Η εποποιία της Κρήτης

«Θα είναι μια καλή ευκαιρία για να σκοτώσετε αλεξιπτωτιστές». Με την επιγραμματική αυτή δήλωση ο πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ πληροφορούσε στις παραμονές της Μάχης της Κρήτης τον διοικητή του βρετανικού αποσπάσματος στο νησί ότι η γερμανική εισβολή επέκειτο. Πολεμώντας απομονωμένη για έναν χρόνο μετά την κατάρρευση της Γαλλίας τον Μάιο του 1940, έχοντας εγκαταλείψει μόλις την ηπειρωτική Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941 και αντιμετωπίζοντας την απειλή του Ρόμελ στη Βόρεια Αφρική, η Βρετανία δεν είχε περιθώρια για άλλες απώλειες στη Μεσόγειο. Η αποκρυπτογράφηση γερμανικών σημάτων περί αεροπορικής επίθεσης στην Κρήτη έδινε τη δυνατότητα μιας νίκης που, αν μη τι άλλο, θα αναπτέρωνε το ηθικό, ενώ ταυτόχρονα θα διατηρούσε ένα μέρος της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας εκπληρώνοντας κατά τι τις εγγυήσεις της εδαφικής της ακεραιότητας που είχαν δοθεί από τη βρετανική κυβέρνηση πριν από τον πόλεμο. Πριν από 80 χρόνια έλληνες και βρετανοί στρατιώτες, με τη συμπαράσταση σύσσωμου του κρητικού πληθυσμού, θα πολεμούσαν λυσσαλέα για δεκατρείς ημέρες, από τις 20 Μαΐου έως την 1η Ιουνίου, ένα από τα καλύτερα εκπαιδευμένα τμήματα της Βέρμαχτ σε μία από τις σκληρότερες έως τότε συγκρούσεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η Μάχη της Κρήτης, ωστόσο, δεν ήταν δεδομένη εξ αρχής. Στρατηγικά, η κατάληψή της δεν ήταν απαραίτητη για τη συμπλήρωση της κατοχής της Ελλάδας. Ο ολλανδός ιστορικός Μάρτιν φαν Κρέφελντ στο βιβλίο του «Η στρατηγική του Χίτλερ 1940-1941. Το βαλκανικό ζήτημα» (εκδ. Γκοβόστη) τη θεωρεί την τελευταία ορθολογική επιλογή του Φύρερ: θα λειτουργούσε ως «φράγμα» που θα εμπόδιζε τον βρετανικό στόλο να δρα ελεύθερα στο Αιγαίο, θα διασφάλιζε τη ροή του ρουμανικού πετρελαίου προς την Ιταλία και θα προστάτευε τα μετόπισθεν από δυνητική επίθεση όσο ο γερμανικός στρατός θα μαχόταν στη Σοβιετική Ενωση. Το σχέδιο όμως προτάθηκε για λόγους ιδιοτέλειας: ο επικεφαλής της Λουφτβάφε, Χέρμαν Γκέρινγκ, γνώριζε ότι η αεροπορία προοριζόταν να διαδραματίσει δεύτερο ρόλο στην «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα» και επιθυμούσε διακαώς ένα τρόπαιο για τον δικό του κλάδο. Τόσο ο Κρέφελντ όσο και ο διακεκριμένος βρετανός ιστορικός Αντονι Μπίβορ στο βιβλίο του «Κρήτη. Η μάχη και η αντίσταση» (εκδ. Γκοβόστη) επισημαίνουν ότι ο Χίτλερ δεν ενθουσιάστηκε με την ιδέα. Αργησε να πειστεί και σύμφωνα με τον Κρέφελντ ενέκρινε τελικά την επίθεση ως «κατά το μάλλον ή ήττον ένα μέσο κατευνασμού του Γκέρινγκ», παρά το ότι προέβλεπε βαριές απώλειες. Επειτα από αλλεπάλληλες αναβολές λόγω καθυστερήσεων στον ανεφοδιασμό καυσίμων των 500 μεταγωγικών που θα απαιτούσε η «Επιχείρηση Ερμής», ορίστηκε ως ημερομηνία της η 20ή Μαΐου 1941. Για λόγους αιφνιδιασμού του αντιπάλου προκρίθηκε η διασπορά της 7ης Μεραρχίας Αλεξιπτωτιστών σε τέσσερις στόχους (Μάλεμε, Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο) αντί της συγκέντρωσής της σε μία μόνο περιοχή ρίψης.