Στο Μουσείο Καλών Τεχνών (Palacio de Bellas Artes) της Πόλης του Μεξικού αποτύπωσε τα χνάρια τής Αρ Νουβό. Στο Εθνικό Μουσείο της Αντιβασιλείας (Museo Nacional del Virreinato) στην πόλη Τεποτσοτλάν ήρθε σε επαφή με την μπαρόκ εξτραβαγκάντζα. Στο κτίριο Basurto στη συνοικία Κοντέζα της Πόλης του Μεξικού απαθανάτισε το Αρ Ντεκό ιδίωμα του μεξικανού αρχιτέκτονα Φρανσίσκο Σεράνο. Η Κάντιντα Χέφερ, η οποία είναι διεθνώς γνωστή για τις σχολαστικά δομημένες φωτογραφίες μεγάλων διαστάσεων οι οποίες πάντα εικονίζουν εσωτερικά κτιρίων, έβαλε στο μάτι το Μεξικό και τα 600 χρόνια αρχιτεκτονικής ιστορίας του. Στη δεύτερη έκθεσή της στην γκαλερί Sean Kelly στη Νέα Υόρκη παρουσιάζει φωτογραφίες τοπόσημων από την πάλαι ποτέ χώρα των Αζτέκων έπειτα από ένα εκτενές ταξίδι της το 2015 στο πλαίσιο του προγράμματος πολιτιστικής ανταλλαγής Mexico-Germany Dual Year, το οποίο πραγματοποιήθηκε από τον Απρίλιο του 2016 έως τον Μάιο του 2017. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ της Χέφερ διοργανώθηκε σε συνεργασία με την Galería OMR της Πόλης του Μεξικού όπου πρωτοπαρουσιάστηκαν οι φωτογραφίες το 2016, όπως επίσης και με το Μουσείο Amparo στην Πουέμπλα του Μεξικού όπου ταξίδεψαν το 2018, ενώ είχε τη στήριξη του Ινστιτούτου Γκαίτε του Μεξικού.

Η λεπτομέρεια που κάνει βέβαια τη διαφορά τόσο στην περίπτωση του Μεξικού, όπως και σε άλλες χώρες που επισκέπτεται για να συνθέσει το έργο της η Κάντιντα Χέφερ, είναι ότι φωτογραφίζει κτίρια όταν ο κόσμος δεν είναι εκεί. Αρχετυπικές εικόνες από βιβλιοθήκες, θέατρα, εκκλησίες και μουσεία, χώρους δηλαδή που είναι προορισμένοι για κοινωνική συνάθροιση, οι οποίοι ωστόσο στις φωτογραφίες της είναι πάντα ορφανοί από ανθρώπους. «Συνειδητοποίησα ότι αυτό που κάνουν οι άνθρωποι στους χώρους, και αυτό που κάνουν οι χώροι στους ανθρώπους είναι πιο προφανές όταν δεν είναι κανείς παρών. Ακριβώς όπως ένας απών προσκεκλημένος μπορεί συχνά να γίνει το αντικείμενο της συζήτησης» έχει περιγράψει την έλξη που της ασκούν τα άδεια κτίρια. Οσο για το μεγάλο φορμά που επιλέγει ως μέσο αποτύπωσης των μνημειακών εσωτερικών χώρων, έχει εξηγήσει ότι «δυστυχώς είμαι μια ανυπόμονη τελειομανής. Οι μεγάλες διαστάσεις στις φωτογραφίες μου προϋποθέτουν πολλή οργάνωση και προετοιμασία εξαιτίας του μεγαλύτερου φορμά της φωτογραφικής μηχανής. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που όλο και συχνότερα χρησιμοποιώ μια φωτογραφική μηχανή χειρός για φωτογραφίες μικρότερων διαστάσεων προκειμένου να μπορώ να απολαύσω την ελευθερία από τους περιορισμούς της οργάνωσης». Με αυτόν τον τρόπο και αυτή τη μικρή μηχανή χειρός η Χέφερ δημιουργεί αφηρημένες συνθέσεις, όπως για παράδειγμα όταν αποτυπώνει το ελαφρύ φως που μπαίνει μέσα από μια χαραμάδα ή τις σκληρές σκιές που ρίχνει ο ήλιος σε έναν εξωτερικό τοίχο.

Εξ ου λοιπόν – και όπως θέλει να δηλώνει και η ίδια – η Κάντιντα Χέφερ δεν ασχολείται με την αρχιτεκτονική φωτογραφία αλλά φωτογραφίζει πορτρέτα κτιρίων, «υπό μια έννοια». Είχε αυτή τη συνήθεια από όταν ξεκίνησε την καριέρα της πριν από σαράντα περίπου χρόνια, όταν δηλαδή έστρεφε τον φακό της στους τούρκους μετανάστες που ζούσαν στη Γερμανία. Βέβαια ήδη από τότε φρόντιζε να τους φωτογραφίζει στα café, στα εστιατόρια και στα καταστήματά τους για να διερευνήσει και να διατρανώσει ενδεχομένως μια πεποίθησή της που τότε βρισκόταν ακόμη υπό διαμόρφωση: Οτι το αρχιτεκτονικό περιβάλλον που διαμορφώνει ο άνθρωπος εκτός του σπιτιού του έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι μπορεί να του αποδίδουμε εκ πρώτης όψεως. Αυτόν τον ανεπαίσθητο ψυχολογικό αντίκτυπο που προκαλεί αποτυπώνει όλα αυτά τα χρόνια με τις χαρακτηριστικές και αναγνωρίσιμες πλέον φωτογραφίες της. Δεν είχε εξάλλου και πολλές άλλες επιλογές από όταν αντιλήφθηκε ότι ήταν πολύ ντροπαλή για να διεκδικεί την παρουσία της σε χώρους γεμάτους ανθρώπους όπου η ίδια είχε αυτοπροσκληθεί από επαγγελματικό ενδιαφέρον, οπότε γύρισε το βλέμμα της σε χώρους αποφορτισμένους, υποτίθεται, από την ανθρώπινη παρουσία. Ωστόσο αυτή της η επιλογή δεν καθορίστηκε μόνο από την ιδιοσυγκρασία της. Γιατί η Κάντιντα Χέφερ, όπως βεβαίως και οι Τόμας Στρουθ και Αξελ Χίτε, υπήρξε πνευματικό τέκνo του ζεύγους Μπερντ και Χίλα Μπέχερ. Των δύο Γερμανών που αποτύπωσαν με θρησκευτική ευλάβεια παλιά βιομηχανικά κτίρια στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική μέσα από ασπρόμαυρες συνθέσεις τις οποίες ταξινόμησαν σε τυπολογικές ομάδες σαν να επρόκειτο για άτλαντες φυσικής ιστορίας του 19ου αιώνα. Εννοείται χωρίς να διαφαίνεται το παραμικρό ίχνος λειτουργικής χρησιμότητας ή κάποιου ανθρώπου σε αυτά τα κάδρα. Αυτοί υπήρξαν καθηγητές της στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ντίσελντορφ. Αυτά τα «ανώνυμα γλυπτά», όπως τα χαρακτήριζαν, τους απέφεραν και τον «Χρυσό Λέοντα» για τη γλυπτική στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1990.

Η 75χρονη σήμερα Χέφερ είχε εκπροσωπήσει με τη σειρά της τη Γερμανία στην Μπιενάλε Βενετίας του 2003 μαζί με τον Μάρτιν Κιπενμπέργκερ, ενώ την επόμενη χρονιά κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Architecture of Absence» (εκδόσεις Aperture). «Οι χώροι μπορεί να προσκαλέσουν την εικόνα, αλλά μπορεί και όχι. Οταν το κάνουν, αυτό γίνεται κυρίως μέσα από τα χωρικά επίπεδα του χρόνου. Και τότε η εικόνα αντικαθιστά τον χώρο, αυθύπαρκτα παίρνει τη θέση του» είναι η πιο γνωστή ρήση της, η οποία διασαφηνίζει τις προθέσεις της για όποιον έχει δει ή ενδέχεται να διασταυρωθεί με τη δουλειά της σε Μουσεία όπως το Γκουγκενχάιμ της Νέας Υόρκης, το Μουσείο Τέχνης στο κτίριο του πρώην σιδηροδρομικού σταθμού Hamburger Bahnhof στο Βερολίνο, το Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Αντζελες ή το Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφειας, μεταξύ πολλών άλλων. Τα μουσεία είναι ιδανικός χώρος ανάδειξης για τη δουλειά αυτής της «αρχαιολόγου του παρόντος», η οποία πιστεύει ότι το παρόν και το παρελθόν είναι εξίσου σημαντικά. «Στις φωτογραφίες μου αναζητώ τη σιωπή και την απόσταση. Για μένα είναι θεμελιώδες να συλλαμβάνω την ατμόσφαιρα, το φως και τα χρώματα. Ανάμεσα σε εκείνους που βλέπουν τη δουλειά μου υπάρχουν θεατές που διακρίνουν λεπτομέρειες τις οποίες ούτε εγώ δεν είχα προσέξει, και αυτό είναι ένα υπέροχο δώρο για μένα. Αυτή είναι η δουλειά μου και είναι ακριβώς ό,τι αποζητούσα όταν αποφάσισα να γίνω καλλιτέχνις: να είμαι σε θέση να δείξω στους ανθρώπους όλα όσα πιστεύω ότι πρέπει να τους κάνω να δουν».

INFO

«Candida Höfer – In Mexico»: Γκαλερί Sean Kelly, Νέα Υόρκη, έως τις 16 Μαρτίου.