Τι μπορεί να κρύβουν οι βυθοί μας; Δυστυχώς στο ερώτημα αυτό ακόμη και η πιο ευφάνταστη απάντηση μπορεί να είναι ακριβής, με περιοχές να έχουν μετατραπεί κυριολεκτικά σε μεγάλους σκουπιδότοπους όπου απορρίπτονται από καροτσάκια σουπερμάρκετ μέχρι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές. Πράγματι η θαλάσσια ρύπανση χαρακτηρίζεται ως μία από τις μεγάλες κρίσεις της εποχής μας, με καταστροφικές συνέπειες για την υγεία των ανθρώπων και των οικοσυστημάτων, για τις τοπικές οικονομίες, για την αισθητική του περιβάλλοντος και για την ποιότητα ζωής. Η πρόληψη, η ενημέρωση και οι παρεμβάσεις στο παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον χρειάζονται τη συμμετοχή όλων. Κατά συνέπεια, η συνεργασία ανάμεσα σε φορείς με κοινές επιδιώξεις και αγάπη για το περιβάλλον είναι αναγκαία.
Φωτ.: Alex Grymanis
Στο πλαίσιο αυτό με την πεποίθηση πως ο καθένας έχει την επιλογή να γίνει μέρος της λύσης το Κοινωφελές Ιδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης μέσα από ποικίλες δράσεις μάχεται για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, τη μείωση της ρύπανσης σε ακτές και βυθούς, αλλά και την προώθηση της διαφάνειας σε όλους τους τομείς της ζωής. Βασικός στόχος του Ιδρύματος είναι να καθαρίσει την Ελλάδα από τα θαλάσσια απορρίμματα και σε αυτόν συγκλίνουν τόσο τα προγράμματά του, όπως το SeaChange Greek Islands και το Typhoon Project, όσο και οι δράσεις άλλων φορέων που υποστηρίζει ενισχύοντας περιβαλλοντικές οργανώσεις και ακαδημαϊκούς οργανισμούς στην προσπάθεια να καθαρίσουν τους βυθούς όλης της χώρας, να συλλέξουν δεδομένα για το μέγεθος της επιβάρυνσης και να βρουν πιθανές λύσεις. Μάλιστα όλοι οι καθαρισμοί, παράκτιοι και υποβρύχιοι, πραγματοποιούνται χρησιμοποιώντας κοινή μεθοδολογία με χρήση ενιαίου πρωτοκόλλου καταγραφής απορριμμάτων και υλικά φιλικά προς το περιβάλλον και εναρμονισμένα με τις αρχές της αειφορίας.
Seachange Greek Islands
Εν αρχή ην το πολυετές πρόγραμμα Seachange Greek Islands που σχεδίασε και υλοποιεί το Κοινωφελές Ιδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης παρεμβαίνοντας αποτελεσματικά στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, με έναν κύκλο επιτυχημένων δράσεων σε δέκα νησιά των Κυκλάδων. Στο πρόγραμμα εντάσσονται δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τους κατοίκους και επισκέπτες των νησιών, προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και φυσικά καθαρισμοί ακτών και βυθών. Σε πέντε χρόνια των δράσεών του στις Κυκλάδες, το πρόγραμμα Seachange Greek Islands έχει συμβάλει σημαντικά στην απορρύπανση του βυθού των νησιών, με επίκεντρο λιμάνια και αλιευτικά καταφύγια, με την υποστήριξη της καταδυτικής ομάδας Dive In Action με τους έμπειρους δύτες να ανασύρουν για παράδειγμα από τον βυθό πλαστικά μπουκάλια νερού και ποτήρια, αλιευτικά εργαλεία – κυρίως στα αρκετά επιβαρυμένα αλιευτικά καταφύγια των νησιών -, αλουμινένια κουτάκια αναψυκτικών, αλλά και είδη ρουχισμού από πετσέτες και μαγιό μέχρι ολόκληρα χαλιά, καθώς και διάφορα μαγειρικά σκεύη. Και ο κατάλογος δεν στάματα εδώ γιατί περιλαμβάνει ακόμη πιο περίεργα «ευρήματα», όπως ψυγεία, λάστιχα φορτηγών, μηχανές αυτοκινήτων, ακόμη και κάδος απορριμμάτων μαζί με τα σκουπίδια του έχει ανασυρθεί, πλυντήριο πιάτων, ποδήλατα αλλά και κλουβιά πουλιών. Και αν τα παραπάνω παραδείγματα δεν είναι ο καθρέφτης των καθημερινών επιλογών μας και του αποτυπώματός μας στο περιβάλλον, τότε τι είναι;
Ζητείται ελπίς λοιπόν η οποία θα προέλθει σε μεγάλο βαθμό από τις νέες γενιές. Και επειδή, όπως όλοι γνωρίζουμε, η περιβαλλοντική συνείδηση διαμορφώνεται κυρίως στις νεαρές ηλικίες, είναι σημαντικό τα παιδιά να αποκτούν γνώση και ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος μέσα από τα ερεθίσματα που λαμβάνουν. Φέτος λοιπόν στο πλαίσιο του προγράμματος SeaChange Greek Islands πραγματοποιήθηκε το δεύτερο περιβαλλοντικό Seachange Young Leaders Camp. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του Κοινωφελούς Ιδρύματος Aθανάσιος Κ. Λασκαρίδης που έχει στόχο να ενισχύσει τον ρόλο των εφήβων στην περιβαλλοντική προστασία ώστε οι ίδιοι να αποτελούν παράδειγμα σε συνομηλίκους τους αλλά και μεγαλύτερους. Οι έφηβοι λοιπόν, μαζί με την ομάδα του Ιδρύματος, ταξίδεψαν στη Σχοινούσα, στη Φολέγανδρο και στην Κίμωλο, όπου συμμετείχαν σε περιβαλλοντικές δράσεις, ήρθαν σε επαφή με την τοπική κοινότητα και υλοποίησαν δραστηριότητες για την ενίσχυση της γνώσης και της ευαισθητοποίησής τους. Μία από αυτές τις δράσεις ήταν και η πρώτη τους βουτιά στα «βαθιά». Με την καθοδήγηση της καταδυτικής ομάδας Dive In Action οι έφηβοι, αφού εκπαιδεύτηκαν στις βασικές αρχές της αυτόνομης κατάδυσης, πέρασαν από τη θεωρία στην πράξη εντοπίζοντας οι ίδιοι υποθαλάσσια απορρίμματα.
Φωτ.: Danezis Stories
Ο «Τυφώνας» της έρευνας
Η παρέμβαση ωστόσο των υποθαλάσσιων καθαρισμών για την καταπολέμηση της θαλάσσιας ρύπανσης δεν περιορίζεται μόνο στη συλλογή των απορριμμάτων. Υπάρχει επίσης ο «Τυφώνας», το επιχειρησιακό πλοίο του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης που εστιάζει τη δράση του στον καθαρισμό των απρόσιτων ακτών της χώρας, φιλοξενεί ερευνητικές ομάδες και υποστηρίζει την επιστημονική τους έρευνα, για την κατανόηση της θαλάσσιας ρύπανσης στη Μεσόγειο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συνεργασία του «Τυφώνα» με το Εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Στο πλαίσιο αυτό έχουν πραγματοποιηθεί τρεις ερευνητικές δράσεις στον Θερμαϊκό Κόλπο (2020, 2021, 2022) και μία στον Σαρωνικό (2019) αξιολογώντας το ρυπαντικό φορτίο και τα απορρίμματα σε μεγάλα βάθη με χρήση τεχνολογιών όπως ROVs, Drones και συστήματα αυτόματου εντοπισμού απορριμμάτων. Βασικός στόχος της συνέργειας είναι η συλλογή χρήσιμων δεδομένων τόσο για το ρυπαντικό φορτίο των δύο κόλπων όσο και για τη στάθμιση της έκτασης του προβλήματος της θαλάσσιας ρύπανσης. Στόχος λοιπόν του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης είναι να ενισχύσει τη γνώση του ελληνικού κοινού για το πρόβλημα της θαλάσσιας ρύπανσης, αλλά και να εμπνεύσει περισσότερους ανθρώπους κάθε ηλικίας να αλλάξουν συνήθειες. Αδιάψευστος μάρτυρας ότι είναι ώρα να αναλάβουμε δράση αποτελούν οι εικόνες που παρουσιάζουν οι βυθοί μας. Σίγουρα δεν είναι όπως τους φανταζόμαστε, αλλά με συνειδητές καθημερινές επιλογές, πρωτοβουλίες και συνέργειες μπορούμε να τους βοηθήσουμε να «ανασάνουν» ξανά.
