Η εικόνα που έκανε πριν από μερικές ημέρες τον γύρο του κόσμου είναι άκρως ανησυχητική και έρχεται να προστεθεί σε μία σειρά ειδήσεων που καταδεικνύουν τις δραματικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στις Αλπεις: ένα βραχώδες μονοπάτι εμφανίστηκε για πρώτη φορά ανάμεσα σε δύο παγετώνες των ελβετικών Αλπεων, εκεί όπου κάποτε υπήρχε ένα μόνιμο στρώμα πάγου πάχους πολλών μέτρων. Συγκεκριμένα, ο πάγος υποχώρησε και τα γυμνά βράχια αποκαλύφθηκαν ανάμεσα στους παγετώνες Scex Rouge και Tsanfleuron, οι οποίοι βρίσκονται σε υψόμετρο 2.800 μέτρων. Είναι ενδεικτικές οι δηλώσεις των υπευθύνων του γειτονικού χιονοδρομικού θερέτρου Glacier 3000 ότι η εφετινή τήξη των πάγων ήταν περίπου τριπλάσια από τον μέσο όρο των τελευταίων 10 ετών.
Τα λεγόμενά τους επιβεβαιώθηκαν και από την επιστημονική κοινότητα. Ο Μάουρο Φίσερ, παγετωνολόγος στο Ινστιτούτο Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου της Βέρνης, είχε μετρήσει πριν από δέκα χρόνια 15 μ. πάγου στη συγκεκριμένη περιοχή, τα οποία μέσα στο διάστημα αυτό φαίνεται να έλιωσαν. «Αυτό που είδαμε να συμβαίνει αυτόν τον χρόνο και αυτό το καλοκαίρι βρίσκεται πέρα από κάθε μέτρηση που έχουμε κάνει μέχρι στιγμής» ανέφερε χαρακτηριστικά μιλώντας για την ταχύτητα με την οποία ο πάγος υποχωρεί. Πράγματι, τον προηγούμενο χειμώνα είχαμε σχετικά λίγες χιονοπτώσεις, ενώ οι Αλπεις «αντιμετώπισαν» δύο μεγάλους καύσωνες στις αρχές του καλοκαιριού που μας πέρασε, με αποτέλεσμα να βρίσκονται πλέον σε τροχιά για τις μεγαλύτερες μαζικές απώλειες πάγου όπως αποδεικνύουν τα αρχεία που τηρούνται εδώ και τουλάχιστον 60 έτη.
Μακάβρια ευρήματα
Οι παγετώνες της Ελβετίας λοιπόν λιώνουν και την ίδια στιγμή αποκαλύπτουν τα φρικιαστικά μυστικά τους. Τον περασμένο Αύγουστο δύο γάλλοι αλπινιστές ήρθαν αντιμέτωποι με ένα αποτρόπαιο θέαμα. Καθώς σκαρφάλωναν στον παγετώνα Chessjen στο νοτιοδυτικό καντόνι Βαλέ αντίκρισαν ανθρώπινα οστά, με τους ειδικούς να εικάζουν ότι ανήκουν πιθανότατα σε άτομο που έχασε τη ζωή του στα 70s ή στα 80s. Τα οστά αυτά βρέθηκαν σε ένα παλιό μονοπάτι που είχε πέσει σε αχρηστία πριν από περίπου 10 χρόνια και οι δύο αλπινιστές έκαναν αυτή την ανακάλυψη επειδή ακριβώς χρησιμοποιούσαν έναν παλιό χάρτη-οδηγό. Τον ίδιο μήνα, μία ακόμη σορός είχε βρεθεί στον παγετώνα Stockji κοντά στο Ζερμάτ, στη σκιά του μυθικού Μάτερχορν.
Η Αστυνομία στην περιοχή των Αλπεων διατηρεί μια λίστα με περίπου 300 περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν εξαφανιστεί από το 1925. Σε αυτή τη λίστα περιλαμβάνεται και ο Καρλ-Εριβάν Χάουμπ, εκατομμυριούχος ιδιοκτήτης αλυσίδας σουπερμάρκετ, ο οποίος χάθηκε στην περιοχή του Ζερμάτ ενώ εκπαιδευόταν στο σκι στις 7 Απριλίου του 2018.
Ακόμη, την πρώτη εβδομάδα του περασμένου Αυγούστου, ένας οδηγός ορειβάτης ανακάλυψε τα συντρίμμια ενός αεροπλάνου που συνετρίβη στον παγετώνα Aletsch, κοντά στις βουνοκορφές Jungfrau και Mönch το καλοκαίρι του 1968. Πρόκειται για τα ένα μονοκινητήριο Piper Cherokee που έπεσε στην περιοχή στις 30 Ιουνίου 1968 έχοντας επιβάτες τρεις Ελβετούς, κατοίκους Ζυρίχης.
Οι αριθμοί μιλούν
Οι πάγοι στις Αλπεις λιώνουν. Είναι ενδεικτικό ότι τον περασμένο Ιούλιο οι αρχές συμβούλευσαν μάλιστα τους αλπινιστές να μην αναρριχώνται στο Μάτερχορν, λόγω των ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών, οι οποίες έφθασαν σχεδόν τους 30°C στo άλλοτε δροσερό καλοκαιρινό Zερμάτ. Κατά τη διάρκεια μάλιστα του καύσωνα του Ιουλίου, το υψόμετρο στο οποίο πάγωνε το νερό μετρήθηκε στο ρεκόρ των 5.184 μέτρων, σε σύγκριση με το κανονικό θερινό επίπεδο των 3.000-3.500 μέτρων.
Τέτοιες μακάβριες ή ανησυχητικές ιστορίες δεν είναι η πρώτη φορά που έρχονται στο φως. Τον Ιούλιο του 2017, για παράδειγμα, στον παγετώνα Hohlaub, 10 χιλιόμετρα ανατολικά του φημισμένου Μάτερχορν στην Ελβετία, δύο ορειβάτες βρέθηκαν μπροστά σε ένα απόκοσμο θέαμα αντικρίζοντας ένα ανθρώπινο χέρι και δύο παπούτσια να προεξέχουν στην επιφάνεια του πάγου. Η σορός ανήκε σε γερμανό περιπατητή που είχε εξαφανιστεί εκεί τον Αύγουστο το 1987. Την ίδια περίοδο, στον παγετώνα Tsanfleuron ανακαλύφθηκαν τα μουμιοποιημένα πτώματα ενός πολύτεκνου ζευγαριού Ελβετών που είχαν χαθεί πριν από σχεδόν οκτώ δεκαετίες, ενώ πήγαιναν να ταΐσουν τις αγελάδες τους.
Οι ελβετικοί παγετώνες έφτασαν στη μεγαλύτερη έκτασή τους γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα. Η συνολική έκτασή τους τότε ήταν 1735 τ.χλμ. (όσο περίπου το καντόνι της Ζυρίχης). Σήμερα είναι σχεδόν η μισή. Και οι προβλέψεις των ειδικών για το μέλλον τους διαγράφονται δυσοίωνες. «Οι ελβετικοί παγετώνες δεν μπορούν πλέον να σωθούν» δήλωνε ευθαρσώς το 2017 ο Ματίας Χους από το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ζυρίχης (ΕΤΗ). Ακόμη και με το βέλτιστο σενάριο για προσπάθειες μείωσης των εκπομπών CO2, περίπου το 80%-90% της μάζας πάγου στην Ελβετία αναμένεται να εξαφανιστεί μέχρι το 2100. Κατά τη γνώμη του έχουν γίνει πολύ λίγα, πολύ αργά.
Οι παγετώνες φεύγουν, η βλάστηση έρχεται
Οι Αλπεις αλλάζουν και πιθανότατα οι επόμενες γενιές δεν θα τις συνδέουν με περήφανες κορυφές βουτηγμένες στο απόλυτο λευκό του χιονιού γιατί τα βουνά των Αλπεων από λευκά γίνονται σταδιακά… καταπράσινα. Αυτό τουλάχιστον καταδεικνύει μία νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό «Science» και εκπονήθηκε από τα πανεπιστήμια της Βασιλείας και της Λωζάννης. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν δορυφορικά δεδομένα ώστε να παρατηρήσουν τις αλλαγές που σημειώθηκαν στη χιονοκάλυψη και τη βλάστηση τα τελευταία 38 χρόνια. Επισημαίνεται δε ότι από τη μελέτη αποκλείστηκαν περιοχές που χρησιμοποιούνται για τη γεωργία, δασικές εκτάσεις αλλά και σημεία που καλύπτονται από παγετώνες.
Τα ευρήματα της έρευνας είναι συνταρακτικά, καθώς διαπιστώθηκε ότι από το 1984 οι περιοχές με βλάστηση έχουν αυξηθεί κατά 77%, ενώ η χιονοκάλυψη, από την άλλη πλευρά, βρέθηκε να έχει μειωθεί κατά 10%.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι επιστήμονες έρχονται αντιμέτωποι με κάτι τέτοιο. Γιατί πράγματι το φαινόμενο αυτό έχει παρατηρηθεί σε περιοχές της Αρκτικής, αλλά ποτέ σε τέτοια κλίμακα σε μία απλά ορεινή περιοχή. Οι Αλπεις αποκτούν βλάστηση λοιπόν ως αποτέλεσμα των υψηλότερων θερμοκρασιών που αναπτύσσονται με φυτά να κάνουν την εμφάνισή τους σε περιοχές που δεν φύτρωναν προηγουμένως.
Και ενώ η μείωση της χιονοκάλυψης κατά 10% με μία πρώτη ματιά δεν φαντάζει ίσως και τόσο ανησυχητική, κρύβει ωστόσο ιδιαίτερους κινδύνους, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, δημιουργώντας ουσιαστικά έναν φαύλο κύκλο: τα πιο πράσινα βουνά ανακλούν λιγότερο ηλιακό φως και συνεπώς οδηγούν σε περαιτέρω άνοδο της θερμοκρασίας, και αυτή, με τη σειρά της, φέρνει περαιτέρω συρρίκνωση της χιονοκάλυψης.
Ο κόσμος όπως τον ξέρουμε ανήκει στο παρελθόν. Αραγε σε 200 χρόνια οι άνθρωποι θα μπορούν να βλέπουν σκιέρ στις Αλπεις μόνο από φωτογραφίες και ταινίες αρχείου; Το σενάριο αυτό δεν μοιάζει πλέον και τόσο ουτοπικό.
