Φίλιπ Ροθ: Ο εραστής και ο λογοτέχνης

Τον είπαν μισογύνη. Τον είπαν αντισημίτη, πορνογράφο, αρνητή της Αμερικής. Του απένειμαν το βραβείο PEN/Faulkner, το National Book Award, το Εθνικό Βραβείο των Αμερικανών Κριτικών Λογοτεχνίας, το Πούλιτζερ. Τον τίμησαν με το Εθνικό Παράσημο Τεχνών, το Χρυσό Μετάλλιο Μυθοπλασίας και την υψηλότερη διάκριση για εν ζωή αμερικανό λογoτέχνη – την έκδοση των έργων του από τη Library of America. Τα βιβλία του Φίλιπ Ροθ είχαν πάντοτε την ικανότητα να σοκάρουν και να θέλγουν ταυτόχρονα κοινό και κριτικούς, από το «Αντίο Κολόμπους» ως το «Νέμεσις», από τις περιγραφές της καθημερινής ζωής στους κόλπους μιας εβραϊκής οικογένειας ως το αλληλοφάγωμα των παντρεμένων ζευγαριών και την ακόρεστη σεξουαλικότητα των χαρακτήρων του. Εν μέρει αναζητώντας το αμφιλεγόμενο, εν μέρει θύμα παρεξηγήσεων της πολύπλοκης γραφής του και παρά τις διενέξεις που αυτά προκάλεσαν, ο Ροθ μέσα σε πέντε δεκαετίες σταδιοδρομίας ανήλθε σταδιακά την κλίμακα της αναγνώρισης για να θεωρηθεί τελικά ως ένας από τους τιτάνες της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας. Παράλληλα, είδε την ταραχώδη ερωτική του ζωή να δημοσιοποιείται και τον εαυτό του να γίνεται τίτλος των «New York Times» εξαιτίας των συζυγικών του προβλημάτων. Η ογκώδης και πολυσυζητημένη βιογραφία του Μπλέικ Μπέιλι «Philip Roth. The Biography» (εκδ. W.W. Norton) που εκδόθηκε στις 6 Απριλίου στις Ηνωμένες Πολιτείες εξιστορεί λεπτομερώς, με αντικειμενικότητα και αφηγηματική δεινότητα τον βίο του συγγραφέα και τον βίο του ανθρώπου, το πάθος για τo γράψιμο, τα ταξίδια, την πολεμική, τις γυναίκες.

Το Γουεϊκουέικ του Νιούαρκ, όπου γεννήθηκε στις 19 Μαρτίου 1933, συνοικία αμερικανών Εβραίων της μικρομεσαίας τάξης, δεν ήταν ακριβώς ο παράδεισος στον οποίο θα το μεταμόρφωνε αργότερα η νοσταλγία για την ασφάλεια της παιδικής ηλικίας. Ομοιογενές εθνοτικά, δημιουργούσε την αίσθηση της σταθερότητας, ωστόσο ο εξωτερικός κόσμος υπήρχε και εισέβαλλε από καιρό σε καιρό: ο ίδιος ο Ροθ θα θυμόταν αργότερα αντισημιτικές επιδρομές στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την εμβληματική επίθεση μιας ομάδας ιταλοαμερικανών συνομηλίκων του μιας γειτονικής περιοχής μετά από έναν σχολικό αγώνα μπέιζμπολ. Ο νεαρός Φίλιπ Ροθ παρατηρούσε εξονυχιστικά αυτόν τον κόσμο, καταγράφοντας λεπτομέρειες με τις οποίες θα επένδυε τους χαρακτήρες του πολύ αργότερα: ο δάσκαλος του δημοτικού του σχολείου θα εμφανιζόταν μετά από πενήντα και πλέον χρόνια στο «Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή», η πρώτη του ερωμένη θα γινόταν πρωταγωνίστρια στην «Αγανάκτηση» το 2008. Η μετατροπή της ζωής σε λογοτεχνία έμοιαζε τόσο φυσική στον Ροθ, σε σημείο ώστε να πλησιάζει τη μονομανία: ανανεώνοντας τη γνωριμία του μαζί της μετά από πενήντα πέντε χρόνια θα άρχιζε να κρατά σημειώσεις για ένα διήγημα με τίτλο «Οι ηλικιωμένοι».