Στο βιβλίο του με τίτλο «Τα μυστικά της Ερυθράς Θάλασσας» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος) ο γάλλος τυχοδιώκτης και συγγραφέας Ανρί ντε Μονφρέντ (1879-1974) «ταξιδεύει τον αναγνώστη σε έναν άγνωστο, επικίνδυνο κόσμο λαθρεμπορίου, πειρατείας και ασταμάτητων συγκρούσεων από τη Μεσόγειο μέχρι τον Κόλπο του Αντεν».
Στις μέρες μας, περίπου έναν αιώνα μετά την έκδοση του βιβλίου, το οποίο πρωτοτυπώθηκε το 1931, οι διηγήσεις του Μονφέρντ μοιάζουν και πάλι δραματικά επίκαιρες: Οι βίαιες συγκρούσεις και η πειρατεία αναβιώνουν εκ νέου στο σημαντικό για τη διεθνή ναυτιλία θαλάσσιο πέρασμα που χωρίζει τη Βορειοανατολική Αφρική από τη Νοτιοδυτική Ασία.
Η Μέση Ανατολή φλέγεται λόγω του πολέμου του Ισραήλ με τη Χαμάς και η Ερυθρά Θάλασσα κοχλάζει κυκλώνοντας απειλητικά τα πλοία που τη διαπλέουν και απειλώντας να μετατρέψει ταξίδια ρουτίνας σε ταξίδια τρόμου.
Μεταξύ Ανατολής και Δύσης
Στο βόρειο άκρο της, η διώρυγα του Σουέζ την ενώνει με τη Μεσόγειο – εκεί όπου βρίσκεται και η Χερσόνησος του Σινά με την ιστορική μονή της Αγίας Αικατερίνης. Στο νότιο άκρο της το στενό του Μπαμπ ελ Μαντέμπ και ο Κόλπος του Αντεν οδηγούν στον Ινδικό Ωκεανό.
Η Ερυθρά Θάλασσα, που τα πολύ παλιά χρόνια υπήρξε λίμνη, σήμερα οφείλει το όνομά της στους μικροοργανισμούς που εμφανίζονται στα νερά της και που της δίνουν ενίοτε ελαφρώς κόκκινο χρώμα.
Βρέχει οκτώ χώρες: προς δυσμάς την Αίγυπτο, το Σουδάν, την Ερυθραία και το Τζιμπουτί και προς ανατολάς τη Σαουδική Αραβία, την Υεμένη, το Ισραήλ και την Ιορδανία.
Η σημασία της για τη διεθνή οικονομία, αδιαμφισβήτητη: εκτιμάται πως από τα νερά της διέρχεται το 15% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, το 8% του παγκόσμιου εμπορίου υγροποιημένου φυσικού αερίου και το 12% του πετρελαίου που διακινείται από θαλάσσης.
Την ίδια στιγμή, η περιοχή είναι διεθνής τουριστικός προορισμός, με τους επισκέπτες να απολαμβάνουν τη διαμονή στα υπερπολυτελή ξενοδοχεία που έχουν χτιστεί σε θέρετρα όπως το Σαρμ ελ Σέιχ, η Χουργκάντα, η Ελ Γκούνα και το Νταχάμπ, και με τους λάτρεις των καταδύσεων να σπεύδουν για να γνωρίσουν από κοντά τον θησαυρό του βυθού της, τα σπάνια κοράλλια της: τα μυστηριώδη θαλάσσια ασπόνδυλα που με το πέρασμα του χρόνου έχουν δημιουργήσει εντυπωσιακούς, πολύχρωμους υφάλους, υποβρύχια τοπία εξωπραγματικής ομορφιάς μέσα στα οποία ζουν σπάνια είδη ψαριών.
Οικολογική καταστροφή
Δυστυχώς σήμερα τα πολύτιμα για το οικοσύστημα και για τον τουρισμό της περιοχής κοράλλια κινδυνεύουν με εξαφάνιση λόγω της κλιματικής αλλαγής, των περιβαλλοντικών καταστροφών και της υπεραλίευσης.
Τα νέα είναι όλο και πιο αποκαρδιωτικά. Μαζί με όλα, ένα παράσιτο που εμφανίστηκε και σαν επιδημία εξαπλώθηκε στον κόλπο της Aκαμπα και σε άλλες περιοχές του θαλάσσιου περάσματος σκοτώνει τους μαύρους αχινούς Diadema setosum οι οποίοι κρατούν υγιείς τους κοραλλιογενείς υφάλους τρώγοντας τα φύκια που σε άλλη περίπτωση θα τους σκέπαζαν και θα τους έπνιγαν.
Την ίδια στιγμή, η απώλεια χρώματος σε ορισμένα από τα κοράλλια επιβεβαιώνει τις αλλοιώσεις που τους προκαλούν η αύξηση της θερμοκρασίας (και) στο νερό και διάφορες άλλες ασθένειες που φέρνει μαζί της η κλιματική κρίση.
Πάντως, για να λέμε και τα καλά νέα, οι επιστήμονες έχουν εκπλαγεί από την αντοχή που επιδεικνύουν τα κοράλλια στην υπερθέρμανση της θάλασσας και υποπτεύονται πως τελικά κάποια εξ αυτών θα καταφέρουν να επιβιώσουν ακόμα και σε θερμοκρασίες υψηλότερες από εκείνες που αναμένονται τις επόμενες δεκαετίες.
Αντάρτες από την Υεμένη
Την κλιματική αλλαγή μπορεί τα κοράλλια να την αντιμετωπίσουν. Από τους ανθρώπους που, εκτός από τον υπερτουρισμό με τις δραματικές συνέπειές του, έφεραν στην περιοχή και τις δικές τους εντάσεις θα καταφέρουν άραγε να γλιτώσουν;
Γιατί η Ερυθρά Θάλασσα τους τελευταίους μήνες ζει σε ρυθμούς πολέμου. Τον περασμένο Δεκέμβριο η Διεύθυνση Ποντοπόρου Ναυτιλίας του Λιμενικού μας εξέδωσε σήμα, συστήνοντας στα υπό ελληνική σημαία ή ελληνικών συμφερόντων πλοία που κινούνται στη νότια Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο του Αντεν να αποφεύγουν τα ύδατα της Υεμένης.
Ο λόγος ήταν η κλιμάκωση των επιθετικών ενεργειών κατά εμπορικών πλοίων στην περιοχή από τους αντάρτες Χούθι. Πρόκειται για ομάδα που προέρχεται από τη σιιτική μουσουλμανική μειονότητα Ζαΐντι, και η οποία δρα κυρίως στη σπαρασσόμενη από εμφύλιο πόλεμο Υεμένη κατά της κυβέρνησης.
Πήρε το όνομά της από τον ιδρυτή της, τον Χουσεΐν Μπαντρεντίν αλ Χούθι που σκοτώθηκε από τον στρατό το 2004. Υποστηριζόμενοι και από το Ιράν, οι Χούθι εντείνουν αυτή την περίοδο τις επιθέσεις τους σε πλοία σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τον πόλεμο του Ισραήλ κατά της Χαμάς.
Υψηλόβαθμο στέλεχός τους δήλωσε πως οποιαδήποτε χώρα ενεργήσει εναντίον τους θα δει τα πλοία της να γίνονται στόχοι. Τα μη στελεχωμένα αεροσκάφη και οι πύραυλοί τους απειλούν να πλήξουν όποιον αγνοήσει τις προειδοποιήσεις – χτυπήθηκε το ελληνόκτητο πλοίο «Ζωγραφιά», ευτυχώς χωρίς να τραυματιστεί κανένα μέλος του πληρώματος –, ενώ υπάρχει πάντα και ο κίνδυνος εισβολής σκληροτράχηλων ένοπλων μαχητών στα πλοία που θα βρεθούν στο στόχαστρο.
Πολεμικά πλοία των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου στην περιοχή έχουν ήδη αναχαιτίσει πυραύλους και drones. Το Ιράν αρνήθηκε ότι υποστηρίζει τέτοιου είδους χτυπήματα, αλλά την ίδια στιγμή διεμήνυσε προς τη Γαλλία και κατ’ επέκταση ολόκληρη τη Δύση:
«Δεν μπορεί κανείς να ανησυχεί για την ασφάλεια της Ερυθράς Θάλασσας και της περιοχής χωρίς να εξετάζει την ισραηλινή κατοχή καθώς και άλλες αιτίες διαδρομής της αστάθειας». Οπως έγινε γνωστό πρόσφατα, 16 ιρανικά πλοία, ανάμεσά τους και κάποια που πιστεύεται πως μετέφεραν φορτία στους Χούθι, δέχθηκαν πλήγματα.
Συντονισμένη διεθνής αντίδραση
Αρχικά η Ουάσιγκτον είχε αποφύγει τα στρατιωτικά αντίποινα, φοβούμενη την εξάπλωση της κρίσης. Μάλιστα ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είχε αποσύρει τον χαρακτηρισμό των Χούθι ως τρομοκρατικής οργάνωσης.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Aντονι Μπλίνκεν, ζήτησε να σταματήσουν οι επιθέσεις γιατί αλλιώς θα υπάρξουν συνέπειες. Συνέπειες, βεβαίως, υπάρχουν ήδη: Πρόσφατα Αμερικανοί και Βρετανοί κατάφεραν πλήγματα εναντίον των ανταρτών.
Την ίδια στιγμή, ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος για θέματα εθνικής ασφαλείας στον Λευκό Οίκο, διαβεβαίωνε πως οι ΗΠΑ «επιδιώκουν να σταματήσουν την εξάπλωση της σύρραξης και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις αποκλιμάκωσης». H Ευρωπαϊκή Eνωση αποφάσισε με τη σειρά της να στείλει ναυτική αποστολή προστασίας.
Προηγουμένως, σε μία ακόμα προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Μπαχρέιν, Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιαπωνία είχαν εκδώσει τελεσίγραφο χαρακτηρίζοντας τις επιθέσεις των Χούθι «παράνομες, απαράδεκτες και βαθιά αποσταθεροποιητικές» και καλώντας στον «άμεσο τερματισμό αυτών των παράνομων επιθέσεων και την απελευθέρωση των παράνομα κρατούμενων πλοίων και πληρωμάτων.
Οι Χούθι θα φέρουν την ευθύνη των συνεπειών εάν συνεχίσουν να απειλούν ζωές, την παγκόσμια οικονομία και την ελεύθερη ροή του εμπορίου στις κρίσιμες πλωτές οδούς της περιοχής».
Αλλαγή ρότας
Προ ημερών ελικόπτερα του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού βύθισαν μικρά σκάφη των Χούθι και σκότωσαν δέκα αντάρτες την ώρα που προσπαθούσαν να επιβιβαστούν σε container ship του δανέζικου κολοσσού μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Maersk.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η Maersk αποφάσισε αυτή την περίοδο να διέρχεται από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στη Νότια Αφρική προκειμένου να αποφύγει την Ερυθρά Θάλασσα.
Τη διέλευσή της από την περιοχή ανέστειλε πρόσφατα και η COSCO. Το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο ανακοίνωσε ότι συνολικά το 20% των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως αποφεύγουν την Ερυθρά Θάλασσα και αντ’ αυτού πλέουν γύρω από την Αφρική.
Αυτό σημαίνει πως ο χρόνος ταξιδιού των εμπορικών πλοίων αυξάνεται κατά 10 με 15 ημέρες. Το ίδιο και τα έξοδα αποστολής. Γράφτηκε πως το κόστος μεταφοράς των containers από την Ασία στην Ευρώπη αυξήθηκε έως και 115% μέσα σε μόλις μία εβδομάδα, λόγω της παράκαμψης της Ερυθράς Θάλασσας.
Σύμφωνα με άλλο δημοσίευμα, τα ναύλα για τις μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και ΗΠΑ έχουν αυξηθεί κατά 173% από την περίοδο πριν από τον πόλεμο του Ισραήλ. Εμφανής είναι ο αντίκτυπος της κρίσης και στις ροές εμπορευματοκιβωτίων προς το λιμάνι του Πειραιά:
Ο Δεκέμβριος έκλεισε με αρνητικό πρόσημο, αντιστρέφοντας τη θετική πορεία των προηγούμενων μηνών, ενώ εκτιμάται πως παρόμοια – αν όχι επιδεινωμένη – θα είναι η κατάσταση και τον Ιανουάριο.
Οι Χούθι επιμένουν στις απειλές τους, θεωρώντας πως με τη δυναμική παρουσία τους θα αναδειχθούν σε σημαντικό ρυθμιστικό παράγοντα της περιοχής και πως με τη φιλοπαλαιστινιακή στάση τους θα ενισχύσουν τη δημοφιλία τους στην Υεμένη και όχι μόνο.
Ως τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, η αγωνία για τις εξελίξεις εξακολουθούσε να είναι μεγάλη και η κατάσταση έμοιαζε εξαιρετικά ρευστή. Όπως όλα δείχνουν, το θρίλερ θα συνεχίζεται όσο θα συνεχίζεται και ο πόλεμος, με απρόβλεπτες εξελίξεις.
