Τις σχεδίασαν σημαντικοί αρχιτέκτονες, τις περισσότερες φορές για πλούσιες και ισχυρές οικογένειες της Ευρώπης. Οι ιδιοκτήτες τους τις διακόσμησαν με ακριβές αντίκες και πολύτιμους πίνακες και μετέτρεψαν τους κήπους τους σε παραδεισένιες οάσεις μοναδικής ομορφιάς.
Από την εποχή του μπαρόκ μέχρι τις μέρες μας, από τότε δηλαδή που η πολυτέλεια ήταν συνώνυμη με τις πλούσιες διακοσμήσεις μέχρι την ήρεμη πολυτέλεια του μινιμαλισμού, τα σπίτια αυτά αποτελούν ακριβά πετράδια στο στέμμα της Γηραιάς Ηπείρου.
Επισκεφθήκαμε μερικά από τα πιο γνωστά και ιδιαίτερα για να γνωρίσουμε και να απολαύσουμε τη μοναδική ατμόσφαιρά τους.
Ιταλική γοητεία
Είναι γνωστό πως η γειτονική μας χώρα, μια χώρα με πλούσια ιστορία και απαράμιλλη αρχιτεκτονική, φιλοξενεί μερικές από τις πιο εμβληματικές επαύλεις του κόσμου. Η Villa d’Este που βρίσκεται στο Τίβολι, λίγο έξω από τη Ρώμη, θεωρείται ένα από τα πιο αξιόλογα δείγματα της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής και κηποτεχνίας.
Κατασκευάστηκε τον 16ο αιώνα από τον Καρδινάλιο Ιππόλυτο Β’ των Εστε (γιο της διαβόητης Λουκρητίας Βοργία) σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πίρο Λιγκόριο και ξεχωρίζει και για τους εντυπωσιακούς κήπους και τα σιντριβάνια της.
Στη διακόσμησή της χρησιμοποιήθηκαν μεταξύ άλλων αγάλματα και αρχιτεκτονικά μέλη που αφαιρέθηκαν και από την Επαυλη του Αδριανού. Το κτίριο περιλαμβάνεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Στους χώρους του γυρίστηκαν σκηνές από δεκάδες ταινίες, μεταξύ άλλων από το «The Way of the Dragon» (1972) με τον Μπρους Λι και από το «Στη Ρώμη με αγάπη» (2012) του Γούντι Αλεν. Η Villa Borghese στη Ρώμη υπήρξε, όπως φανερώνει και το όνομά της, θερινή κατοικία μιας ηγεμονικής οικογένειας της Ιταλίας, των Μποργκέζε.
Ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1605 και διέθετε ακόμα και ζωολογικό κήπο. Σήμερα φιλοξενεί μία από τις σημαντικότερες συλλογές τέχνης της Ιταλίας.
Η δε Villa Medici που βρίσκεται επίσης στη Ρώμη, κατασκευάστηκε από τον δούκα Φερδινάνδο Α’ των Μεδίκων και από το 1803 φιλοξενεί τη Γαλλική Ακαδημία της Ρώμης. Τη Villa La Rotonda στη Βιτσέντσα, εντυπωσιακό και ιδιαίτερο κτίριο που ξεκίνησε να χτίζεται περίπου το 1567, είχε σχεδιάσει ο σπουδαίος αρχιτέκτονας Αντρέα Παλάντιο.
Την ολοκλήρωσε όμως μετά τον θάνατό του ο Βιντσέντσο Σκαμότσι. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι ο μεγάλος, ασυνήθιστος για κατοικία, κεντρικός θόλος της.
Η Villa del Balbianello, που βρίσκεται στις όχθες της λίμνης Κόμο (σε μια περιοχή διάσπαρτη από όμορφα και εντυπωσιακά σπίτια), χτίστηκε το 1787 από τον καρδινάλιο Αντζελο Μαρία Ντουρίνι για να χρησιμοποιηθεί ως θερινή κατοικία του.
Η φύση «κεντάει» με τον δικό της τρόπο (και με την πολύτιμη συμβολήτων κηπουρών) επάνω στους τοίχους και της αψίδες της Villa del Balbianello. Photo Credits: Shutterstock
Στην εποχή μας απέκτησε φήμη όταν το Χόλιγουντ την επέλεξε ως σκηνικό για ταινίες όπως το «Star Wars: Επεισόδιο II – Η Eπίθεση των Κλώνων» (2002) και το «Casino Royale» (2006). Είναι επισκέψιμη από τους τουρίστες, ενώ στους κήπους της οργανώνονται λαμπροί γάμοι.
Στη λίμνη Κόμο, συγκεκριμένα στο Τρεμέτσο, βρίσκεται και η Villa Carlotta, που χτίστηκε το 1690 από τον μιλανέζο μαρκήσιο Τζόρτζιο Κλέριτσι. Το 1801 αγοράστηκε από τον τραπεζίτη και πολιτικό Τζοβάνι Μπατίστα Σομαρίβα – ο οποίος, για την ιστορία, προτού ξεκινήσει την πορεία του στον χώρο της εξουσίας και του χρήματος εργαζόταν ως κουρέας.
Το 1843 πέρασε στα χέρια της πριγκίπισσας Μαριάννας της Πρωσίας, η οποία της έδωσε το όνομα της κόρης της, πριγκίπισσας Καρλότας. Το εσωτερικό του κτιρίου κοσμούν εξαιρετικά γλυπτά, ενώ οι τεράστιοι κήποι του φιλοξενούν από πορτοκαλιές και κέδρους μέχρι τροπικούς φοίνικες και είκοσι πέντε διαφορετικά είδη μπαμπού.
Ένα διάσημο σιντριβάνι μπροστά στην είσοδο της Villa Carlotta στη λίμνη Κόμο. Photo Credits: Shutterstock
Η Villa Rufolo βρίσκεται στο Ραβέλο, στην Ακτή του Αμάλφι, και χρονολογείται από τον 13ο αιώνα (ανακαινίστηκε ριζικά τον 19ο αιώνα). Διαθέτει και αυτή πανέμορφους κήπους και προσφέρει εκπληκτική θέα στη θάλασσα και στη γύρω περιοχή – αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος της δημοφιλίας της στους τουρίστες.
Το 1880 την επισκέφθηκε ο Ρίχαρντ Βάγκνερ που λέγεται πως μαγεύτηκε από την ομορφιά της και από την ομορφιά του τοπίου και εμπνεύστηκε μερικές από τις πιο ατμοσφαιρικές σελίδες της όπεράς του «Πάρσιφαλ».
Από τη Villa della Regina, στο Τορίνο, πέρασαν πολλοί εστεμμένοι, με την Αννα Μαρία της Ορλεάνης, βασίλισσα και αντιβασίλισσα της Σαρδηνίας, να αφήνει έντονο αποτύπωμα στη διακόσμησή της και να πεθαίνει εκεί, τον Αύγουστο του 1728, από καρδιακή ανεπάρκεια σε ηλικία 58 ετών.
Εντυπωσιακή λεπτομέρεια από το εσωτερικό της Villa della Regina, στο Τορίνο. Photo Credits: Shutterstock
Μια σύγχρονη έπαυλη πολύ διαφορετική από όσες ήδη αναφέραμε, αλλά εξαιρετικά εντυπωσιακή και ενδιαφέρουσα από αρχιτεκτονικής απόψεως, είναι η Casa Malaparte στο Κάπρι. Αρχικά σχεδιάστηκε από τον ιταλό αρχιτέκτονα Ανταλμπέρτο Λίμπερα για τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Κούρτσιο Μαλαπάρτε.
Ομως ο δύσκολος Μαλαπάρτε διαφώνησε με την τελική πρόταση και στην πραγματικότητα σχεδίασε εκ νέου και έχτισε μόνος το οίκημα με τη βοήθεια ενός ντόπιου τεχνίτη. Η Casa Malaparte είναι χτισμένη στην κορυφή ενός απόκρημνου βράχου πάνω από τη θάλασσα και εκτείνεται σε τρία επίπεδα. Χαρακτηριστική είναι η μεγάλη εξωτερική σκάλα που ξεκινά από τη βάση του σπιτιού και οδηγεί στην τεράστια ταράτσα με την υπέροχη θέα. Εκεί γυρίστηκε το 1963
«Η περιφρόνηση» του Ζαν-Λικ Γκοντάρ με τους Μπριζίτ Μπαρντό, Μισέλ Πικολί και Τζακ Πάλανς.
Στη Γαλλική Ριβιέρα (και όχι μόνο)
Η Villa Ephrussi de Rothschild που βρίσκεται στη Γαλλική Ριβιέρα αποτελεί κορυφαίο δείγμα της αρχιτεκτονικής της Belle Époque. Είναι έργο του γάλλου αρχιτέκτονα Ααρόν Mεσιά και χτίστηκε μεταξύ 1905 και 1912 ως εξοχική κατοικία της βαρόνης Μπεατρίς ντε Ροτσίλντ, της πασίγνωστης οικογένειας τραπεζιτών.
Μεγαλοπρέπεια αλλά και απλότητα: Τα δύο «δομικά συστατικά» της Villa Ephrussi de Rothschild στη γαλλική Ριβιέρα. Photo Credits: Shutterstock
Είναι και αυτή φημισμένη για τους θεαματικούς κήπους της. Σήμερα λειτουργεί ως μουσείο, όπως και η κοντινή Villa Kérylos που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Εμανουέλ Ποντρεμολί κατά παραγγελία του φιλέλληνα αρχαιολόγου Τέοντορ Ράιναχ.
Το κτίριο χτίστηκε μεταξύ 1902 και 1908 πάνω στα πρότυπα των αρχαίων κατοικιών της Δήλου, τις οποίες ο Ράιναχ είχε μελετήσει σε βάθος. Η διακόσμησή του, με ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, επιγραφές και αγάλματα, παραπέμπει στην Αρχαία Ελλάδα.
Εμπνευσμένο από τα μέγαρα της αρχαίας Ελλάδας είναι το αρκετά παράδοξο εσωτερικό της Villa Kérylos. Photo Credits: Shutterstock
Χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της Belle Époque είναι και η Villa La Leopolda στη Villefranche-sur-Mer. Χτίστηκε από τον βασιλιά Λεοπόλδο Β’ του Βελγίου για μια ερωμένη του, η οποία όμως μετά τον θάνατό του έχασε κάθε δικαίωμα στην κληρονομιά. Οι καναδοί εκατομμυριούχοι Αϊζακ και Ντόροθι Κίλαμ, ο βιομήχανος ιδιοκτήτης της Fiat Τζιάνι Ανιέλι και η γαλαζοαίματη σύζυγός του Μαρέλα και τέλος η Λίλι Σάφρα, η χήρα του λιβανέζου μεγαλοτραπεζίτη Εντμοντ Σάφρα, έγιναν ο ένας μετά τον άλλον ιδιοκτήτες της.
Προ ετών, η Λίλι Σάφρα την πούλησε στον ρώσο ολιγάρχη Μιχαήλ Προκόροφ, όμως τελικά η εν λόγω αγοραπωλησία κατάληξε σε φιάσκο. Ο Προκόροφ έκανε πίσω, καθώς αντιμετώπιζε μεγάλα οικονομικά και άλλα προβλήματα, έχασε όμως την προκαταβολή των 39 εκατομμυρίων ευρώ που είχε ήδη καταθέσει στον λογαριασμό της ιδιοκτήτριας.
Στη Villa La Leopolda ο Αλφρεντ Χίτσκοκ είχε γυρίσει σκηνές από το φιλμ «Το κυνήγι του κλέφτη» (1955) με τον Κάρι Γκραντ και την Γκρέις Κέλι. Στη δε Villa Santo Sospir έζησε για περίπου έντεκα χρόνια, φιλοξενούμενος της πλούσιας χορηγού του, Φρανσίν Βαϊσβάιλερ, o πολυτάλαντος Ζαν Κοκτό.
Σχέδια του Ζαν Κοκτό στους τοίχους της Villa Santo Sospir.
Ο ευφάνταστος καλλιτέχνης ζωγράφισε τους τοίχους με σχέδια εμπνευσμένα κυρίως από θέματα της ελληνικής μυθολογίας, τα οποία αποκαλούσε τατουάζ. Eτσι η πολυτελής κατοικία έγινε γνωστή ως «η βίλα με τα τατουάζ».
Η εντελώς διαφορετικής αισθητικής Villa Savoye που βρίσκεται στο Πουασί, λίγο έξω από το Παρίσι, θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά έργα του αρχιτέκτονα Le Corbusier καθώς και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής.
Κατασκευάστηκε μεταξύ 1928 και 1931 για λογαριασμό του ζεύγους Σαβουά, οι οποίοι όμως αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε οι Γερμανοί τη χρησιμοποίησαν ως αποθήκη σανού. Oταν οι ιδιοκτήτες της επέστρεψαν δεν είχαν ούτε το κουράγιο ούτε την οικονομική δυνατότητα να τη συντηρήσουν.
Η Villa Savoye στο Πουασί είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα του Le Corbusier.
Η βίλα απαλλοτριώθηκε από τον δήμο του Πουασί και κινδύνευσε με κατεδάφιση. Ευτυχώς οι αντιδράσεις απέτρεψαν τα χειρότερα. Η Villa Savoye το 1965 έγινε το πρώτο γαλλικό κτίριο του μοντερνισμού που χαρακτηρίστηκε εθνικό μνημείο.
Eτερο σημαντικό δείγμα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής είναι η Villa Noailles στην πόλη Ιέρ. Κατασκευάστηκε το 1923 από τον αρχιτέκτονα Ρομπέρ Μαλέ-Στίβενς για τον Σαρλ και τη Μαρί-Λορ ντε Νοάιγ που ήταν από τις πιο σημαντικές γαλλίδες προστάτριες των τεχνών του 20ού αιώνα.
Η βίλα είναι γνωστή για τον καινοτόμο, μοντερνιστικό σχεδιασμό της και φιλοξενεί εκθέσεις σύγχρονης τέχνης και αρχιτεκτονικής. Πέρυσι, στην 100ή επέτειο από τη χτίσιμό της, ο οίκος Chanel παρουσίασε την καλοκαιρινή συλλογή του που ήταν εμπνευσμένη από τη βίλα και διοργάνωσε έκθεση αφιερωμένη στην γκαρνταρόμπα της Μαρί-Λορ ντε Νοάιγ, η οποία περιλάμβανε, φυσικά, και ρούχα του παριζιάνικου brand.
Από το Εσσεν στο Ντερμπισάιρ
Η Villa Hügel στο Eσσεν της Γερμανίας χτίστηκε από τον βιομήχανο Αλφρεντ Κρουπ, ιδρυτή της δυναστείας Krupp, και χρησίμευσε ως κατοικία της οικογένειας. Eχει 269 (κατ’ άλλους 399) δωμάτια και περιβάλλεται από έναν τεράστιο κήπο. Στις εγκαταστάσεις της λέγεται ότι λειτούργησε για πρώτη φορά στην ιστορία σύστημα θέρμανσης με αέρα. Σήμερα είναι ανοιχτή στο κοινό ως μουσείο και χώρος εκδηλώσεων.
Η Villa Hammerschmidt στη Βόννη ξεκίνησε να χτίζεται το 1860 και από το 1950 έως το 1994 ήταν η επίσημη κατοικία του προέδρου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.
Η Villa Wahnfried, που βρίσκεται στο Μπαϊρόιτ, ήταν η κατοικία του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Σήμερα λειτουργεί ως μουσείο αφιερωμένο στη ζωή και στο έργο του συνθέτη.
Η Villa Hammerschmidt στη Βόννη ήταν επίσημη κατοικία του Προέδρου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Photo Credits: Shutterstock
Η Villa Ludwigshöhe στο Εντενκόμπεν χτίστηκε από το 1846 για τον βασιλιά Λουδοβίκο Α’ της Βαυαρίας και χρησίμευσε ως θερινή κατοικία του.
Η έπαυλη Tugendhat, που βρίσκεται στο Μπρνο της Τσεχίας, είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα του κορυφαίου γερμανού αρχιτέκτονα Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε. Κατασκευάστηκε το 1928-1930 για την εβραϊκή οικογένεια του Φριτς και της Γκρέτα Τούγκεντατ, οι οποίοι όμως εγκατέλειψαν την Τσεχοσλοβακία λίγο πριν από το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για να μην επιστρέψουν ποτέ.
Εχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Osborne House – στη νήσο Γουάιτ, νοτίως του Πόρτσμουθ – ήταν η θερινή κατοικία της βασίλισσας Βικτωρίας και του πρίγκιπα Αλβέρτου. Ο Αλβέρτος ήταν εξάλλου εκείνος που το σχεδίασε, δίνοντάς του την όψη παλατιού.
Το κτίριο ανεγέρθηκε μεταξύ 1845 και 1851 και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο. Εξίσου εντυπωσιακό είναι το Chatsworth στο Ντέρμπισιρ, ένα μέγαρο που διαθέτει πλούσια συλλογή έργων τέχνης.
Το δε Cliveden House, στο Μπάκινγκχμασιρ, στις όχθες του Τάμεση, σήμερα λειτουργεί ως ξενοδοχείο πολυτελείας.
Και οι επισκέψεις από έπαυλη σε έπαυλη θα μπορούσαν να συνεχίζονται για πολύ καιρό. Οι κατοικίες που παρουσιάζουμε σήμερα είναι μερικές μόνο από τις πιο διάσημες και πιο ιδιαίτερες της Ευρώπης. Οσο περισσότερο ταξιδεύουμε τόσο περισσότερες θα ανακαλύπτουμε, συχνά κρυμμένες σε μέρη απρόβλεπτα.
Σπίτια από ανθρώπους που τα ονειρεύτηκαν και τα δημιούργησαν με αγάπη, με γενναιοδωρία και με φροντίδα. Για να τους μνημονεύουμε τώρα εμείς, να ανατρέχουμε στις ιστορίες τους και να θαυμάζουμε τα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα που άφησαν στο πέρασμά τους.
