Επικίνδυνες πιρουέτες

Προσφάτως δύο χορεύτριες μήνυσαν το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι επειδή δεν τις προστάτευσε από τη σεξουαλική παρενόχληση που δέχθηκαν από άνδρα χορευτή κατά τη διάρκεια προβών και παραστάσεων. Μεταξύ άλλων στην αγωγή που κατέθεσαν κατηγορούν το ίδρυμα για παραβίαση των κανόνων του Τίτλου IX, του νόμου που δημιουργήθηκε για να προωθήσει/προστατεύσει την ισότητα των φύλων στον τομέα της εκπαίδευσης. «Οταν οι άνδρες χορευτές σε σηκώνουν για να εκτελέσεις μια φιγούρα, υποτίθεται πως σε πιάνουν από τη μέση» δήλωσε μία εξ αυτών, «όμως τα χέρια του…(στην υπόθεση τηρήθηκε ανωνυμία) ξεκίνησαν από λάθος μέρος, από το στήθος μου, και παρέμειναν εκεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ανύψωσης». Η παρενόχληση είχε συμβεί, σύμφωνα με την καταγγέλλουσα, πριν από περίπου έξι χρόνια, όταν ήταν 15 ετών, αλλά τότε δεν την είχε αναφέρει γιατί ήταν νέα και άπειρη και δεν είχε εκτιμήσει σωστά τη σοβαρότητα του συμβάντος. Η έρευνα έφερε στο φως μια παρόμοια υπόθεση με δράστη τον ίδιο άνδρα: Το 2019 το δικαστήριο του είχε απαγορεύσει να πλησιάζει 17χρονη χορεύτρια, που τον είχε καταγγείλει για ανάρμοστη συμπεριφορά, και την οικογένειά της. Πρόκειται για μία ακόμα από τις δεκάδες, από δυσάρεστες ως τρομακτικές, ιστορίες οι οποίες διαδραματίστηκαν στον χώρο του μπαλέτου. Και που άρχισαν να ακούγονται με το «ξέσπασμα» του #MeToo και τη δημοσιοποίηση περιστατικών σεξουαλικής και όχι μόνο παρενόχλησης και κακοποίησης (ανάμεσά τους κάποιες αφορούν παλιές και ξεπερασμένες τεχνικές εκπαίδευσης, βίαιες συμπεριφορές κ.λπ.) που μέχρι τώρα είχαν κρατηθεί μυστικά.

Ενα σατανικό ζευγάρι

Από τις πιο τρανταχτές και σοκαριστικές περιπτώσεις είναι εκείνη της 33χρονης Ντάστι Μπάτον, γιατί οι κατηγορίες δεν αφορούν μόνο άνδρες. Η πρώην κορυφαία μπαλαρίνα του Μπαλέτου της Βοστώνης κατηγορείται ότι βοήθησε τον σύζυγό της, τον δάσκαλο χορού Μίτσελ Τέιλορ Μπάτον, να κακοποιήσει σεξουαλικά δύο ανήλικες μαθήτριες χορού. Λίγο μετά τις πρώτες καταγγελίες, τρεις ακόμα γυναίκες βγήκαν και είπαν πως κακοποιήθηκαν και βιάστηκαν από τον άνδρα της και από την ίδια. Οι μαρτυρίες είναι ανατριχιαστικές, με τις φερόμενες ως θύματα να περιγράφουν πώς το ζευγάρι τάζοντάς τους καριέρα στον χώρο του κλασικού μπαλέτου κέρδιζε την εμπιστοσύνη τους και τις παρέσυρε στο σπίτι του. Εκεί, σε ένα δωμάτιο γεμάτο όπλα, σύμφωνα με μία από τις καταγγέλλουσες, ο Μίτσελ τη βίασε, παρουσία της Ντάστι, η οποία την απειλούσε κρατώντας ένα από αυτά τα όπλα. Αλλες γυναίκες στράφηκαν αποκλειστικά κατά του Μίτσελ, κατηγορώντας τον πως τις είχε παρενοχλήσει με βίαιο τρόπο όταν ήταν εκπαιδευτής σε ακαδημία χορού στην Τάμπα και ενώ εκείνες ήταν ακόμα ανήλικες. Το ζευγάρι αρνήθηκε τις κατηγορίες.

Εκπαιδεύοντας τους καπνιστές του μέλλοντος

Για περιστατικά σεξουαλικών επιθέσεων και πρακτικές βίας και εξευτελισμού κατηγορήθηκε στο τέλη του 2019 η Ακαδημία Μπαλέτου της Κρατικής Οπερας της Βιέννης. Ολα ξεκίνησαν από δημοσίευμα της εφημερίδας «Falter» σύμφωνα με το οποίο οι σπουδαστές της σχολής λοιδορούνταν και κακοποιούνταν σωματικά κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, με ορισμένους καθηγητές να εφαρμόζουν μεθόδους των περασμένων αιώνων. Μεταξύ άλλων ακούστηκε πως υπήρχαν εκπαιδευτές που ενθάρρυναν ακόμα και πολύ μικρούς σε ηλικία σπουδαστές, παιδιά ηλικίας μεταξύ δέκα και δεκαοκτώ ετών, να καπνίζουν προκειμένου να περιορίζουν την πείνα τους και να ελέγχουν το σωματικό βάρος τους. Σύμφωνα με έκθεση που ακολούθησε τις καταγγελίες, «τα παιδιά και οι έφηβοι δεν προστατεύονται επαρκώς από τις διακρίσεις, την παραμέληση και τις αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία τους», με αποτέλεσμα «η φυσική τους κατάσταση να βρίσκεται σε κίνδυνο».

Μπαλσόι εμπιστευτικό!

Δεν είναι η πρώτη φορά που ένας σημαντικός φορέας κατηγορείται. Ακόμα και τα περίφημα Μπαλέτα Μπαλσόι έχουν έρθει στην επικαιρότητα όχι μόνο για τις επιδόσεις των σπουδαίων χορευτών τους αλλά και ως χώρος σκανδάλων. Στο βιβλίο του με τίτλο «Bolshoi Confidential – Secrets of the Russian Ballet from the Rule of the Tsars to Today» ο Σάιμον Μόρισον καταγράφει το ένα μετά το άλλο δεκάδες γεγονότα που αμαυρώνουν την ιστορία του οργανισμού από τα πρώτα βήματά του μέχρι τις μέρες μας. Μία από τις πιο κοντινές μας υποθέσεις αφορά την επίθεση που δέχθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2012 ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής των Μπαλσόι Σεργκέι Φιλίν: Ενώ επέστρεφε στο σπίτι του στη Μόσχα, άγνωστος του έριξε οξύ στο πρόσωπό του προκαλώντας του εγκαύματα τρίτου βαθμού και αφήνοντάς τον σχεδόν τυφλό. Ο άτυχος άνδρας υποβλήθηκε σε πολλές εγχειρήσεις, με τους γιατρούς να δίνουν αγώνα για να καταφέρουν τελικά να διατηρήσουν την όραση στο ένα του μάτι. Ο ίδιος, σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο BBC, είχε αποκαλύψει πως δεχόταν απειλές επί μήνες, τις οποίες όμως δεν είχε πάρει στα σοβαρά. Και πως στόχος του δράστη ή των δραστών ήταν να τον απομακρύνουν από την καλλιτεχνική διεύθυνση των μπαλέτων. «Κάθε πρωί που ξυπνώ λέω στον εαυτό μου «Είσαι γερός, όλα είναι στη θέση τους, τα χέρια σου, τα πόδια σου»», είχε δηλώσει, συμπληρώνοντας «θα κάνω τα πάντα για να γυρίσω πίσω και να γίνω ο ίδιος άνθρωπος που ήμουν και πριν». Περίπου δύο μήνες μετά συνελήφθη ο δράστης: Ηταν ένας άνδρας ονόματι Γιούρι Ζαρούτσκι. Ο οποίος αποκάλυψε πως τον είχε προσλάβει ο χορευτής Πάβελ Ντμιτριτσένκο, για να εκδικηθεί τον Φιλίν που δεν επέλεξε τη φίλη του, την μπαλαρίνα Αντζέλινα Βορόντσοβα, για τον ρόλο της Οντέτ στη «Λίμνη των κύκνων». Ο Ντμιτριτσένκο παραδέχθηκε πως είχε πράγματι διατάξει την επίθεση αλλά πως δεν είχε ζητήσει να χρησιμοποιηθεί οξύ. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση έξι ετών. Αποφυλακίστηκε τρία χρόνια μετά και επέστρεψε στα Μπαλσόι, όχι ως πρώτος χορευτής αλλά σε άλλο πόστο. Οσο για τη Βορόντσοβα, δήλωσε πως «όλο αυτό ήταν μια τεράστια τραγωδία» και εγκατέλειψε τη Μόσχα για να συνεργαστεί με το Μπαλέτο Μιχαηλόφσκι της Αγίας Πετρούπολης.

Σκάνδαλα στη Νέα Υόρκη

Τον Ιανουάριο του 2018 ο καλλιτεχνικός διευθυντής του New York City Ballet Πίτερ Μάρτινς υπέβαλε την παραίτησή του έπειτα από καταγγελίες εις βάρος του για σεξουαλική παρενόχληση και άσκηση σωματικής βίας. «Αρνούμαι πως έχω συμπεριφερθεί με τέτοιον ανάρμοστο τρόπο» δήλωσε ο ίδιος. Επειτα από λίγο καιρό η μπαλαρίνα Αλεξάντρα Γουότερμπερι υπέβαλε μήνυση στον πρώτο χορευτή του συνόλου, τον Τσέιζ Φίνλεϊ, κατηγορώντας τον, μαζί με άλλους άνδρες χορευτές, για τη διαρροή στο Διαδίκτυο γυμνών φωτογραφιών της. Σύμφωνα με τις καταγγελίες της, οι συνάδελφοί της αντάλλασσαν φωτογραφίες και άλλων γυμνών ομοτέχνων της «παραβιάζοντας τα δικαιώματα των γυναικών και δημιουργώντας μια «αδελφότητα» που ξεπερνούσε τα όρια του χορού». Το Μπαλέτο της Νέας Υόρκης κάλεσε τον Φίνλεϊ να δώσει εξηγήσεις. Εκείνος παραιτήθηκε. Στη συνέχεια στράφηκε δικαστικά κατά της πρώην συντρόφου του, κατηγορώντας την πως σκαρφίστηκε τη διαρροή των φωτογραφιών για να κάνει θόρυβο γύρω από το όνομά της και για να προωθήσει την καριέρα της στον χορό και στο μόντελινγκ. Κατηγορούμενοι για τη διακίνηση των φωτογραφιών βρέθηκαν και οι πρώτοι χορευτές Αμάρ Ραμασάρ και Ζάκαρι Καταζάρο, οι οποίοι απολύθηκαν. Ο Ραμασάρ επέστρεψε στο μπαλέτο, για να αποσυρθεί από τη σκηνή τον περασμένο Μάιο σε ηλικία 41 ετών. Λίγους μήνες νωρίτερα είχαν κυκλοφορήσει, με τον τίτλο «Swan Dive: The Making of a Rogue Ballerina», τα απομνημονεύματα της πρίμα μπαλαρίνας Τζορτζίνα Παζκογκίν, η οποία τον κατηγορούσε για σεξουαλική παρενόχληση. Ο χορευτής αρνήθηκε τις κατηγορίες.

Οι πιο πρόσφατες καταγγελίες

Σε φυλάκιση 18 μηνών με αναστολή καταδικάστηκε πριν από μερικούς μήνες ο σκηνοθέτης-χορογράφος Γιαν Φαμπρ (καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών για δύο μήνες, το 2016), κατηγορούμενος από χορεύτριες με τις οποίες είχε συνεργαστεί για σεξουαλική παρενόχληση, άσκηση βίας και προσβολή της αιδούς στην εργασία. Τον περασμένο Οκτώβριο χορευτές από το Μπαλέτο της Βέρνης κατήγγειλαν ότι παρενοχλήθηκαν και κακοποιήθηκαν λεκτικά από παλαιότερους συναδέλφους τους. Ενας από τους εργαζομένους που κατηγορήθηκαν ήταν ο διευθυντής προβών, ο οποίος απομακρύνθηκε προσωρινά από τη θέση του. Η επιστροφή του δημιούργησε νέες εντάσεις και τελικά αποφασίστηκε η οριστική απόλυσή του. Εναν χρόνο πριν, σκάνδαλο είχε ξεσπάσει και στα Μπαλέτα Μπεζάρ της Λωζάννης έπειτα από καταγγελίες που αφορούσαν ψυχολογική παρενόχληση των χορευτών από τον, γνωστό για τον δύσκολο χαρακτήρα του, καλλιτεχνικό διευθυντή του μπαλέτου Ζιλ Ρομάν. Η πλειονότητα των εργαζομένων στο συγκρότημα τον υποστήριξε. Τον περασμένο Ιούνιο έξι δάσκαλοι της Ακαδημίας Χορού της Ζυρίχης κατηγορήθηκαν για κατάχρηση εξουσίας και για εξύβριση και εξευτελισμό των χορευτών τους. Σύμφωνα με καταγγελίες, οι συμπεριφορές τους οδήγησαν κάποιους μαθητές σε νευρική ανορεξία. Αυτή την περίοδο διεξάγεται σχετική έρευνα γύρω από το συμβάν, τα αποτελέσματα της οποίας θα δημοσιοποιηθούν στις αρχές του 2023.