Στην παγκόσμια συζήτηση για τις καταστροφικές συνέπειες από τη ρύπανση του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή, λίγες βιομηχανίες βρίσκονται πιο πολύ στο επίκεντρο από εκείνες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των αερομεταφορών. Υπεύθυνες, την εποχή προ COVID-19, για το 2,8% των εκπομπών άνθρακα σχετιζόμενων με ορυκτά καύσιμα σε ολόκληρο τον πλανήτη – το 2019 παρήχθησαν 915 εκατομμύρια τόνοι CO2 -, οι αεροπορικές εταιρείες θα πρέπει άμεσα να υιοθετήσουν σημαντικές και ρηξικέλευθες αλλαγές, αν θέλουν να ακολουθήσουν την υπόλοιπη ανθρωπότητα στη μάχη που δίνει για την αειφορία.
Το σημείο από το οποίο θα πρέπει να ξεκινήσει η συγκεκριμένη βιομηχανία είναι η ανάπτυξη και χρήση βιώσιμων καυσίμων.
Ο ίδιος ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακίνησε το θέμα και τον περασμένο Σεπτέμβριο η κυβέρνησή του υπέγραψε συμφωνία με τις εταιρείες αερομεταφορών που επιβάλλει την αντικατάσταση όλων των καυσίμων με βιώσιμες εναλλακτικές μέχρι το 2050. Επίσης δήλωσε ότι μέχρι το 2030 οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να παραγάγουν 3 δισεκατομμύρια γαλόνια βιώσιμων καυσίμων από απορρίμματα, φυτά και άλλες πηγές, όπως πεσμένα κλαδιά και φύλλα στα δάση.
Το θέμα όμως της παραγωγής τέτοιων καυσίμων δεν είναι και τόσο απλό, καθώς πολλά από αυτά μπορεί τελικά να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Για παράδειγμα, η εντατική καλλιέργεια καλαμποκιού και σόγιας που συνήθως χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτόν θα επιφέρει από μόνη της επιπλέον εκπομπές αερίων, ειδικά αν δάση και πάρκα καταστραφούν προκειμένου να γίνουν χωράφια. Σύμφωνα με την Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (ΕΡΑ), η αιθανόλη του καλαμποκιού εκπέμπει μόνο 20% μικρότερη ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου από ό,τι η βενζίνη. Για να μη μιλήσουμε για την επιπλέον χρήση νερού που απαιτεί η άρδευση των καλλιεργειών.
Μια κατεύθυνση προς την οποία κινούνται αρκετές εταιρείες είναι τα ηλεκτροκαύσιμα – συνδυασμός υδρογόνου που παράγεται από ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια και δεσμευμένο άνθρακα. Ο τομέας των ηλεκτροκίνητων αερομεταφορών αναπτύσσεται σε πιο γοργούς ρυθμούς, με startups και παραδοσιακές αεροπορικές εταιρείες να μπαίνουν στο παιχνίδι. Τον Σεπτέμβριο του 2021 η NASA ενίσχυσε με 253 εκατομμύρια δολάρια τις GE Aviation και MagniX για να εφαρμόσουν την πρωτοπόρο τεχνολογία τους στους ιπτάμενους στόλους των ΗΠΑ έως το 2035. Η Boeing επενδύει 450 εκατομμύρια δολάρια στη Wisk Aero, μια εταιρεία που κατασκευάζει ένα πλήρως ηλεκτρικό, αυτόνομο, επιβατηγό αεροσκάφος, και η Airbus κάνει τις δικές της προσπάθειες στον τομέα ήδη από το 2010.
Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αυτές οι εταιρείες είναι το βάρος της μπαταρίας που χρησιμοποιούν, γι’ αυτό και η χρήση υδρογόνου κρίνεται πολύ σημαντική, ως ελαφρύτερο στοιχείο. Επιπλέον, το βρίσκουμε σε μεγάλη αφθονία και μπορεί να τροφοδοτήσει κινητήρες ηλεκτρικούς και εσωτερικής καύσης και θεωρείται ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αεροσκάφη – αν και ακόμη τα αεροπλάνα που χρησιμοποιούν υδρογόνο είναι πολύ μικρότερα και βρίσκονται, ως επί το πλείστον, σε πειραματικό στάδιο, κατά πάσα πιθανότητα πάνω σε αυτά θα βασιστούμε αν όντως θέλουμε να φθάσουμε σε σημείο μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050.
Οι ιδιωτικές πτήσεις
Αν οι εταιρείες μαζικών αερομεταφορών δαιμονοποιούνται έως έναν βαθμό για την καταστροφή του πλανήτη, το πολλαπλάσιο ισχύει για εκείνες που προσφέρουν ιδιωτικές πτήσεις, οι οποίες κατηγορούνται ότι μπορούν να εκπέμψουν 5-14 φορές περισσότερα καυσαέρια ανά επιβάτη. Αν λάβουμε υπ’ όψιν και την παγκόσμια αύξηση στη ζήτηση αυτών των πτήσεων, τότε μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος του προβλήματος – η εταιρεία Vista Global Holdings έχει δηλώσει αύξηση της ζήτησης κατά 64% για το 2021 και η NetJets 30%, ενώ οι περισσότεροι πελάτες τους δήλωσαν ότι θα προτιμήσουν αυτόν τον τρόπο ταξιδιού και για το 2022.
Η αλήθεια είναι ότι η πρόοδος στον τομέα των eco-friendly αεροπλάνων είναι πάρα πολύ αργή, αλλά το πιο πιθανό είναι αυτή να προέλθει τελικά από τις εταιρείες των private jets, καθώς διαθέτουν μικρότερα αεροσκάφη όπου οι πειραματισμοί γίνονται πιο εύκολα, υπάρχει περισσότερο διαθέσιμο χρήμα για ανάλογα projects και η πίεση από την κοινή γνώμη είναι πολύ μεγαλύτερη. Για του λόγου του αληθές, ας δούμε μερικά από τα πολλά υποσχόμενα projects αυτών των αεροπορικών εταιρειών.
Eviation Alice
Το 2019 στο Paris Air Show παρουσιάστηκε ένα μοντέλο του πρώτου ηλεκτρικού αεροπλάνου της εταιρείας Eviation από 95% σύνθετο υλικό. Αυτό το μοντέλο όμως καταστράφηκε από πυρκαγιά τον Ιανουάριο του 2020 και τον Ιούλιο του 2021 παρουσιάστηκε το καινούργιο, με T-tail (ουρά σε σχήμα «Τ» δηλαδή) και δύο ηλεκτροκινητήρες 850 hp (634 kW) Magni650 σε κάθε πλευρά του πίσω μέρους της ατράκτου.
Η τεχνολογία της μπαταρίας που έχει χρησιμοποιηθεί για το Alice είναι ίδια με εκείνη ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου ή ενός κινητού τηλεφώνου. Θα χρειάζεται 30 λεπτά φόρτιση για πτήση διάρκειας μίας ώρας, θα μπορεί να μεταφέρει 9 επιβάτες και 2 μέλη πληρώματος και η μέση ταχύτητά του θα είναι 407 χλμ./ώρα. Ηδη η εταιρεία κούριερ DHL έχει παραγγείλει 12 αεροπλάνα Alice, τα οποία θα παραλάβει το 2024, ενώ για 75 μοντέλα έχει συνάψει συμφωνία αγοράς η Cape Air, η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία περιφερειακών πτήσεων των ΗΠΑ με στόλο 108 αεροσκαφών.
eVTOL
Electric Vertical Take-Off and Landing ή εν συντομία eVTOL αποκαλείται το φουτουριστικό concept που έχουν αγαπήσει όχι μόνο οι επιχειρηματίες, αλλά και μεγάλες διασημότητες όπως ο Ρόμπερτ Ντάουνι τζούνιορ και η Τζένιφερ Λόπεζ, που έχουν επενδύσει σε αυτά. Πρόκειται για αεροπλάνα που κινούνται, απογειώνονται και προσγειώνονται – κατακόρυφα, όπως τα ελικόπτερα – χρησιμοποιώντας ηλεκτρική ενέργεια. Πολλές μεγάλες εταιρείες, όπως οι Boeing (Aurora Flight Sciences PAV), Airbus (Airbus A³ Vahana), Embraer, Honda, Toyota, Hyundai, καθώς και η NASA αναπτύσσουν τα δικά τους μοντέλα, κυρίως για να ανταποκριθούν στις ανάγκες της μετακίνησης μέσα στις μεγάλες πόλεις (air taxi), ένα concept για το οποίο εκδήλωσε ενδιαφέρον και η Uber.
Από εκεί και πέρα, πολλές άλλες εταιρείες βρίσκονται σε διαδικασία κατασκευής των δικών τους μοντέλων. Η Tetra Aviation ανακοίνωσε ότι θα παραδώσει εφέτος το δικό της αεροσκάφος, τo MK-5, με μπαταρία χωρητικότητας 13,5 kWh, η Urban eVTOL παρουσίασε το Leo Coupe, ένα αεροσκάφος 3 θέσεων με 16 ανεμιστήρες αεραγωγών, το project EVE της Embraer πρόκειται να ολοκληρωθεί το 2026, ενώ η Volocopter πραγματοποίησε το 2021 την πρώτη πτήση eVTOL. Τα περισσότερα μοντέλα κινούνται με μπαταρίες και μερικά χρησιμοποιούν κυψέλες υδρογόνου, ενώ υπάρχουν σκέψεις για συνδυασμό των δύο, δηλαδή να χρησιμοποιούνται μπαταρίες για απογείωση και προσγείωση και κυψέλες υδρογόνου για την πλοήγηση.
Οι δεσμεύσεις των εταιρειών
Πολλοί από τους µεγάλους παίκτες στον χώρο των ιδιωτικών αεροσκαφών κάνουν φιλόδοξα σχέδια για ένα πιο «πράσινο», βιώσιµο µέλλον. Ενδεικτικά, η VistaJet υποσχέθηκε, στη διάρκεια του Παγκόσµιου Οικονοµικού Φόρουµ στο Νταβός τον Ιανουάριο του 2020, ουδέτερο ανθρακικό αποτύπωµα µέχρι το 2025. Συγκεκριµένα, παρουσίασε ένα εγχειρίδιο δράσης µε τίτλο «Sustainability in Aviation» («Βιωσιµότητα στην Αεροπορία»), σύµφωνα µε το οποίο οι εταιρείες που το υπογράφουν δεσµεύονται ότι για κάθε τους δραστηριότητα που θα έχει οικολογικό αποτύπωµα θα προσφέρουν στον πλανήτη ανάλογο αντιστάθµισµα, για παράδειγµα τη φύτευση δέντρων σε µεγάλα τροπικά δάση που βρίσκονται υπό απειλή (στο πλαίσιο της πίστωσης άνθρακας). Επίσης, δήλωσε ότι όχι µόνο θα χρησιµοποιεί βιώσιµα καύσιµα, αλλά θα δηµιουργήσει τις συνθήκες µείωσης της κατανάλωσής τους, ακόµη και στις επίγειες δραστηριότητες της εταιρείας.
Η βραζιλιάνικη Embraer δεσµεύεται για ουδέτερο αποτύπωµα άνθρακα έως το 2040 και καθαρές µηδενικές εκποµπές άνθρακα έως το 2050, καθιστώντας τη βιωσιµότητα έναν από τους πυλώνες του στρατηγικού της σχεδιασµού για το µέλλον. Αναπτύσσει παράλληλα µια σειρά από νέα προϊόντα, υπηρεσίες και πρωτοποριακές βιώσιµες τεχνολογίες. Η NetJets, η εταιρεία που πρώτη έκανε χρήση των υπηρεσιών Signature Flight Support στο αεροδρόµιο του Σαν Φρανσίσκο για την υποστήριξη πτήσεων που χρησιµοποιούν βιώσιµα αεροπορικά καύσιµα, δεσµεύθηκε ως προς την αγορά 100 εκατοµµυρίων γαλονιών βιώσιµου καυσίµου. Πραγµατοποιεί επίσης µια σηµαντική επένδυση σε εταιρεία που αξιοποιεί τα απόβλητα των χωµατερών. Η NetJets Europe από το 2012 µπορεί να καυχιέται για ουδετερότητα άνθρακα.
Οι εταιρείες Surf Air Mobility και Textron Aviation συνεργάζονται για την κατασκευή των ηλεκτροκίνητων αεροσκαφών 9 θέσεων Cessna Grand Caravan EX µέχρι το 2024. Τα αεροσκάφη θα πετούν µε αποκλειστική χρήση υβριδικού ηλεκτρικού συστήµατος, χωρίς να χρειάζονται σταθµούς φόρτισης και προσφέροντας µείωση εκποµπών άνθρακα κατά περίπου 25%.
Τέλος, η γαλλική Dassault µόλις λάνσαρε το Dassault Falcon 6X, το οποίο χρησιµοποιεί 20%-60% λιγότερα καύσιµα από άλλα µοντέλα της κατηγορίας του. Οι µηχανικοί της Dassault έχουν προγραµµατίσει να επιτύχουν νέους περιβαλλοντικούς στόχους, οι οποίοι περιλαµβάνουν µείωση 50% στο διοξείδιο του άνθρακα (CO2), µείωση κατά 80% στα οξείδια του αζώτου (NOx) και µείωση κατά 50% στον θόρυβο από το έδαφος. Επίσης, η εταιρεία ξοδεύει το 15% του προϋπολογισµού παραγωγής της για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων, ενώ την τελευταία δεκαετία η κατανάλωση αερίου και καυσίµου στα εργοστάσιά της µειώθηκε κατά 30% και η χρήση νερού κατά 70%.
