Καλοκαίρι για πάντα

Ο Αύγουστος γεννήθηκε το έτος 63 π.Χ. Οτι υπήρχε μια τεράστια εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας χωρίς Αύγουστο σχεδόν με σοκάρει. Στον μήνα έδωσε το όνομά του ο Αύγουστος Καίσαρας – διάλεξε έναν αυτοκρατορικό προσδιορισμό για το λαμπρότερο διάστημα του χρόνου. Λέγεται ότι του πρόσθεσε και μία ημέρα από τον Φεβρουάριο, αλλά αυτό είναι μάλλον μια λαϊκή δοξασία – είναι αμφίβολο αν ο Φεβρουάριος τότε υπήρχε. Από την άλλη, είναι απολύτως βέβαιο ότι ο Καίσαρας ονόμασε Αύγουστο τον συγκεκριμένο μήνα για να τιμήσει τον θάνατο της Κλεοπάτρας, η οποία, όπως λέγεται, έθεσε τέλος στη ζωή της στα μισά του. Μολονότι ο λόγος του θανάτου της βασίλισσας της Αιγύπτου καλύπτεται από μυστήριο, ο Καίσαρας θέλησε ο Αύγουστος να γίνει ο μήνας της Κλεοπάτρας που είχε μια αδυναμία στους ρωμαίους αυτοκράτορες: έβρισκα πάντα την ιστορία αυτή υπέροχα αυγουστιάτικη.

Πάντα επίσης πίστευα ότι ενώ έχουμε τόσες και τόσες ανόητες αργίες, δεν βρήκαμε ποτέ ως χώρα το σθένος να κάνουμε αργία την 1η μέρα του Αυγούστου, ενώ θα έπρεπε. Την 1η Αυγούστου δεν αρχίζει το καλοκαίρι, αλλά είναι σαν αυτή την ημέρα να ζεις την ένταση της λάμψης του: είναι σαν η ημέρα να σου υπενθυμίζει ότι έφθασε ο Αύγουστος και να σου φωνάζει «φύγε». Κάποτε η 1η Αυγούστου ήταν η ημέρα που έφευγαν όλοι για διακοπές – σαν να υπήρχε ένας αόρατος αφέτης που να πατούσε τη σκανδάλη στο πιστόλι της εκκίνησης και όλοι να έπρεπε να τρέξουμε στις παραλίες. Τώρα πολλοί δεν κάνουν διακοπές – δεν φεύγουν καν από τις μεγάλες πόλεις. Αλλά και πάλι, όταν έρχεται ο Αύγουστος σαν κάτι να αλλάζει στην ψυχολογία, σαν η ίδια η χώρα να φοράει ξαφνικά και απροσδόκητα τα ρούχα του καλοκαιριού. Είναι μια άλλη χώρα η Ελλάδα τον Αύγουστο και το ξέρουμε. Ακόμη και οι βαριά εθισμένοι στην γκρίνια, που βλέπουν μόνο καταστροφές, τον Αύγουστο μαλακώνουν. Οποιος φεύγει από τις μεγάλες πόλεις έχει τη δυνατότητα να δει την ελληνική επαρχία στα καλύτερά της. Ηλιόλουστη και απαστράπτουσα, με ανθρώπους συνήθως χαρούμενους, με ξένους που τη βλέπουν σαν μοναδικό προορισμό, με την τρέλα των πανηγυριών της. Αλλά και όποιος δεν φεύγει και μένει στην Αθήνα ή σε οποιαδήποτε άλλη μεγάλη πόλη, περνάει έναν μήνα σε μια πόλη ανθρώπινη, αφού η κίνηση είναι ελάχιστη, οι άνθρωποι λιγότερο νευρικοί, η κατανόηση μεγαλύτερη: όποιος μένει πίσω τον Αύγουστο συμπεριφέρεται συνήθως στον συνάνθρωπό του με αλληλεγγύη, σαν αυτή που συναντάς στις μεγάλες καταστροφές. Εχω κάνει εξαιτίας επαγγελματικών υποχρεώσεων μερικούς Αυγούστους στην Αθήνα: όσοι μέναμε πίσω ήμασταν «οι καημένοι που δεν τα καταφέραμε» και μοιραζόμασταν αυτή μας την ατυχία σαν φαντάροι που κάνουν δύσκολο στρατιωτικό. Υπήρχαν ξαφνικά στο καθημερινό λεξιλόγιό μας εκφράσεις συμπόνιας του τύπου «και πάλι καλά», «θα περάσει κι αυτό» και «μη μας ξανατύχει».