Ανακυκλώνοντας με στυλ

Στην τελευταία του επίδειξη, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Théâtre du Châtelet τον Ιανουάριο του 2020, στο fashion show με το οποίο ουσιαστικά είπε το μεγάλο αντίο στον κόσμο της μόδας, το πάλαι ποτέ enfant terrible των ντεφιλέ, ο άνθρωπος που έντυσε τους άντρες με φούστες και τις γυναίκες με βινύλ κορσέδες, ο διάσημος σχεδιαστής Ζαν Πολ Γκοτιέ, έδωσε το σύνθημα: «Υπάρχουν πάρα πολλά ρούχα και πάρα πολλά από αυτά δεν φοριούνται ποτέ. Μην τα πετάτε, ανακυκλώστε τα» δήλωσε. «Αντίο στο καινούργιο, καλωσορίζουμε το παλιό».

Η αλήθεια των αριθμών

Η ανάγκη της ανακύκλωσης πλέον περνά και στον χώρο της μόδας και είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Το αποδεικνύει η ίδια η αλήθεια των αριθμών. Κάθε χρόνο παράγουμε περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια προϊόντα ρουχισμού και υπόδησης σε όλον τον κόσμο. Δυστυχώς όμως, εξαιτίας των αστραπιαίων αλλαγών στις τάσεις της μόδας αλλά και της χαμηλής ποιότητας μερικών από αυτών, το 65% της παραγωγής καταλήγει σε κάδους απορριμμάτων μέσα σε 12 μήνες. Mία έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα δύο χιλιάδωνΒρετανίδων έδειξε μάλιστα ότι το μέσο ρούχο φοριέται μόλις επτά φορές πριν πεταχτεί.

Το αποτέλεσμα; Ολα αυτά τα ανεπιθύμητα ρούχα μεταφέρονται σε χωματερές οι οποίες απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο, αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και εντείνουν την κλιματική κρίση, αλλά και μολύνουν το υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα. Υπολογίζεται ότι η βιομηχανία της μόδας ευθύνεται για το 8%-10% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ μόνο η παραγωγή υφασμάτων απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα 1,2 δισ. τόνους CO_² κάθε χρόνο. Την ίδια στιγμή για την παραγωγή των ρούχων χρειάζονται τεράστιες ποσότητες νερού, με τη βιομηχανία της μόδας να ευθύνεται μάλιστα για το 20% της σπατάλης νερού παγκοσμίως.

Eίναι φανερό ότι τα παλιά μας ρούχα αξίζουν μία δεύτερη ευκαιρία. Μπορούν για παράδειγμα να δημιουργηθούν από αυτά πανιά καθαρισμού, για πλοία, βιομηχανίες, γκαράζ κ.λπ., να συλλέξουμε συστατικά για παραγωγή υψηλής ποιότητας χαρτιού κυρίως από τα βαμβακερά, νέες ίνες για παραγωγή καινούργιων ρούχων κυρίως από τα μάλλινα, πολτό για μονωτικά υλικά στα αυτοκίνητα, υλικά που χρησιμοποιούνται ως επίστρωση στα χαλιά, για γέμιση στα έπιπλα κ.ά., να δημιουργήσουμε ακόμη μονωτικά υλικά για θερμομόνωση και ηχομόνωση στα κτίρια κυρίως από την ανακύκλωση παλιών τζιν, ενώ μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν φυσικά τα κουμπιά και τα φερμουάρ.

Βήματα αλλαγής

Μάλιστα σε μια προσπάθεια να περιορίσουν τη σπατάλη και τη ρύπανση στη βιομηχανία ρουχισμού οι χώρες-μέλη της ΕΕ συμφώνησαν πρόσφατα να απαγορεύσουν την καταστροφή απούλητων ρούχων καθώς 5,8 εκατομμύρια τόνοι αδιάθετων ειδών ρουχισμού απορρίπτονται κάθε χρόνο στην ΕΕ, ποσότητα που αντιστοιχεί σε περίπου 11 κιλά για κάθε ευρωπαίο πολίτη. Η αρχική πρόταση που είχε υποβάλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του 2022 προέβλεπε ότι η απόφαση για απαγόρευση ή μη της καταστροφής των απούλητων ρούχων θα λαμβανόταν έπειτα από εκτίμηση της ίδιας της Κομισιόν, για την οποία μπορεί να απαιτούνταν έως τρία χρόνια. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ όμως έκριναν ότι το θέμα επείγει και επέσπευσαν την απαγόρευση.

Πλέον η Ισπανία, η οποία ανέλαβε την εξάμηνη προεδρία της ΕΕ, αναμένεται να διεξαγάγει διαπραγματεύσεις πάνω στον νόμο με εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το τελευταίο θα πρέπει ακόμη να καθορίσει τη θέση του, όμως φαίνεται ότι μπορεί να ταχθεί υπέρ της απαγόρευσης της καταστροφής υφασμάτων που δεν έχουν πουληθεί, καθώς και ηλεκτρονικών συσκευών. Από το μέτρο εξαιρούνται οι μικρές επιχειρήσεις με λιγότερους από 50 εργαζομένους, ενώ οι μεσαίες επιχειρήσεις, με προσωπικό μικρότερο των 250 ατόμων, θα απολαμβάνουν μεταβατική περίοδο τεσσάρων ετών. Ο κανονισμός θεσπίζει ακόμα το νέο «ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος» που δίνει πληροφορίες για τη βιωσιμότητα των προϊόντων.

Οι πρωτεργάτες

Μία γυναίκα που έχει πρωτοστατήσει υπέρ της ανακύκλωσης ρούχων και από πολύ νωρίς έχει υποστηρίξει ότι το μέλλον κρύβεται στη βιωσιμότητα είναι η σχεδιάστρια Στέλλα Μακ Κάρτνεϊ, η κόρη του διάσημου «σκαθαριού» Πολ Μακ Κάρτνεϊ. Ηταν το 2019 όταν στην εβδομάδα μόδας του Παρισιού παρουσίασε μια συλλογή η οποία δημιουργήθηκε σε μεγάλο μέρος της από ανακυκλώσιμα υφάσματα και ρούχα second hand, στο πλαίσιο της εκστρατείας #ThereSheGrows, η οποία στόχευε στη διάσωση του τροπικού δάσους της Σουμάτρας. Για αυτόν τον σκοπό χρησιμοποίησε vintage υφάσματα, ενώ ένα πολύχρωμο φόρεμα που παρουσίασε είχε δημιουργηθεί από t-shirts κομμένα σε λωρίδες. «Μόλις το 1% των ρούχων ανακυκλώνεται! Μόνο 1%. Δηλαδή, πού βαδίζουμε;» αναρωτιόταν με πάθος σε συνέντευξή της στην εφημερίδα «Guardian» το 2018.

Ετσι δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση που πριν από μερικούς μήνες ανακοινώθηκε η συνεργασία της με τη startup Protein Evolution σε ένα νέο εγχείρημα ανακύκλωσης. Αρχής γενομένης από εφέτος, η startup PΕ θα χρησιμοποιήσει την αποκλειστική τεχνολογία της ώστε να επεξεργαστεί τα ανάμεικτα υπολείμματα ρούχων από νάιλον και πολυεστέρα που προέρχονται από τις συλλογές της Μακ Κάρτνεϊ παράγοντας νέες πρώτες ύλες για χρήση σε ενδύματα, υποδήματα ή άλλα προϊόντα, τα οποία η PEI υπόσχεται ότι μπορούν στη συνέχεια να ανακυκλωθούν ξανά, επ’ αόριστον.

Την ίδια στιγμή η Αντζελίνα Τζολί αναδεικνύεται σε πρέσβειρα της ανακύκλωσης ενδυμάτων μέσω του περίφημου Atelier Jolie, το οποίο θα εγκαινιαστεί το προσεχές φθινόπωρο και θα αποτελεί μια «δημιουργική κολεκτίβα κατασκευής ρούχων». Πολλές λεπτομέρειες δεν είναι ξεκάθαρες, το μόνο σίγουρο είναι ότι ως πρώτη ύλη θα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά και μόνο ρετάλια, vintage υλικά, όπως και αναξιοποίητα ρούχα από παλαιότερες σεζόν. Ενθερμη οπαδός της ανακύκλωσης είναι και η Κέιτ Μπλάνσετ, η οποία μάλιστα προωθεί την επαναχρησιμοποίηση θεατρικών αντικειμένων και κοστουμιών, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται και η Αν Χάθαγουεϊ, η οποία στη διάρκεια της  περιοδείας της για την ταινία «Colossal» τo 2017 δεσμεύτηκε να φοράει μόνο δημιουργίες «με οικολογική συνείδηση», όπως vintage κομμάτια ή ρούχα που προέκυψαν μέσα από ανακυκλωμένα υλικά.

Aκόμη και η πριγκίπισσα της Ουαλίας Κέιτ Μίντλετον εμφανίστηκε στο γκαλά της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου το 2019 φορώντας το ίδιο φλοράλ Alexander McQueen φόρεμα που είχε βάλει και στα κινηματογραφικά βραβεία ΒΑFTA πριν από δύο χρόνια. Ομοίως έπραξε και με μια λευκή μακριά τουαλέτα του ίδιου οίκου στην απονομή των BAFTA το 2019 και το 2023 (το μόνο που μεσολάβησε ήταν μια ελαφριά μεταποίηση). Και το αντίπαλον δέος, η Μέγκαν Μαρκλ, δεν θα μπορούσε να μείνει πίσω. To 2019 εμφανίστηκε με το ίδιο φόρεμα του brand Reformation στην επίσκεψή της στην Αυστραλία αλλά και στη Νότιο Αφρική. Kαι φυσικά από τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει η αειθαλής Τζέιν Φόντα. Ηταν το 2019 που υποσχέθηκε να μην αγοράσει ξανά καινούργιο ρούχο, ώστε να ευαισθητοποιήσει το κοινό για τι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Στην απονομή των Οσκαρ το 2020 φόρεσε μάλιστα ξανά το ίδιο κόκκινο φόρεμα – μία δημιουργία του λιβανέζου σχεδιαστή Ελι Σάαμπ – με το οποίο είχε εμφανιστεί και στο φεστιβάλ των Καννών το 2014. Η ανακύκλωση πλέον είναι σίγουρα της μόδας!