Ευρωπαίες περιηγήτριες στην Ελλάδα

«Κι έτσι βιώσαμε για πρώτη φορά την εμπειρία να καθόμαστε στο χώμα και να τρώμε σταφύλια κατευθείαν από την κληματαριά στο ύπαιθρο. Οι φλούδες είχαν ζεσταθεί και αυτό έκανε την εσωτερική χυμώδη σφαίρα ακόμα πιο γλυκιά και δροσερή. Σταφύλια δωρεάν! Βαρυφορτωμένα τσαμπιά γαλάζια και λευκά και μαβιά σταφύλια που κρέμονταν τόσο κοντά σου που ήσουν αναγκασμένος να διστάζεις, προτού διαλέξεις ποιο να φας. Εδώ συνειδητοποιείς πως η φύση μπορεί να είναι καλόβουλη – κι έτσι γίνεται κι ο άνθρωπος γενναιόδωρος».

Αυτό που για εμάς είναι συνηθισμένη καθημερινή εικόνα που αδιάφορα προσπερνάμε, μια κρεβατίνα γεμάτη τσαμπιά, η 24χρονη Βιρτζίνια Γουλφ που το 1906 επισκέφθηκε τη χώρα μας (για να επιστρέψει το 1932) το αντιμετωπίζει με έκπληξη, ενθουσιασμό, σχεδόν με δέος. Και το καταγράφει μαζί με δεκάδες ακόμα εικόνες από το πρώτο ελληνικό ταξίδι της. «Επανασυστήνοντάς» μας την πατρίδα μας. To ίδιο κάνει και η συμπατριώτισσά της, συγγραφέας, συνθέτρια και μαχητική σουφραζέτα Εθελ Σμάιθ όταν στο οδοιπορικό της με τίτλο «A Three-Legged Tour in Greece», το οποίο εκδόθηκε το 1927, παρατηρεί μεταξύ άλλων, χωρίς να μας χαρίζεται: «Η Ελλάδα δεν είναι μόνο μια χώρα μη ανεπτυγμένη, αλλά μια χώρα σε κατάσταση διαρκούς ρευστότητας· η ίδια η απουσία εμπορικής κινητικότητας που την καθιστά παράδεισο για ταξιδιώτες σαν εμένα, έχει ως αποτέλεσμα ότι, όταν ξεχειλίζουν τα κανάλια ή όταν χείμαρροι παρασέρνουν τμήματα της σιδηροδρομικής γραμμής, κανείς δεν παίρνει το ζήτημα τραγικά, ούτε εφαρμόζει άμεσα μέτρα αποκατάστασης». Τη δική της Ελλάδα θα αποθέωνε αρκετά χρόνια μετά, από τη δεκαετία του 1940 και έπειτα, με τον φακό της και η φωτογράφος Τζόαν Λι Φέρμορ (σύζυγος του συγγραφέα Πάτρικ Λι Φέρμορ), καταγράφοντας αισθαντικές και συγκινητικές στιγμές από το σχετικά κοντινό αλλά και εν πολλοίς άγνωστο στους νέους παρελθόν μας. Συνεχίζοντας με τον δικό της τρόπο (εν προκειμένω διά της εικόνας) την παράδοση των εν Ελλάδι περιηγητριών, των γυναικών που σε διαφορετικές εποχές επισκέφθηκαν τη χώρα μας και κατέγραψαν τις πολύτιμες και σε μεγάλο βαθμό συναισθηματικά φορτισμένες για εμάς εμπειρίες τους. Αυτών των ανήσυχων, φιλοπερίεργων και τολμηρών κυριών που μας οδηγούν σήμερα σε ένα ταξίδι σε τοποθεσίες (αλλά και σε έθιμα, συνήθειες, συμπεριφορές) που τις γνωρίζουμε μεν καλά, αλλά τις ξαναβλέπουμε μέσα από τα δικά τους μάτια.