Φέρτε μας τον ψυχίατρο

Από τα πολλά που ακούστηκαν τις μέρες που οι περιπέτειες του ευρωβουλευτή και ηθοποιού Αλέξη Γεωργούλη έγιναν πρώτο θέμα στην πολιτική – και όχι μόνο –
επικαιρότητά μας, μου έκανε εντύπωση η θέση πως «δεν θα μπορούσε ποτέ να κακοποιήσει ή να βιάσει γυναίκα γιατί είναι νέος και ωραίος». Αυτό προέταξαν ως επιχείρημα για να εκφράσουν τις αμφιβολίες τους και να τον υπερασπιστούν διάφορες κυρίες που δηλώνουν γνωστές και φίλες του και που οι πιο πολλές έχουν δουλέψει και στον χώρο του θεάματος και ισχυρίζονται πως τον ξέρουν. Δεν με νοιάζει ποιες αυτά τα επικαλέστηκαν ή γιατί το έκαναν: ομολογώ πως πιο πολύ με προβληματίζει η άποψή τους.

Είναι ο νέος και ο ωραίος κάποιος υπεράνω υποψίας όταν μιλάμε για κακοποιητικές καταστάσεις; Πολύ φοβάμαι πως ο νέος και ο ωραίος είναι για κάποιους ανθρώπους εκ προοιμίου όχι απλά αθώος, αλλά και ικανός και χαρισματικός και ό,τι άλλο καλό μπορεί να σκεφτεί κανείς. Η λατρεία για τη νεότητα έρχεται συνήθως σαν λογικό επακόλουθο γιατί η ίδια δεν μπορεί να μας είναι αδιάφορη. Ο νέος βλέπει στον νέο ένα είδος δικού του ανθρώπου – είναι ο συμμαθητής ή ο συμφοιτητής που θα μπορούσε να έχει, ο φίλος με τον οποίο θα μπορούσε να τα πίνει, αυτός με τον οποίο τον ενώνουν τόσα, που δεν γίνεται να είναι προβληματικός. Αυτός που πλέον δεν είναι νέος αντιμετωπίζει τη νεότητα (του) με σεβασμό: θα την ήθελε για πάντα και την εκτιμά ακόμα πιο πολύ όταν τη χάνει, όπως ο Φάουστ. Ο νέος δεν έχει εχθρούς διότι σπανίως φταίει για τα καθημερινά μας βάσανα: δεν έχει διοικήσει, δεν έχει κυβερνήσει, δεν έχει φορτώσει κανέναν με τα όποια λάθη του. Κάθε άνθρωπος επιδιώκει να είναι νέος γιατί συνήθως έτσι γίνεται και πιο συμπαθής ή του συγχωρούνται πολλά. Δεν υπάρχει μόνο ο νέος ηλικιακά: νέος μπορείς να είσαι σε κάθε κατάσταση στη ζωή. Μπορεί να είσαι νέος στο σχολείο ή στο Πανεπιστήμιο, αλλά και νέος σε μια δουλειά κι ας έχεις σαρανταρίσει. Μπορείς να είσαι «νέος» στον στρατό, αλλά και νέος στον δρόμο ως οδηγός: σε κάθε περίπτωση, το δηλώνεις και ζητάς κατανόηση. Μπορεί να είσαι νέος στην πόλη, γιατί μόλις μετακόμισες: πιστεύεις πως οι παλιοί στην πόλη θα σε υποδεχθούν και θα σε βοηθήσουν. Μπορεί να είσαι, ανεξαρτήτως ηλικίας, και πάντα νέος στον έρωτα, αρκεί να νομίζεις ότι τώρα βρήκες έναν πραγματικό. Στην κοινωνία μας ο νέος είναι τυχερός κυρίως για τα νιάτα του, δυναμικός για την ορμή του, σπουδαίος γιατί το αύριο τον περιμένει. Ζηλευτός κυρίως.

Την ίδια στιγμή ο όμορφος είναι στα μάτια πολλών ένας υπεράνθρωπος. Η ομορφιά ανοίγει πόρτες, όχι γιατί στην κοινωνία μας υπάρχει ένας διάχυτος σεξισμός όπως πολλοί νομίζουν, αλλά γιατί οι πιο πολλοί άνθρωποι θέλουν να δουλεύουν σε ένα περιβάλλον που θυμίζει διαφημίσεις: απέχουμε πολύ από το να ξεμπλέξουμε από στερεότυπα αιώνων. Η ομορφιά είναι επίσης μεγάλος πόθος, αλλιώς δεν θα υπήρχαν τόσα καλλυντικά και τόσα ινστιτούτα. Κι έχουμε μάθει να ακούμε ύμνους για την ομορφιά από μικροί: τραγούδια και ιστορίες είναι γεμάτα από αναφορές σε όμορφους και όμορφες. Είναι μάλιστα τέτοιες οι αναφορές, που κι όταν οι όμορφες και οι όμορφοι μας πληγώνουν, δεχόμαστε πως κάπου κατά βάθος το φταίξιμο είναι δικό μας. Μόνο που και η νεότητα και η ομορφιά δεν έχουν απολύτως καμία σχέση με την ικανότητα και κυρίως το ήθος. Αλλά αυτό για κάποιον λόγο το ξεχνάμε.

Οι γυναίκες που κυρίως προσπάθησαν να υπερασπιστούν τον Γεωργούλη μοιάζουν να έκαναν στην ιστορία μια προβολή του εαυτού τους. Στην πραγματικότητα απάντησαν σε κάποιες ερωτήσεις που δεν υπήρξαν ποτέ. Απάντησαν στο αν πιστεύουν πως ο Γεωργούλης θα μπορούσε να κατηγορείται ότι κακοποίησε τις ίδιες: και απάντησαν αρνητικά διότι όντως δεν είχαν μαζί του τέτοια προβλήματα. Απάντησαν επίσης στο αν πιστεύουν πως κάποιος με επιτυχίες και γοητεία στις γυναίκες θα μπορούσε να είναι κακοποιητής. Εδώ η αρνητική τους απάντηση αφορά ειδικά τον Γεωργούλη – καμία δεν είπε ότι υπάρχει γενικός κανόνας. Πλην όμως και οι δύο αυτές απαντήσεις σε ερωτήσεις που ελάχιστη σχέση έχουν με την ουσία της ιστορίας, βασίζονται στο ότι ο εν λόγω αρνητικός πρωταγωνιστής της είναι νέος και ωραίος: δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι οι απόψεις και οι τοποθετήσεις θα ήταν ίδιες αν ο καταγγελλόμενος ήταν γέρος ή κάποιος που δεν ανήκει στην κατηγορία των ζεν πρεμιέ. Και δεν το λέω τυχαία: σε ανάλογες ιστορίες, οι όποιες καταγγελίες από την πλευρά γυναικών που κακοποιήθηκαν προκάλεσαν οργή για τους καταγγελλόμενους και γιατί αυτοί δεν ανήκαν στην κατηγορία των ωραίων. Οταν μίλησε πρώτη η Σοφία Μπεκατώρου όλοι άκουσαν μια ιστορία στην οποία πρωταγωνίστρια ήταν μια κοπέλα που κατήγγειλε έναν πορνόγερο. Οταν υπήρξαν οι γνωστές καταγγελίες για τον Πέτρο Φιλιππίδη όσοι τον έστησαν στον τοίχο προτού δικαστεί κατέληξαν στο συμπέρασμα πως κάτι έκανε, διότι αν δεν χρησιμοποιούσε βία, «σιγά μη συναινούσαν αυτές οι κουκλάρες να συνευρεθούν μαζί του» – έχει ειπωθεί έτσι ακριβώς από συνάδελφό του. Στο μυαλό πολλών οι ρόλοι είναι ξεκάθαροι: οι νέοι και οι ωραίοι (πόσο μάλλον οι νέες και οι ωραίες) είναι πάντα θύματα. Και κακοποιητές είναι μόνο οι ασχημάντρες, οι «πατριάρχες που δεν κοιτάνε το χάλι της ηλικίας τους», οι τιποτένιοι μεσήλικες που κοιτάζουν κοριτσάκια ενώ τους τρέχουν τα σάλια των πρόωρων γηρατειών τους:
Ω, τι κόσμος, μπαμπά!

Δεν ξέρω ποια θα είναι η κατάληξη των περιπετειών του Γεωργούλη: μακριά από εμένα τα εύκολα συμπεράσματα και οι απαξιωτικές κρίσεις – θα μιλήσει η Δικαιοσύνη. Αλλά η ιστορία αυτή ήρθε να μας θυμίσει πως ο κόσμος μας παραμένει δέσμιος προκαταλήψεων που δεν έχουν να κάνουν μόνο με την περίφημη «πατριαρχία», αλλά και με αντιλήψεις ακόμα βαθύτερες και εξίσου επικίνδυνες, όπως η εξιδανίκευση της νιότης και η θεοποίηση της ομορφιάς. Θα πρότεινα από καρδιάς σε όποιον πραγματικά πιστεύει πως κάποιος δεν θα μπορούσε να υπάρξει κακοποιητής ή βιαστής απλώς γιατί είναι νέος, ωραίος και με «κατακτήσεις», να επισκεφθεί έναν καλό ψυχολόγο. Μην πω ψυχίατρο…