«Care makes a man stronger», δηλαδή «η (προσωπική) φροντίδα κάνει τον άνδρα πιο δυνατό»: το διαφημιστικό σλόγκαν που λάνσαρε το 2008 η Dove είναι ενδεικτικό της μετατόπισης από την έμφαση στην κλασική αρρενωπότητα των προηγούμενων δεκαετιών, στην οποία επένδυαν οι περισσότερες εταιρείες προϊόντων περιποίησης με διαφημίσεις για αφρούς ξυρίσματος, after shave, αποσμητικά κ.λπ., προς μια πιο εκλεπτυσμένη και πολυδιάστατη εικόνα του σύγχρονου άνδρα.
Η εξέλιξη/ανατροπή των κοινωνικών αντιλήψεων γύρω από την αρρενωπότητα και το δικαίωμα και του πιο σκληροτράχηλου αρσενικού να φροντίζει επιμελώς την εμφάνισή του, ακόμα και να τονίζει με τη βοήθεια της κοσμητολογίας κάποια από τα χαρακτηριστικά του προσώπου του, γέμισε την αγορά με προϊόντα καλλωπισμού «αποκλειστικά για εκείνον».
Με κρέμες απολέπισης, μάσκες προσώπου με άργιλο, ενεργό άνθρακα, θαλάσσια άλατα και οτιδήποτε άλλο, με eye pads, αλλά και με face and body make-up σε όλες τις αποχρώσεις, ακόμα και με μάσκαρα «για πιο δυνατές και πιο μακριές βλεφαρίδες».
Ομως όχι, το δικαίωμα του άνδρα σε ένα πιο λαμπερό και σαγηνευτικό βλέμμα, σε «χειλάκι πετροκέρασο και μάγουλο βερίκοκο» (με τη βοήθεια ενός «κονσίλερ πλήρους κάλυψης για φυσικό ματ φινίρισμα») δεν είναι σε καμία περίπτωση κατάκτηση της non binary εποχής μας. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια ιστορία που ξεκινά από τα βάθη των αιώνων.
Για δέρμα υγιές και λαμπερό
Ιστορικές πηγές και αρχαιολογικά ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι ήδη κατά τη Μεσολιθική περίοδο (10000 π.Χ.) οι αιγύπτιοι άνδρες τόνιζαν το βλέμμα τους χρησιμοποιώντας σκιές – κυρίως μαύρο κολ (kohl) – και έβαφαν τα πρόσωπά τους σε διάφορα χρώματα.
Το μακιγιάζ τους γινόταν για καλλωπιστικούς, για τελετουργικούς (πίστευαν πως προστάτευε από τα κακά πνεύματα), αλλά και για θεραπευτικούς λόγους, καθώς πολλές από τις πρώτες ύλες από τις ουσίες που χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή των καλλυντικών τους είχαν (ή πίστευαν πως είχαν) φαρμακευτική δράση.
Η ανακάλυψη σε πολλούς τάφους σπόρων ρίκινου – του φυτού από το οποίο εξάγεται το καστορέλαιο – έρχεται να επιβεβαιώσει και τη χρήση του εν λόγω ελαίου: οι άνδρες το άπλωναν στο αποτριχωμένο δέρμα τους αλλά και στα μαλλιά τους για να δώσουν στην εικόνα τους περισσότερη λάμψη. Στην απέναντι πλευρά της Μεσογείου, οι Ελληνες αλείφονταν με έλαια συχνά αρωματισμένα με μέντα, θυμάρι και άλλα μυρωδικά φυτά και βότανα.
Οι Ρωμαίοι αναμείγνυαν για τις δικές τους κρέμες ελαιόλαδο και ροδόνερο και επιπλέον σε ορισμένες περιπτώσεις έβαφαν τα μαλλιά τους. Ανατολικότερα, στις χώρες της Ασίας, η χένα και η σκόνη ρυζιού (για τη λεύκανση της επιδερμίδας του προσώπου) ήταν απαραίτητα συστατικά στην καθημερινή ρουτίνα της ανδρικής περιποίησης. Βαρύ μακιγιάζ χρησιμοποιούσαν οι ηθοποιοί του θεάτρου, ενώ οι αθλητές του σούμο, στην Ιαπωνία, τόνιζαν τα χαρακτηριστικά των προσώπων τους. Εξαιρετικά διαδεδομένη σε σχεδόν όλους τους λαούς ήταν βεβαίως και η χρήση αρωμάτων.
Οι κομψευόμενοι αριστοκράτες
Στα χρόνια του Μεσαίωνα, όπου η θρησκεία έπαιζε κυρίαρχο ρόλο στις ζωές των ανθρώπων, η χρήση καλλυντικών περιορίστηκε, καθώς οτιδήποτε είχε να κάνει με τη σάρκα θεωρούνταν υποδεέστερο και ως απόλυτος στόχος προβαλλόταν η πνευματική ολοκλήρωση.
Μάλιστα, σύμφωνα με μια θεωρία, αυτού του είδους τα παρασκευάσματα μόλυναν το αίμα ή δεν επέτρεπαν τη σωστή κυκλοφορία του. Στα χρόνια που ήρθαν και κυρίως κατά την Αναγέννηση, τα καλλυντικά άρχισαν και πάλι να ομορφαίνουν γυναίκες και άνδρες, κυρίως εκείνους που ήταν αριστοκρατικής καταγωγής.
Η χρήση του μακιγιάζ από ορισμένους κομψευόμενους κυρίους έφτανε σε βαθμό υπερβολής, με αποτέλεσμα πολλοί από εκείνους να πέφτουν θύματα της σάτιρας αλλά και να κατηγορούνται για θηλυπρέπεια. Στη Γαλλία, ο εκκεντρικός Ερρίκος Γ’ εμφανιζόταν φορώντας πολύχρωμα υφάσματα, δαντέλες, κοσμήματα και φτερά και βαμμένος έντονα με λευκή πούδρα, ρουζ και κραγιόν, προκαλώντας αντιδράσεις αλλά και δημιουργώντας σχολή, καθώς δεν ήταν λίγοι εκείνοι που έσπευσαν να τον μιμηθούν.
Ο εκκεντρικός Ερρίκος Γ’. Photo Leemage-AFP-Visualhellas
Στην Αγγλία, κατά την Ελισαβετιανή περίοδο, και στη Γαλλία, τα χρόνια του Λουδοβίκου ΙΣτ’ και της Μαρίας Αντουανέτας, πολλοί άνδρες χρησιμοποιούσαν βαρύ μακιγιάζ: κάλυπταν με λευκές αλλά και με χρωματιστές πούδρες και κρέμες το πρόσωπό τους, κοκκίνιζαν έντονα τα χείλη και τα μάγουλά τους, έδιναν καμπυλωτό σχήμα στα φρύδια τους και έκρυβαν τα μαλλιά τους κάτω από περίτεχνες περούκες.
Τα χρόνια του Λουδοβίκου ΙΣτ’ και της Μαρίας Αντουανέτας, πολλοί άνδρες χρησιμοποιούσαν βαρύ μακιγιάζ.
Τα βικτωριανά χρόνια τούς επανέφεραν σε μια σχετική λιτότητα ως προς την εμφάνιση: οι γυναίκες βάφονταν τότε περισσότερο από τους άνδρες, ενώ εκείνοι είχαν υιοθετήσει μια πιο φυσική εικόνα. Δεν ήταν όμως λίγοι όσοι επέμεναν να έχουν μια πιο λευκή επιδερμίδα, γεγονός που πετύχαιναν με την καθημερινή χρήση πούδρας στο πρόσωπο και στον λαιμό τους.
Η βιομηχανοποίηση της ομορφιάς
Με αυτά και με εκείνα, ήρθε ο 19ος αιώνα με τη βιομηχανική επανάσταση. Ηταν η εποχή που ξεκίνησε η μαζική παραγωγή καλλυντικών και για τους άνδρες – και η οποία παραγωγή αφορούσε κυρίως σαπούνια, κολόνιες, κρέμες ξυρίσματος και πομάδες για τα μαλλιά. Στον 20ό αιώνα άρχισαν να χρησιμοποιούνται περισσότερο και τα after shave και οι ενυδατικές κρέμες. Ωστόσο πλέον το μακιγιάζ θεωρούνταν μια απόλυτα γυναικεία υπόθεση.
Αυτό ως την εποχή της χειραφέτησης και της απελευθέρωσης, όχι μόνο των γυναικών από τις κοινωνικές ανισότητες, αλλά και των ανδρών από τα στερεότυπα που περιόριζαν τις συμπεριφορές τους. Μαζί και από τα στερεότυπα που καθόριζαν την εικόνα τους.
Τα τελευταία χρόνια ο σύγχρονος άνδρας άρχισε να χρησιμοποιεί δεκάδες προϊόντα για την περιποίηση του δέρματος, των μαλλιών και της γενειάδας του. Στην αγορά δραστηριοποιήθηκαν και εταιρείες με καλλυντικά που διαφημίζονταν ως προορισμένα για να καλύψουν τις ιδιαίτερες ανάγκες της ανδρικής επιδερμίδας.
Η Nivea και η Gillette ήταν δύο από αυτές κατά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Από τότε μέχρι σήμερα η προσφορά έχει γίνει ακόμα μεγαλύτερη. Μεταξύ άλλων, o Jean Paul Gaultier λάνσαρε το 2008 τη σειρά Le Mâle Tout Beau Tout Propre.
Η Biotherm κυκλοφόρησε την Biotherm Homme για τον καθαρισμό και την ενυδάτωση του ανδρικού δέρματος και η εταιρεία Patricks το SL1 Superleggera Moisturizer, μια ενυδατική, αναζωογονητική, συσφιγκτική κρέμα αποκλειστικά για κυρίους. Η Sisley Paris ρίχτηκε στη μάχη της αντιγήρανσης με το Sisleÿum For Men Anti-Age Global Revitalizer. Η Kiehl’s λανσάρισε τη δική της σειρά με προϊόντα αποκλειστικά κατασκευασμένα για την ανδρική επιδερμίδα.
Μια νέα κοινότητα
Τα δίδυμα αδέλφια Shane Carnell-Xu και Jake Xu, γεννημένα στο Πεκίνο αλλά μεγαλωμένα στην Αγγλία, ίδρυσαν τη Shakeup Cosmetics με vegan προϊόντα ομορφιάς προορισμένα αποκλειστικά για κυρίους.
«Ονειρό μας είναι τα προϊόντα Shakeup να συμπεριληφθούν στη ρουτίνα περιποίησης κάθε άνδρα», σημειώνουν στην ιστοσελίδα της επιχείρησής τους, «βοηθώντας τον να επιτυγχάνει το μέγιστο των δυνατοτήτων του κάθε ημέρα». Και η The Grey Men’s Skincare από το 2018 προσφέρει προϊόντα που καλύπτουν τις ανάγκες της σύγχρονης ανδρικής περιποίησης.
Τα δίδυμα αδέλφια Shane Carnell-Xu και Jake Xu.
To 2020 η Chanel λανσάρει την Boy de Chanel, «μια σειρά ανδρικού μακιγιάζ που τιμά μια μοντέρνα, πιο ρευστή ερμηνεία της αρρενωπότητας μέσω των καλλυντικών». Περιλαμβάνει foundation, μολύβι για τα μάτια και για τις βλεφαρίδες, lip balm και βερνίκια για τα νύχια.
Η Jack Black εδώ και περίπου είκοσι χρόνια ειδικεύεται σε προϊόντα περιποίησης για τον άνδρα. Ο Tom Ford, η Clinique, η Aesop και η The Ordinary κυκλοφορούν επίσης προϊόντα αποκλειστικά για άνδρες.
Στο ανδρικό μακιγιάζ εστιάζει η MMUK Man (Mens Make-Up UK). Η Estée Lauder με τη Lab Series του 1987 επικεντρώνει «αποκλειστικά στις μοναδικές ανάγκες του ανδρικού δέρματος». Την ίδια στιγμή οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης συμβάλλουν στην εξάπλωση των τάσεων της ανδρικής περιποίησης δημιουργώντας μια κοινότητα όπου μετά τις γυναίκες και οι άρρενες μοιράζονται τις εμπειρίες τους και δίνουν συμβουλές ομορφιάς στους ομοφύλους τους.
Δεδομένου ότι οι εκπρόσωποι των νέων γενεών δεν φοβούνται να πειραματιστούν με την εμφάνισή τους και δίνουν όλο και μεγαλύτερη σημασία στην εικόνα τους, αναζητώντας προϊόντα και υπηρεσίες που θα τους βοηθήσουν να φαίνονται και να νιώθουν καλύτερα, η αποδοχή του ανδρικού μακιγιάζ αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα χρόνια. Και η βιομηχανία της ομορφιάς να αποκτά όλο και περισσότερους πελάτες.
