«Δεν ήταν λύση, ήταν ημίμετρο»

Τώρα που πέρασαν οι µέρες, µπορώ να το πω: δεκάρα τσακιστή δεν δίνω αν στο περίφηµο εκείνο Υπουργικό Συµβούλιο ο υπουργός Εθνικής Αµυνας κ. Πάνος Καµµένος είπε στον πρώην υπουργό Εξωτερικών κ. Νίκο Κοτζιά ότι συναλλάσσεται µε τον Τζορτζ Σόρος. Δεν µε ένοιαξε καθόλου αν όλα αυτά που ειπώθηκαν τα άκουσε ο κ. Χρήστος Σπίρτζης: υποθέτω ότι τα Υπουργικά Συµβούλια είναι τόσο βαρετά που µπορεί να είχε πάρει κι έναν υπνάκο – οι άνδρες αναπτύσσουν συχνά την ικανότητα να κοιµούνται µε τα µάτια ανοιχτά, όπως στον στρατό, όταν υπηρετούσαν ως θαλαµοφύλακες. Το µόνο που µε κατέπληξε σε αυτή την ιστορία είναι ότι συνέβη κάτι που συµβαίνει σπανίως: στα βαρετά µονοπάτια της κουραστικής και άγονης πολιτικής εµφανίστηκε στο τέλος της ηµέρας, εύγλωττη και γεµάτη γλύκα, όπως συνηθίζει, η ποίηση. Ο Κοτζιάς στη δήλωση παραίτησης που µοίρασε κατέφυγε στους στίχους του Ντίνου Χριστιανόπουλου. «Και τι δεν κάνατε για να µε θάψετε / όµως ξεχάσατε πως ήµουν σπόρος» έγραψε δανειζόµενος τα λόγια του ποιητή.

Πόσο πιο ωραία θα ήταν η πολιτική ζωή της χώρας αν αντί για αυτά τα ξύλινα λόγια που ακούμε συνήθως οι κυβερνώντες κατέφευγαν συνεχώς στη δύναμη της ποίησης του Χριστιανόπουλου. Δεν είναι Καβάφης ο Χριστιανόπουλος, ούτε Παλαμάς, ούτε μας τον έκαναν μάθημα στα σχολεία, όπως τον Σεφέρη και τον Ελύτη, αλλά δεν πειράζει: αφού αυτός αρέσει, τι να κάνουμε; Το θέμα είναι να αρχίσουν όλοι να μιλάνε με τα ποιήματά του, να αποκτήσει η πολιτική μια άλλη γλώσσα. Δεν είναι σίγουρα τυχαίο ότι και ο κ. Βύρων Πολύδωρας, όταν κάποτε έφυγε από το υπουργείο του, χρησιμοποίησε τον ίδιο στίχο. Οι κακεντρεχείς λένε ότι ο Πρωθυπουργός δεν κατάλαβε πως πρόκειται για στίχο του Χριστιανόπουλου, αλλά νόμιζε πως ο Κοτζιάς άρχισε να μιλάει σαν τον Πολύδωρα και γι’ αυτό δεν απάντησε. Εγώ πάλι πιστεύω πως η σιωπή ήταν ένδειξη αμηχανίας: αν υπήρχε περισσότερη ποίηση, θα υπήρχε και η ανάλογη απάντηση – πάλι με στίχους.

Αν όλοι είχαν ανακαλύψει τη μαγεία της ποίησης, όπως ο Κοτζιάς, που είναι και ο ίδιος ποιητής, στο Υπουργικό Συμβούλιο ο πρώην υπουργός Εξωτερικών θα ξεκινούσε να λέει στον Καμμένο:

«Κάθε φορά που νομίζω πως σ’ έχω στο χέρι /

βλέπω πόσο ο έρωτας είναι αχειροποίητος».

Ο Καμμένος, αν ήθελε να ανεβάσει τους τόνους, δεν θα του έκανε επίθεση μιλώντας για τα μυστικά κονδύλια του υπουργείου Εξωτερικών. Θα μπορούσε να του πει:

«Αφαίρεσε τη νύχτα
απ’ τα μάτια σου – /

πώς να παλέψω μόνος
με τους δυο σας; /

η νύχτα είναι παγερή /

και μ’ έχεις στήσει /

με γέλασες /

με γέρασες».

Αλλά θα μπορούσε και να του απαντήσει παραπονιάρικα και μελαγχολικά:

«Τώρα που βρήκα πια μιαν αγκαλιά /

καλύτερη κι απ’ ό,τι
λαχταρούσα /

τώρα που μού ‘ρθαν όλα
όπως τα ‘θελα /

κι αρχίζω να βολεύομαι
μες στην κρυφή χαρά μου /

νιώθω πως κάτι μέσα μου
σαπίζει».

Ο Κοτζιάς θα τον άφηνε να ολοκληρώσει και θα τον καλούσε να κατεβάσει τους τόνους, λέγοντας:

«Ελα να ανταλλάξουμε
κορμί και μοναξιά /

Να σου δώσω απόγνωση,
να μην είσαι ζώο /

να μου δώσεις δύναμη,
να μην είμαι ράκος. /

Να σου δώσω συντριβή,
να μην είσαι μούτρο /

να μου δώσεις χόβολη,
να μην ξεπαγιάσω».

Μπροστά στα σκληρά αυτά λόγια των δύο, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός θα μπορούσε να πάρει θέση απαγγέλλοντας κι αυτός Χριστιανόπουλο:

«Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας /

ποτέ δε λένε την αλήθεια /

ο κόσμος υποφέρει και πονά /

κι εσείς τα ίδια παραμύθια /

Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας /

είναι πολύ ζαχαρωμένα /

ταιριάζουν σε
σοκολατόπαιδα, /

μα δεν ταιριάζουνε για μένα».

Αυτό ειδικά θα μπορούσε να το ξέρει και να το πει «νεράκι», όπως τα παιδάκια στις σχολικές γιορτές, αφού το ‘χει μελοποιήσει χρόνια πριν ο Διονύσης Σαββόπουλος. Αλλά τον καιρό που αυτά τα τραγούδια ακούγονταν στο φεστιβάλ του Ρήγα Φεραίου, αυτός ήταν στην ΚΝΕ, κι εκεί δεν είχε τέτοια.

Ο Χριστιανόπουλος θα μπορούσε εύκολα να είναι ο αγαπημένος ποιητής του Πρωθυπουργού – αυτό πρέπει να το πιστεύει και ο Κοτζιάς και γι’ αυτό από όλους τους στίχους που έχουν γράψει οι έλληνες ποιητές φρόντισε να του αφιερώσει έναν στίχο δικό του. Ως γνωστόν, ο Πρωθυπουργός πήγε το καλοκαίρι στην Ιθάκη για να μιλήσει για την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια. Εβγαλε ένα διάγγελμα που κανείς δεν θυμάται τι έλεγε – ίσως και καλύτερα, αφού για την ώρα παρακαλάμε να μην κοπούν οι συντάξεις ενώ είμαστε έξω από τα μνημόνια, όσο ακριβώς παρακαλούσαμε και να μην κοπούν οι συντάξεις όταν ήμασταν σε αυτά. Σκεφτείτε, όμως, πόσο αξέχαστο θα μας είχε μείνει το διάγγελμά του αν απήγγελλε εκείνη την ημέρα του Αυγούστου, από την Ιθάκη, την «Ιθάκη» του Χριστιανόπουλου, που νομίζεις ότι γράφτηκε για τον ίδιο τον Τσίπρα.

«Δεν ξέρω αν έφυγα
από συνέπεια /

ή από ανάγκη να ξεφύγω
από τον εαυτό μου /

απ’ τη στενή και μικρόχαρη Ιθάκη /

με τα χριστιανικά της
σωματεία /

και την ασφυχτική της ηθική. /

Πάντως, δεν ήταν λύση·
ήταν ημίμετρο. /

Κι από τότε κυλιέμαι
από δρόμο σε δρόμο /

αποχτώντας πληγές
κι εμπειρίες. /

Οι φίλοι που αγάπησα
έχουνε πια χαθεί /

κι έμεινα μόνος, τρέμοντας μήπως με δει κανένας /

που κάποτε του μίλησα
για ιδανικά…».

Νομίζω πως αν η απαγγελία ήταν η πρέπουσα (και δεν έχω λόγο να αμφιβάλλω για τις ερμηνευτικές ικανότητες του Πρωθυπουργού…), θα δάκρυζε και η Περιστέρα, αντί να περιμένει τον Ιούλιο για να κλάψει, όπως κάθε χρόνο…