Συμπεριλαμβάνεται στη λίστα με τα αγαθά Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO ήδη από το 2011, ενώ αναγνωρίζεται επισήμως από την παγκόσμια ιατρική κοινότητα ως η πιο ευεργετική για την υγεία μας διατροφή, αφού μας προστατεύει από καρδιαγγειακά και νευρολογικά νοσήματα, ενώ βοηθάει στην πρόληψη του καρκίνου και του διαβήτη. Παράλληλα, επειδή βασίζεται κυρίως στην κατανάλωση του ελαιολάδου,φρούτων και λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών ολικής άλεσης, τα οποία βρίσκονται σε αφθονία στις χώρες της Μεσογείου, είναι πλήρως εναρμονισμένη με τις αρχές της βιωσιμότητας και του σεβασμού για το περιβάλλον.
Ο λόγος για τη Μεσογειακή Διατροφή, η οποία, όπως όλοι γνωρίζουμε, έχει τις ρίζες της στην παραδοσιακή κρητική διατροφή. Δεν θα μπορούσε άρα να λάβει χώρα πουθενά αλλού το 1ο Διεθνές Γαστρονομικό και Πολιτιστικό Συμπόσιο του Πανεπιστημίου Yale, το οποίο είχε ως στόχο την προβολή και σύνδεση των καταβολών της κρητικής δίαιτας με τη σύγχρονη Ιστορία και τις ανεκτίμητες γαστρονομικές παραδόσεις του νησιού. Στη διοργάνωση, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη σύμπραξη του Yale, της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Ηρακλείου, έδωσαν το «παρών» επιστήμονες από κορυφαία εγχώρια και διεθνή πανεπιστημιακά ιδρύματα, οι οποίοι παρουσίασαν τα αποτελέσματα των ερευνών και μελετών τους.
Το ελαιόλαδο είχε την τιμητική του φυσικά – όπως δήλωσε άλλωστε η ομότιμη καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αντωνία Τριχοπούλου, η οποία μίλησε κατά τη δεύτερη ημέρα της εκδήλωσης: «Χωρίς ελιά, Μεσογειακή Διατροφή δεν υπάρχει» -, όπως επίσης τα βότανα, τα άγρια χόρτα, καθώς και η λιτή και απέριττη κρητική κουζίνα, η οποία βασίζεται κυρίως στα χορτοφαγικά πιάτα.
Το θέμα όμως που προέκυψε σε συζήτηση την οποία συντόνισε ο Βασίλης Βασιλείου, καθηγητής και πρόεδρος στο Τμήμα Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Yale, είχε να κάνει με το πόσο μπορεί η Μεσογειακή Διατροφή να εφαρμοστεί σε χώρες εκτός Μεσογείου με έναν τρόπο που θα είναι βιώσιμος και έχει τα ίδια οφέλη στην υγεία. Την απάντηση έδωσε ο επιδημιολόγος Πρίσκο Πισιτέλι, από την έδρα της UNESCO για την Αγωγή Υγείας και Βιώσιμης Ανάπτυξης, ο οποίος μίλησε για το πώς μπορεί κάθε χώρα να «υιοθετήσει» τη Μεσογειακή Δίαιτα, ενσωματώνοντας στο διατροφικό μοντέλο τοπικά προϊόντα πλούσια σε πολυφαινόλες, φυτικές ίνες και «καλά» λιπαρά.
Ο πρώην υφυπουργός Αθλητισμού και Πολιτισμού, Λευτέρης Αυγενάκης, χαιρέτισε την εκδήλωση.
Αβοκάντο αντί για ελαιόλαδο
«Planeterranean Diet» (πλανητική διατροφή) ονομάζεται αυτό το νέο διατροφικό μοντέλο, το οποίο συνάδει με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης που τέθηκαν από τα Ηνωμένα Εθνη στην Ατζέντα 2030, καθώς και με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Το σκεπτικό της είναι απλό. Σε κάθε μέρος του κόσμου υπάρχουν συγκεκριμένα τοπικά φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης και πηγές ακόρεστων λιπαρών που έχουν θρεπτικές ιδιότητες παρόμοιες με εκείνες των βασικών προϊόντων της Μεσογειακής Διατροφής. Σκοπός λοιπόν είναι αυτά να αντικαταστήσουν τα τρόφιμα που δεν υπάρχουν εκτός Μεσογείου.
Ανέλυσαν λοιπόν όλα τα τρόφιμα ανά περιοχή και τα κατέταξαν σε τέσσερις κατηγορίες: σε εκείνα που δεν ανεβάζουν τον γλυκαιμικό δείκτη/δημητριακά ολικής άλεσης, που περιέχουν πολυφαινόλες και άλλα φυτοχημικά, με ακόρεστα λιπαρά οξέα και με φυτικές ίνες. Ετσι, για τη Λατινική Αμερική, για παράδειγμα, το αβοκάντο, η παπάγια, οι plantains (μικρές πράσινες μπανάνες) και τα μούρα acai είναι καλές πηγές μονοακόρεστων λιπαρών οξέων και πολυφαινολών. Στην Κεντρική Αφρική, τα δημητριακά ταπιόκα/μανιόκα και το τεφ (teff) πιστεύεται ότι ενισχύουν την παραγωγή λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου, όπως συμβαίνει για τα δημητριακά ολικής άλεσης που είναι τυπικά της Μεσογειακής Διατροφής. Η κινόα είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και παρέχει απαραίτητα αμινοξέα, με περιορισμένη περιεκτικότητα σε λιπαρά (που αποτελείται κυρίως από ελαϊκό και λινολεϊκό οξύ), το καναδικό λάδι κανόλα, καθώς και οι ξηροί καρποί πεκάν περιέχουν μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και φυτοστερόλες, ενώ φαίνεται να μειώνουν και την «κακή» LDL χοληστερόλη. Το σουσάμι και η σόγια, που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά στην Ασία, περιέχουν βιοδραστικές ενώσεις και αντιοξειδωτικές ουσίες ικανές να μειώσουν την υπέρταση, το οξειδωτικό στρες, την αντίσταση στην ινσουλίνη και τους φλεγμονώδεις δείκτες.
Στην ίδια συζήτηση, και προς επίρρωση των επιχειρημάτων του Πρίσκο Πισιτέλι και της Πλανητικής Δίαιτας, ο καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, Ζαν Κλοντ Μουμπάρακ, συνέκρινε τη Μεσογειακή Διατροφή με εκείνη της Νότιας Αμερικής, ενώ ο καθηγητής Γκουάνσενγκ Μα, διευθυντής του Τμήματος Διατροφής και Υγιεινής των Τροφίμων του Πανεπιστημίου του Πεκίνου σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του μίλησε για την κινεζική διατροφή, η οποία δίνει βάση στην κατανάλωση κοτόπουλου, φασολιών σόγιας και κραμβέλαιου.
Η λίστα συνεχίζεται με άλλα τρόφιμα που μπορούν άνετα να ενταχθούν στην Πλανητική Διατροφή, όπως τα φύκια και η σπιρουλίνα που καταναλώνονται ευρέως στην Απω Ανατολή, ο ξηρός καρπός μακαντάμια, το δαμάσκηνο Davidson, τα μούρα, το λάιμ από την Αυστραλία, κ.ά. Μάλιστα, η Εδρα της UNESCO για την Αγωγή Υγείας και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη έχει δημιουργήσει διατροφικές πυραμίδες – Αυστραλία, Αφρική, Λατινική Αμερική, Βόρεια Αμερική, Ασία – με βάση τα τρόφιμα που είναι διαθέσιμα σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, οι οποίες παρουσιάζουν τις ίδιες θρεπτικές ιδιότητες και οφέλη για την υγεία, αλλά και για το περιβάλλον, που παρατηρούνται στη Μεσογειακή Δίαιτα. Ενας τρόπος ζωής και μια διατροφή που ξεκίνησε από την παράδοση και την πλούσια γη της Κρήτης για να φτάσει σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης.
