Επτά στους δέκα Γάλλους απορρίπτουν τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού και ο Εμανουέλ Μακρόν καταποντίζεται σε ένα δημοκοπικό ναδίρ άνευ προηγουμένου. Σε λιγότερο από έναν χρόνο μετά την επανεκλογή του στη δεύτερη προεδρική θητεία, η δημοτικότητά του έχει βυθιστεί στο 28%.
«Πιο απομονωμένος από ποτέ», «αδύναμος», «θλιβερός» και «ανυποχώρητος» είναι μόνο μερικά από τα επίθετα που του προσδίδει σύσσωμος ο γαλλικός Τύπος, ο οποίος ομόφωνα τον επικρίνει, αναφέροντας ότι ακόμη και το στενό του περιβάλλον έχει απομακρυνθεί από τον ίδιο και πως είναι έτοιμος να… αρπαχτεί με τον οποιονδήποτε βρεθεί μπροστά του και τολμήσει να του πει αλήθειες.
Το επίμαχο άρθρο 49.3 του Συντάγματος
Ευτυχώς ο 45χρονος πολιτικός μπορεί να υπολογίζει στην άνευ όρων υποστήριξη της συζύγου του, Μπριζίτ, η οποία μαζί με τον γραμματέα του στο Élysée, Αλεξί Κολέρ, φαίνεται να «απορροφούν» τους κραδασμούς και τις εκρήξεις του. Στην πραγματικότητα, ο Μακρόν βρίσκεται σε αδιέξοδο, καθώς όχι μόνο η απόφασή του να μεταρρυθμίσει το συνταξιοδοτικό σύστημα, μετακυλίοντας το όριο συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 έτη, δεν βρίσκει ουδεμία λαϊκή νομιμοποίηση, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο αποφάσισε να περάσει αυτή την αναμόρφωση έχει εξοργίσει την κοινή γνώμη. Δηλαδή με το να κάνει επίκληση σε μια ειδική συνταγματική εξουσία, γνωστή ως άρθρο 49.3, αψηφώντας και παρακάμπτοντας ουσιαστικά την ετυμηγορία της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, αφού δεν προηγήθηκε ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο γιατί δεν θα εξασφάλιζε την πλειοψηφία. Το άρθρο αυτό δεν είναι εντελώς ξένο προς τη γαλλική νομοθεσία και αυτή ήταν η 89η φορά που χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας. Εν τούτοις, ανέκαθεν η προσφυγή σε αυτό έγκειτο επί το πλείστον σε θέματα δημοσιονομικού χαρακτήρα. Αντίθετα, σήμερα ακουμπά – και όπως καταγγέλλεται από την πλειοψηφία των Γάλλων, με τρόπο βάναυσο – τα ιερά και τα όσια της κοινωνίας. Ποια είναι αυτά; Τα κεκτημένα της γαλλικής Δημοκρατίας. Τα δικαιώματα και προνόμια των εργαζομένων και του λαού γενικότερα, μέσα σε ένα σύγχρονο κράτος πρόνοιας.
Ο γάλλος πρόεδρος βρίσκεται απέναντι όχι μόνο στους αυριανούς συνταξιούχους που εξεγείρονται στους δρόμους των γαλλικών μεγαλουπόλεων, αλλά απέναντι σε ολόκληρη την κοινωνία που καλείται να πληρώσει το τίμημα για κάτι που η ίδια θεωρεί ότι δεν είναι υπαίτια. «Δεν είναι δουλειά μας να βρούμε εμείς τη λύση στο πώς θα βάλει σε τάξη τα δημόσια οικονομικά» λένε οι πολίτες. «Η δουλειά αυτή είναι του πολιτικού συστήματος και δη της σημερινής κυβέρνησης, η οποία θα πρέπει να βρει διεξόδους».
Η σημερινή εικόνα της αναταραχής δεν είναι καινούργια. Η χώρα βρίσκεται εδώ και μήνες σε αναβρασμό, ήδη πολύ προτού ο Μακρόν αποφασίσει μονομερώς να περάσει το αμφιλεγόμενο μέτρο. Και η οργή ξεπερνά τις συντάξεις και την κατάχρηση εξουσίας. Πρόκειται για έναν μακροχρόνιο θυμό εναντίον ενός κράτους που οι πολίτες νιώθουν ότι τους καταπιέζει. Ενός πολιτικού συστήματος που θεωρούν υπεύθυνο για περισσότερες από μία κρίσεις: οικονομική, περιβαλλοντική, ενεργειακή…
Συνεπώς οι Γάλλοι δεν απορρίπτουν μόνο μία μεταρρύθμιση. Απορρίπτουν συνολικά τον τρόπο διακυβέρνησης, τη σκληρή πολιτική γραμμή, ένα σύστημα που υπονομεύει το μέλλον τους και την ευημερία των παιδιών τους. Κυρίως, όμως, αρνούνται ένα συγκεκριμένο πρόσωπο που ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν και το οποίο «χρειάζεται ένα χαστούκι για να κατέβει στη Γη, γιατί μόνο αυτό θα του κάνει καλό», όπως ισχυρίζεται βουλευτής μιλώντας υπό το καθεστώς ανωνυμίας σε γνωστό γαλλικό περιοδικό. Ο οποίος στην πραγματικότητα εκφράζει ακριβώς αυτό που νιώθει ο μέσος Γάλλος.
Τα ακριβά γούστα και τα συνθήματα με τον Λουδοβίκο ΙΣΤ΄
Δεν είναι τυχαίοι οι παραλληλισμοί που δίνουν και παίρνουν στον εγχώριο Τύπο μεταξύ του Μακρόν και του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, η αποτυχία του οποίου να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις στα τέλη του 18ου αιώνα ήταν τόσο απόλυτη που καταδικάστηκε σε θάνατο για προδοσία.
Σήμερα, οι διαδηλωτές παραδίδουν στην πυρά φωτογραφίες του Μακρόν στην Place de la Concorde, εκεί που είχε στηθεί η γκιλοτίνα για τον απόλυτο μονάρχη, φωνάζοντας: «Τον Λουδοβίκο τον αποκεφαλίσαμε. Μακρόν, μπορούμε να το ξανακάνουμε». Φυσικά το σύνθημα είναι μεταφορικό, όμως οι διαδηλωτές θεωρούν δεδομένο ότι ο ένοικος του Μεγάρου των Ηλυσίων είναι «χρεοκοπημένος».
Ως άλλος Λουδοβίκος ΙΣΤ΄, λένε, είναι αδύναμος να αφουγκραστεί τα προβλήματά τους. Κυβερνά με τρόπο αυταρχικό και αλαζονικό και, ακόμη χειρότερα, συνεχίζει να περιφρονεί τη λαϊκή βούληση. Ισχυρίζονται ότι είναι ένας πρόεδρος που ζει μέσα στην απόλυτη χλιδή, την ώρα που οι ανισότητες στη Γαλλία γίνονται ακόμη πιο αφόρητες, τα μέτρα προς όφελος των φτωχότερων είναι μόνο έκτακτα και εφάπαξ – όπως μέτρα για την αντιστάθμιση της αύξησης των τιμών της ενέργειας ή του κόστους της υγειονομικής κρίσης, ενώ για τους πλούσιους έχει φροντίσει να μειώσει τα φορολογικά βάρη ή ακόμη και να τους απαλλάξει από αυτά.
Σπάζοντας τη σιωπή του προ δεκαημέρου, έπειτα από εβδομάδες ακραίας κοινωνικής έντασης και κινητοποιήσεων, ο Μακρόν εμφανίστηκε σε μια τηλεοπτική συνέντευξη λέγοντας ότι δεν μετανιώνει επ’ ουδενί για την αντιλαϊκή μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, την οποία θέλει να δει να εφαρμόζεται πριν από το τέλος του έτους. «Αυτή η μεταρρύθμιση δεν είναι ευχαρίστηση, δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη», υποστήριξε, επικαλούμενος και πάλι την ανάγκη αντιμετώπισης της οικονομικής επιδείνωσης των συνταξιοδοτικών ταμείων και της γήρανσης του πληθυσμού, καθώς η Γαλλία είναι μία από τις ευρωπαϊκές χώρες όπου η νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης είναι η χαμηλότερη.
Ισχυρίστηκε δηλαδή πως σε περίπτωση που τα πράγματα δεν αλλάξουν, μελλοντικά η Γαλλία θα βρεθεί αντιμέτωπη με χρέη, πρόσθετη φορολόγηση και περικοπές στην υγεία ή στα επιδόματα για τις ευάλωτες ομάδες. Αυτό που με άλλα λόγια λέει δηλαδή ο γάλλος πρόεδρος είναι ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό και πολύ σοβαρό. Θα πρέπει δηλαδή η χώρα, η οποία τώρα βρίσκεται στην τρίτη θέση σε ό,τι αφορά τη συνταξιοδοτική της δαπάνη σε σχέση με το ΑΕΠ, να εναρμονιστεί με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Ωστόσο, την ώρα που ανέπτυσσε τα επιχειρήματά του εμφανίστηκε να φορά ένα ρολόι πολυτελείας και λίγα λεπτά αργότερα να το αφαιρεί διακριτικά από το χέρι του. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά, λέγοντας ότι επρόκειτο για ένα πανάκριβο αξεσουάρ ύψους 80.000 ευρώ και πως το έκανε αφού αντιλήφθηκε ότι δεν μπορεί να φοράει κάτι τόσο εξεζητημένο αξιώνοντας από τους Γάλλους να κάνουν θυσίες. Η εκδοχή του Élysée ήταν πως ο Μακρόν έβγαλε το ρολόι του επειδή χτυπούσε στο τραπέζι ενώ έκανε χειρονομίες και πως η πραγματική του τιμή είναι στα 2.500 ευρώ.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ο γαλλικός Τύπος καταπιάνεται με τα ακριβά γούστα του Μακρόν και κυρίως της συζύγου του. Γνωστή για το εκλεπτυσμένο γούστο της, η Μπριζίτ Μακρόν φαίνεται να έχει αδυναμία σε ρούχα υψηλής ραπτικής και αξεσουάρ πανάκριβων οίκων μόδας, οι υπέρογκες τιμές των οποίων
– όπως έχει κατά καιρό συζητηθεί – θα μπορούσαν να βλάψουν την εικόνα του γάλλου προέδρου.
Η ίδια έχει απαντήσει πως «διαφορετικοί οίκοι μού προσφέρουν ρούχα κάθε εβδομάδα. Και για τα διάφορα γκαλά, μου φαίνεται ωραίο να δείχνω τι είναι η γαλλική δημιουργία». Μεταξύ των πιο πολυσυζητημένων εμφανίσεών της ήταν στη διάρκεια επίσημης επίσκεψης που είχε κάνει το προεδρικό ζεύγος στην Αίγυπτο, όπου η Μπριζίτ Μακρόν φορούσε μεταξύ άλλων ένα ζευγάρι σπορ παπούτσια με την υπογραφή του γαλλικού οίκου Louis Vuitton, κόστους περίπου 730 ευρώ. Το ταξίδι έλαβε χώρα στις αρχές του 2019, όταν η Γαλλία βρισκόταν και πάλι σε κοινωνικό αναβρασμό με τις κινητοποιήσεις των Κίτρινων Γιλέκων.
Τότε αναλυτές έκαναν λόγο για τη μεγαλύτερη κρίση στην πολιτική καριέρα του Μακρόν. Oμως, αυτή που σοβεί εδώ και ημέρες φαίνεται να είναι ακόμα πιο σοβαρή και οδηγεί τη χώρα σε αχαρτογράφητα νερά. Ο Μακρόν που είχε δεσμευτεί να διαμορφώνει ένα πλαίσιο συναίνεσης πριν από κάθε σημαντική μεταρρύθμιση, σκίζει την υπόσχεση αυτή σαν κουρελόχαρτο, καθώς εφαρμόζει με τρόπο αυταρχικό τη βούλησή του. Το αν η ουσία της είναι σωστή, θα το δείξει η Ιστορία.
Εργατικά συνδικάτα και αντιπολίτευση
Το θέμα είναι ότι με τα σημερινά δεδομένα δεν θα μπορέσει να αναγκάσει τα συνδικάτα σε υποχώρηση ώστε η χώρα να επιστρέψει στην κανονικότητα. Και το σίγουρο είναι ότι έχει καταφέρει να ενώσει στους δρόμους έναν τεράστιο αριθμό ψηφοφόρων από την άκρα Αριστερά, το Κέντρο, την παραδοσιακή Δεξιά ως και την Ακροδεξιά. Ακόμα και οπαδούς του οι οποίοι δεν είχαν λάβει μέρος στα Κίτρινα Γιλέκα, σήμερα όμως εξεγείρονται στους δρόμους, στο πλάι όλων των κοινωνικών και ηλικιακών ομάδων.
Ακόμα και το – εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα – διχασμένο ιδεολογικά συνδικαλιστικό κίνημα της Γαλλίας έχει ενώσει τις δυνάμεις του και συντονίζει τις απεργιακές κινητοποιήσεις που, όπως έχουν προεξοφλήσει παρατηρητές, είναι βέβαιο ότι θα συνεχιστούν σε πολλούς κλάδους (παρ’ όλα αυτά την περασμένη εβδομάδα ανακοινώθηκε από τη Γενική Εργατική Συνομοσπονδία (CGT) η αναστολή της απεργίας στον τομέα της αποκομιδής των απορριμμάτων προκειμένου να αντιμετωπιστεί η υγειονομική βόμβα από τη μακρά συσσώρευση σκουπιδιών στη γαλλική πρωτεύουσα). Την ίδια ώρα, και τα κόμματα της Αριστεράς, που παραμένουν βαθιά διχασμένα μεταξύ τους, μπορούν να συνειδητοποιήσουν τα πολιτικά οφέλη από τη χρυσή ευκαιρία που τους δίνει ο Μακρόν.
Στο μεταξύ, σε αυτή την αναμπουμπούλα και τις συνθήκες αναταραχής και αστάθειας, αυτός που τρίβει τα χέρια του με ικανοποίηση δεν είναι άλλος από την ηγέτιδα της Ακροδεξιάς. Η Μαρίν Λεπέν, όπως και η Αριστερά, έχει αντιταχθεί σθεναρά στο επίμαχο νομοσχέδιο. Φαίνεται, παρ’ όλα αυτά, ότι είναι η κατεξοχήν ωφελημένη στις δημοσκοπήσεις, ανεβάζοντας το ποσοστό της από 21% σε 26%.
