Το Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για περισσότερα από 20 χρόνια παρουσιάζει ένα πλούσιο εκδοτικό έργο που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη δημοσίευση των πρακτικών των συνεδρίων που διοργανώνει, βιογραφίες ελλήνων και ελληνίδων πολιτικών, συλλογικά έργα-προϊόντα ερευνητικών του προγραμμάτων, πηγές της ελληνικής συνταγματικής ιστορίας, ειδικές μελέτες για πρόσωπα που διακρίθηκαν στην πολιτική και στον πολιτισμό.
Τα τελευταία χρόνια δημοσιεύει και σύντομες μελέτες που αφορούν μείζονα ζητήματα της θεσμικής οργάνωσης μιας κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, καθώς και μεταφράσεις σημαντικών έργων πολιτικής θεωρίας από τη διεθνή βιβλιογραφία. Εκδίδει επίσης τους καταλόγους των εκθέσεων που διοργανώνει καθώς και τη σειρά του «μουσικού χάρτη του Ελληνισμού» (έχουν δημοσιευθεί έργα για τα Δωδεκάνησα, την Ηπειρο, το Βορειοανατολικό Αιγαίο).
Το Ιδρυμα της Βουλής πρωτίστως ασχολείται με τα ειδικότερα αντικείμενα της συνταγματικής και πολιτικής ιστορίας, της πολιτικής θεωρίας και ειδικά με τη θεωρία και πρακτική της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Δίνει την έμφασή του σε τομείς που, κατά κανόνα, δεν καλύπτονται από άλλους εκδοτικούς οργανισμούς.
Πάντοτε στοχεύει να φέρει το ευρύτερο κοινό σε επαφή με τα σύγχρονα ρεύματα της πολιτικής σκέψης, της συνταγματικής θεωρίας και πρακτικής, καθώς και της μελέτης της κοινοβουλευτικής ιστορίας της χώρας, με σειρές εκδόσεων που χαρακτηρίζονται από υψηλή αισθητική. Αρκετά βιβλία του είναι ψηφιακά και ο πολίτης έχει ελεύθερη πρόσβαση σε αυτά μέσω της ιστοσελίδας του Ιδρύματος.
Από τις εκδόσεις του Ιδρύματος θα μπορούσα να αναφέρω ενδεικτικά ορισμένες. Από τις παλαιότερες – ήδη δε διαθέσιμη ελεύθερα στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος – είναι το έργο της Μ. Παντελίδου Μαλούτα «Μισός αιώνας γυναικείας ψήφου, μισός αιώνας γυναίκες στη Βουλή» (β’ έκδοση του 2007). Ο συλλογικός τόμος, υπό την επιμέλεια του Παύλου Σούρλα, πρώην γενικού γραμματέα του Ιδρύματος, «Η δικτατορία των συνταγματαρχών και η αποκατάσταση της δημοκρατίας» παρουσιάστηκε το 2016. Πρόκειται για την έκδοση των πρακτικών συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε το 2014, στην 40ή επέτειο της Μεταπολίτευσης, και αποτελεί ήδη έργο αναφοράς για το θέμα.
Ο τόμος της Ηπείρου, από τη σειρά του μουσικού χάρτη του Ελληνισμού, έχει ξεχωρίσει για την ιδιαίτερη γοητεία που ασκεί στο κοινό. Οι δύο κατάλογοι εκθέσεων για τους πρόσφυγες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή – «Η αττική γη υποδέχεται τους πρόσφυγες του ’22» και «»Σήκω ψυχή μου!…», Εικόνες και μουσικές των προσφύγων του ’22» – συγκαταλέγονται επίσης στις δημοφιλέστερες εκδόσεις του Ιδρύματος. Εχουν εκδοθεί τρεις σειρές Τετραδίων Κοινοβουλευτικού Λόγου (2010, 2013, 2015): η καθεμία συγκεντρώνει 10 σημαντικές αγορεύσεις ελλήνων και ελληνίδων πολιτικών από το βήμα της Βουλής, ενώ καταβάλλεται πάντοτε φροντίδα ώστε να εκπροσωπούνται σε κάθε σειρά όλο το φάσμα των κοινοβουλευτικών δυνάμεων και διαφορετικές περίοδοι της ελληνικής κοινοβουλευτικής ιστορίας.
Θα πρέπει να επισημανθούν δύο βιβλία του Ιδρύματος που έχουν τιμηθεί με σημαντικά βραβεία. Η έκδοση των απομνημονευμάτων του Καλλίνικου Κυριακού Κριτοβουλίδη για την Επανάσταση στην Κρήτη με επιμέλεια της Ελευθερίας Ζέη (βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 2021) και η πολιτική βιογραφία του Γεωργίου Καρτάλη, γραμμένη από τον Χρήστο Χρηστίδη (κρατικό βραβείο μαρτυρίας-βιογραφίας-χρονικού-ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, 2022).
Τέλος, επιτρέψτε μου να αναφέρω τη μονογραφία του Νίκου Ανδριώτη για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα, 1821-1940, αναγνωρισμένη ως έργο αναφοράς για το θέμα, τον συλλογικό τόμο για το Κίνημα του Ναυτικού του 1973, το έργο για την πολιτική συμπεριφορά των προσφύγων κατά την περίοδο 1923-1967, με επιμέλεια των Νίκου Ανδριώτη, Ηλία Νικολακόπουλου, Σωτήρη Ριζά και Χρήστου Χρηστίδη, καθώς και το έργο των Ολγας Κατσιαρδή-Hering και Δημητρίου Κοντογεώργη για τη δράση του αυστριακού πολεμικού ναυτικού κατά την Ελληνική Επανάσταση.
Η Βιβλιοθήκη της Βουλής, στο πλαίσιο της εξωστρεφούς διασύνδεσής της με την κοινωνία των πολιτών, υλοποιεί ένα πλούσιο και ετερόκλητο εκδοτικό πρόγραμμα, πιστή σε αξίες όπως η ανοικτότητα και η ισότιμη πρόσβαση όλων στην πληροφόρηση και στη γνώση. Οι εκδόσεις της αποσκοπούν στην ενημερωμένη αφύπνιση της ιστορικής μνήμης και στην ενδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών στη συνείδηση των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων.
Ενας μεγάλος αριθμός εκδόσεων αναδεικνύουν σπάνια, ανέκδοτα τεκμήρια που απόκεινται στις Συλλογές της. Αλλωστε, αυτή υπήρξε και η ιστορική αφετηρία της πλέον εμβληματικής μακροχρόνιας συστηματικής έκδοσης της Βιβλιοθήκης της Βουλής, των «Αρχείων της Ελληνικής Παλιγγενεσίας»: η μέριμνα για τη διάσωση του πολύτιμου αρχειακού υλικού της περιόδου του Αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821-1832), σε συνέχεια καταστροφικής πυρκαγιάς που έπληξε το κτίριο του Κοινοβουλίου και της Γερουσίας το 1854, οδήγησε επιτροπή, με επικεφαλής τον γερουσιαστή Ρήγα Παλαμήδη, στη συγκέντρωση, στον εμπλουτισμό και στην έκδοση των «κατά την ελληνικήν παλιγγενεσίαν εγγράφων».
Το τεράστιο σε όγκο υλικό (38 κώδικες και 10.000 λυτά έγγραφα), από το 1857 και το 1862, όταν μεταγράφηκαν και εκδόθηκαν αντιστοίχως οι δύο πρώτοι τόμοι, μέχρι σήμερα συνεχίζει και τροφοδοτεί την έρευνα. Ο πιο πρόσφατος καρπός υπήρξε το 2020 η έκδοση «Πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων. Δ’ Διοικητική Περίοδος (Ιούνιος 1827 – Ιανουάριος 1828)», σε επιμέλεια Χρ. Λούκου.
Στο ίδιο πνεύμα των εκδόσεων από χειρόγραφες πηγές εντάσσονται και μονογραφίες, όπως (ενδεικτικά) «Η Φυλακή – Ταξιδιωτικές σημειώσεις», έκδοση από τα αυτόγραφα του Γεωργίου Λασσάνη, σε επιμέλεια Ιλιας Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister (2023), «Προς μάθησιν εντελεστέραν – Ο Χριστόφορος Φιλητάς (1787-1867) και η συγκρότηση της Νεοελληνικής Φιλολογίας τον 18ο και 19ο αιώνα», σε επιμέλεια Δ. Πολυχρονάκη, Α. Κατσιγιάννη και Κ. Χρυσόγελου (2022), καθώς και τα κείμενα της σειράς «Μικρή Βιβλιοθήκη». Ευρύτερα, σε άμεση «συνομιλία» με τη Συλλογή Ημερήσιου και Περιοδικού Τύπου βρίσκεται το δίτομο έργο αναφοράς της Μάρθας Καρπόζηλου «Τα ελληνικά περιοδικά του 19ου αιώνα» (2022).
Μια δεύτερη κατηγορία εκδόσεων περιλαμβάνει τους Καταλόγους που πλαισιώνουν τις επετειακές εκθέσεις του Κοινοβουλίου, οι οποίες συντονίζονται με γεγονότα-ορόσημα της συνταγματικής και πολιτικής ιστορίας της χώρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο συλλογικός τόμος «Αντικρίζοντας την Ελευθερία! Στη Βουλή των Ελλήνων, δύο αιώνες μετά» (2021), ο οποίος αποτυπώνει, μέσω αρχειακών και εικαστικών τεκμηρίων, την ομώνυμη έκθεση επί τη ευκαιρία της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
Αλλοι πρόσφατοι Κατάλογοι Εκθέσεων σε επιμέλεια της Βιβλιοθήκης της Βουλής είναι οι εξής: «Εθνικό Συμβούλιο: Η Βουλή της Ελεύθερης Ελλάδας, Μάιος 1944» (2023), «Ιστορίες Επιβίωσης. Μικρασιάτες πρόσφυγες και εργασία στις νέες πατρίδες» (2022), «Ρήγας και Επανάσταση» (2019), «Νίκος Μπελογιάννης» (2017), «Ιωάννης Καποδίστριας: η πορεία του στον χρόνο» (2016).
Κατά τα τελευταία χρόνια η Βιβλιοθήκη της Βουλής, μεριμνώντας για τη δημιουργία συνεκτικών δεσμών με την εκπαιδευτική κοινότητα και για την παροχή ευέλικτων εργαλείων, που μπορούν να ανταποκριθούν σε σύγχρονους κοινωνικούς προβληματισμούς, έχει στραφεί προς την έκδοση εγχειριδίων εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος, όπως ο οδηγός για εκπαιδευτικούς «Λέξεις που πληγώνουν, λέξεις που χαμογελούν», που περιλαμβάνει το εκπαιδευτικό υλικό του ομώνυμου βιωματικού εργαστηρίου για τον λεκτικό εκφοβισμό στο σχολικό περιβάλλον.
Τέλος, ξεχωριστή μνεία πρέπει να γίνει στον «Φάκελο της Κύπρου»: από το 2017, σαράντα τρία χρόνια μετά την κυπριακή τραγωδία του 1974, η Βουλή των Ελλήνων και η Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουν ξεκινήσει τη συστηματική έκδοση των επίσημων πρακτικών της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής των Ελλήνων του 1985. Μέχρι σήμερα έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης οι πρώτοι 13 τόμοι.
