Το επιστημονικό όνομά της είναι Fistularia commersonii. Στην καθομιλουμένη την αποκαλούμε Τρομπέτα επειδή το στόμα της έχει το σχήμα τρομπέτας. Και επειδή βγάζει έναν ήχο που θυμίζει το εν λόγω πνευστό όργανο. Ολο αυτό ακούγεται πιθανώς αστείο. Ενα ψάρι με τέτοια ονομασία θα μπορούσε άνετα να πρωταγωνιστεί σε μια ταινία κινουμένων σχεδίων σαν το «Ψάχνοντας τον Νέμο». Ομως η Τρομπέτα θεωρείται ένας από τους καταστροφικότερους, τα τελευταία χρόνια, εισβολείς στη Μεσόγειο. Επειδή τρέφεται αποκλειστικά με τα αβγά των άλλων ψαριών. Κοντολογίς, σε όποια περιοχή βρεθεί μπορεί να κάνει τον καλοκουρδισμένο αναπαραγωγικό κύκλο άνω-κάτω. Και να ήταν μόνο η Τρομπέτα!
Φωτ.: Shutterstock
Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δώσει στη δημοσιότητα οι επιστήμονες, η αύξηση της θερμοκρασίας μαζί με όλα τα δεινά που φέρνει μαζί της για εμάς τους ανθρώπους, φέρνει μεγάλα προβλήματα και για τον υποθαλάσσιο κόσμο. Ενα από αυτά, το οποίο μάλιστα αφορά άμεσα τη γειτονιά μας, είναι η επιταχυνόμενη εισβολή ψαριών και άλλων θαλάσσιων οργανισμών από την Ερυθρά Θάλασσα μέσω της Διώρυγας του Σουέζ στη Μεσόγειο. Η λεσεψιανή μετανάστευση, όπως ονομάζεται η μετακόμιση του κόσμου που ζούσε σε πιο ζεστά κλίματα στις δικές μας θάλασσες, είναι ένα φαινόμενο που ως φαίνεται βρίσκεται σε έξαρση τώρα που και στα συνήθως δροσερά νερά μας παρατηρείται άνοδος της θερμοκρασίας. Οι λεσεψιανοί μετανάστες (όνομα που έχει δοθεί προς ανάμνηση του γάλλου διπλωμάτη που είχε αναλάβει το τιτάνιο έργο της διάνοιξης της Διώρυγας, του Σουέζ Φερντινάντ ντε Λεσέψ) έρχονται για να μείνουν και για να επιβάλουν τους δικούς τους, όχι πάντα ωφέλιμους και ευχάριστους για το βιοσύστημα της Μεσογείου, όρους.
Φωτ.: Shutterstock
Γιατί δεν είναι, όπως ήδη είπαμε, μόνο η Τρομπέτα. Στις θάλασσές μας έχουν κάνει την εμφάνισή τους και ο λαγοκέφαλος και το λεοντόψαρο και η ακανθόπερκα για να αναφερθούμε σε μερικούς μόνο από τους απρόσκλητους (και ανεπιθύμητους) επισκέπτες μας. Από αυτούς ο πρώτος, ο λαγοκέφαλος, έρχεται από πολύ μακριά, από τον Ειρηνικό και από τον Ινδικό Ωκεανό, για να αποτελέσει απειλή ακόμα και για τον άνθρωπο. Το ψάρι είναι δηλητηριώδες και μπορεί να προξενήσει σε όποιον το καταναλώσει παράλυση του μυϊκού συστήματος ή καρδιακή και αναπνευστική ανεπάρκεια που οδηγούν ακόμα και στον θάνατο. Επιπλέον είναι επιθετικό: Και στην Ελλάδα, στην Κρήτη και στην Κάλυµνο, έχουν καταγραφεί περιστατικά λουοµένων που κατέληξαν στο χειρουργείο έπειτα από τη συνάντησή τους µαζί του, την ώρα που απολάµβαναν το µπάνιο τους. Εκτός από τις εν λόγω δραματικές συνέπειες ο λαγοκέφαλος προξενεί μεγάλες ζημίες και στα δίκτυα των αλιέων.
Φωτ.: Shutterstock
Δηλητηριώδες θεωρείται και το λεοντόψαρο με την παράξενη τροπική ομορφιά και την αγκαθωτή ράχη, το οποίο πίσω από τη θεαματική εμφάνισή του κρύβει έναν πεινασμένο εισβολέα που κατασπαράζει όποιο μικρότερο ψάρι, μαλάκιο ή ασπόνδυλο βρεθεί στο πέρασμά του. Το δηλητήριό του το κρύβει στα αγκάθια του. Στον άνθρωπο μπορεί να προκαλέσει από πρήξιμο, ναυτία, πυρετό και δυνατό πόνο ως και (σε ακραίες περιπτώσεις) προσωρινή παράλυση. Ολα αυτά ένα ψαράκι το μήκος του οποίου μετά βίας φτάνει τα 35 εκατοστά. Στην Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκε στη Ρόδο, το καλοκαίρι του 2015, ενώ λίγους μήνες μετά αλιεύτηκε λεοντόψαρο και στην Κρήτη. Η γενική διεύθυνση Αλιείας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είχε εκδώσει ειδικές οδηγίες σύμφωνα με τις οποίες δεν πρέπει ποτέ να πιάνουμε αυτά τα ψάρια με γυμνά χέρια. Ομως, αν ο δηλητηριώδης λαγοκέφαλος δεν τρώγεται, το λεοντόψαρο όταν κοπούν τα αγκάθια του και καθαριστεί σωστά παύει να είναι επικίνδυνο και θεωρείται ιδιαίτερα νόστιμο. Βρώσιμη είναι και η ακανθόπερκα, ένας ακόμα λεσεψιανός μετανάστης που τα τελευταία χρόνια συναντάται στα παράλια της Κύπρου, της Κω, της Ρόδου και της Κρήτης. Και αυτή φέρει πτερύγιο με αγκάθι που περιέχει μικρή ποσότητα δηλητηρίου, το οποίο φυσικά απομακρύνεται σε περίπτωση που το ψάρι καταλήξει στο τραπέζι μας.
Φωτ.: Shutterstock
Από δίπλα και ο τροπικός αχινός! Που και αυτός έφτασε στην Ελλάδα μεταναστεύοντας από τον Ινδικό Ωκεανό μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Είναι δηλητηριώδης, όχι όμως επικίνδυνος για τον άνθρωπο. Τον ξεχωρίζουμε από τα αγκάθια του, τα οποία είναι πολύ πιο μακριά από τα αγκάθια των δικών μας αχινών. Αν και θεωρείται λεσεψιανός μετανάστης, στη δική του περίπτωση δεν υπάρχουν (ακόμα;) ενδείξεις πως βλάπτει το περιβάλλον που επιλέγει για μετεγκατάσταση. Αυτό το περιβάλλον, τη δική μας «λίμνη», την επιβαρυμένη Μεσόγειο, που και έπειτα από την εμφάνιση όλων αυτών των ψαριών που απειλούν την ειρήνη, την ηρεμία, την ασφάλεια που επικρατούσαν στα νερά της εδώ και αιώνες, καλούμαστε να φροντίσουμε. Με το θέμα ασχολείται βεβαίως και η Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία αναζητεί τρόπους προστασίας και βιώσιμης χρήση των θαλασσών μας. Δυστυχώς τα εξαιρετικά αργά αντανακλαστικά που έχουμε δείξει στο θέμα της κλιματικής αλλαγής, ένα μείζον πρόβλημα το οποίο εξακολουθούμε να μην αντιμετωπίζουμε τόσο δραστικά όσο θα έπρεπε, δεν μας επιτρέπουν να είμαστε πολύ αισιόδοξοι. Από την άλλη, η διάσωση του φυσικού περιβάλλοντος προβάλλει ως ο μοναδικός δρόμος που οδηγεί προς την ελπίδα, προς τη ζωή.
