης Βρετανίας. Εξάλλου η δημιουργία του μουσείου, που στοίχισε 80 εκατομμύρια στερλίνες, εντάσσεται σε ένα φιλόδοξο σχέδιο εξωραϊσμού του ευρύτερου θαλάσσιου μετώπου της πόλης, ύψους ενός δισ. στερλινών, το οποίο έχει εγκαινιαστεί ήδη από το 2001. Οι Αρχές της πόλης τονίζουν με κάθε ευκαιρία ότι περισσότεροι από 1.500 άνθρωποι εργάστηκαν στην κατασκευή του μουσείου, με τη συντριπτική πλειονότητα αυτών να είναι ντόπιοι, και ότι μάλιστα ζούσαν σε απόσταση το πολύ 35 μιλίων από το εργοτάξιο.
Τι θα δει ο επισκέπτης στο νέο V&A
Οι φωτογραφίες που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα αφορούν τις εξωτερικές όψεις του κτιρίου και οι «γρίλιες» που σχηματίζουν τα πάνελ τεχνητού λίθου κρύβουν καλά τα μυστικά του μουσείου. Οι προετοιμασίες στο εσωτερικό του είναι πυρετώδεις προκειμένου να είναι όλα έτοιμα στις 15 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία που ανοίγει στο κοινό τις πύλες του και τους εκθεσιακούς χώρους του που απλώνονται σε τρεις ορόφους επιφάνειας 1.650 τ.μ.
Στις αίθουσες οι επισκέπτες θα μπορούν να δουν δωρεάν τα μόνιμα εκθέματα που αφορούν την ιστορία του σκωτσέζικου ντιζάιν. Στο επίκεντρό τους θα βρίσκεται το «Oak Room» του Τσαρλς Ρένι Μάκιντος (1868-1928), του πιο γνωστού αρχιτέκτονα της Σκωτίας, ο οποίος μεταξύ άλλων επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό και από τον μινιμαλισμό του ιαπωνικού σχεδιασμού. Το συντηρημένο και αναστηλωμένο «Oak Room» είναι ένας εσωτερικός χώρος μήκους 13,5 μέτρων που είχε σχεδιαστεί για την τσαγερί «Miss Cranston’s Ingram Street Tearooms» στη Γλασκώβη το 1907 και βρισκόταν εδώ και μισό αιώνα σε κατάλληλο χώρο αποθήκευσης.
Τριακόσια από τα αντικείμενα προς έκθεση θα αντληθούν κυρίως από τη συλλογή του «μητρικού» V&A. Το νέο μουσείο σκοπεύει να επιδείξει ένα διεθνές πρόγραμμα εκθέσεων με αντικείμενο εκφάνσεις του βιομηχανικού σχεδιασμού. Επιπλέον έχει ως στόχο να αναπτύξει πλούσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα απευθύνεται σε πολλές κοινωνικές ομάδες. Το πρόγραμμα εγκαινιάζεται, για παράδειγμα, με την έκθεση «Ocean liners: Speed & style» η οποία παρουσιαζόταν μέχρι τον περασμένο Ιούνιο στο Λονδίνο. Ο διευθυντής του V&A της Σκωτίας, Φίλιπ Λονγκ, υπόσχεται ότι το νέο μουσείο δεν θα λειτουργεί μόνο ως παράρτημα αυτού στο Λονδίνο, αλλά θα αναπτύξει και το δικό του, ανεξάρτητο πρόγραμμα. Στη συγκεκριμένη έκθεση θα ζωντανέψει για άλλη μια φορά η χρυσή εποχή των ταξιδιών με υπερωκεάνια, από τον «Μεγάλο Ανατολικό» του Ισαμπάρντ Κίνγκντομ Μπρουνέλ μέχρι τον «Τιτανικό» και το δίδυμό του «Olympic» ή τα μνημεία του Αρτ Ντεκό «Normandie» και «Queen Mary», και βεβαίως οι τρόποι που αυτή η μορφή ταξιδιού επηρέασε την αρχιτεκτονική, το ντιζάιν και τη μόδα.
Κένγκο Κούμα
Ο δηµιουργός του µουσείου γεννήθηκε στη Γιοκοχάµα το 1954. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήµιο του Τόκιο απ’ όπου αποφοίτησε το 1979. Εργάστηκε ως ερευνητής στο Πανεπιστήµιο Columbia µέχρι το 1986. Ιδρυσε το γραφείο Spatial Design Studio το 1987, ενώ το 1990 δηµιούργησε το Kengo Kuma & Associates το οποίο διατηρεί µέχρι σήµερα. Θεωρείται ένας από τους πιο σηµαντικούς αρχιτέκτονες της Ιαπωνίας ο οποίος επανεφηύρε στοιχεία της παραδοσιακής ιαπωνικής αρχιτεκτονικής. Το ιδίωµα του Κούµα συνίσταται στο ότι κατακερµατίζει φυσικά υλικά, όπως το ξύλο και το γυαλί, και τα χρησιµοποιεί ως «σωµατίδια» στο σώµα του εκάστοτε κτιρίου. Το αποτέλεσµα δηµιουργεί την αίσθηση µιας ανάλαφρης αρχιτεκτονικής που δεν επιβάλλεται µε βίαιο τρόπο στον περιβάλλοντα χώρο της. Το στυλ του έχει γίνει δηµοφιλές και εκτός Ιαπωνίας και οι δραστηριότητες του γραφείου του επεκτείνονται πλέον στην Κίνα, όπου σχεδιάζει πολλές ιδιωτικές κατοικίες, αλλά και στη Δύση. Γνωστά κτίριά του είναι το Μουσείο Πέτρας (2000) στο Νασού της Ιαπωνίας, το Μουσείο του Αντο Xιρόσιγκε (2000) στο Μπάτο της Ιαπωνίας, αφιερωµένο σε έναν από τους σηµαντικότερους καλλιτέχνες της τέχνης ουκίγιο-ε (ξυλογραφία και ζωγραφική), το Περιφερειακό Μουσείο Τέχνης του Ναγκασάκι (2005). Το 2015 κέρδισε τον διαγωνισµό για τον σχεδιασµό του σταθµού µετρό Saint Denis Pleyel στο Παρίσι, ενώ αναµένεται η υλοποίηση ενός ουρανοξύστη στο Βανκούβερ και του Μουσείου Χανς Κρίστιαν Αντερσεν στην Οντενσε της Δανίας. Ο Κένγκο Κούµα έχει σχεδιάσει επίσης το Εθνικό Στάδιο του Τόκιο για τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 2020. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις. Aφενός επειδή ο ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Αµπε ακύρωσε την υλοποίησή του σύµφωνα µε τα σχέδια του γραφείου της Ζάχα Χαντίντ που είχαν επιλεγεί αρχικά από το Αθλητικό Συµβούλιο της Ιαπωνίας το 2012 και ανέθεσε το έργο στον Κούµα στα τέλη του 2015. Αφετέρου επειδή οι ποσότητες ξύλου που απαιτούνται για την κατασκευή της οροφής προκαλούν οικολογική καταστροφή στο τροπικό δάσος του Βόρνεο απ’ όπου προέρχεται ένα σηµαντικό ποσοστό τους.
