Πρόκειται για τον θεσμό που κουβαλά μια εσάνς παραμυθιού, με βασιλείς και βασίλισσες, πρίγκιπες και πριγκίπισσες, που φαίνεται να είναι ικανός ακόμη και εν έτει 2024 να προσφέρει στους «υπηκόους» άρτον και θεάματα. Την ίδια στιγμή περικλείει και μαύρες σελίδες. Τις τελευταίες δεκαετίες πάντως το ερώτημα γίνεται όλο και πιο έντονο: Εξακολουθεί να ασκεί γοητεία η μοναρχία στην Ευρώπη ή πλέον ισχύει η περίφημη φράση «ο βασιλιάς είναι γυμνός»; Οι γνώμες διίστανται, με τον θεσμό σαφώς να διέρχεται κρίση σε κάποιες από τις 12 χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Ισπανία, Βέλγιο, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία κ.ά.) που ακόμη τον διατηρούν, κυρίως εξαιτίας της πληθώρας των οικονομικών και ηθικών σκανδάλων των ανακτόρων τους, αλλά και από τον εν γένει μετασχηματισμό των κοινωνιών. Σε άλλες χώρες πάλι, ο θεσμός εξακολουθεί να είναι κραταιός, αποτελώντας συνεκτικό στοιχείο του έθνους, αν και πρέπει να σημειωθεί ότι (ευτυχώς) δεν διαθέτει ιδιαίτερο ρυθμιστικό πολιτικό ρόλο. Για παράδειγμα, στην Ισπανία, σύμφωνα με έρευνα του 2020, το 40,9% του πληθυσμού προτιμά να μην υπάρχει βασιλιάς.
Aπό την άλλη, στη Δανία, μια αξιοσημείωτη πλειονότητα τάσσεται υπέρ της διατήρησης της μοναρχίας. Σε δημοσκόπηση του 2022 της εφημερίδας «Jyllands-Posten», το 72% των Δανών δήλωσε ότι υποστηρίζει τη μοναρχία, ενώ το 2023 σε δημοσκόπηση που διενεργήθηκε από το TV2 το 78% δήλωσε ότι αναμένει η Δανία να εξακολουθεί να έχει βασιλιά και σε 50 χρόνια από σήμερα. Μάλιστα η υποστήριξη προς τον θεσμό είχε αυξηθεί με την πάροδο των ετών. Οταν ανέβηκε το 1972 στον θρόνο η βασίλισσα Μαργαρίτα, η οποία πριν από μερικές ημέρες παραιτήθηκε υπέρ του γιου της Φρέντερικ, μόνο το 42% των Δανών τασσόταν υπέρ της διατήρησης της βασιλικής οικογένειας.
Η υποστήριξη των Νορβηγών προς τον μακραίωνο θεσμό είναι ακόμα μεγαλύτερη, με έρευνα της εφημερίδας «Nettavisen» το 2022 σε δείγμα 20.000 ατόμων να φανερώνει ότι το 84% τάσσεται υπέρ της διατήρησης της μοναρχίας. Είχε προηγηθεί μάλιστα ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο της χώρας, με τους νορβηγούς βουλευτές να τάσσονται επίσης υπέρ της διατήρησής της με 134 ψήφους έναντι 35 ψήφων κατά.
Τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία βέβαια έρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη μήτρα της μοναρχίας. Σύμφωνα με έρευνα του YouGov τον περασμένο Σεπτέμβριο, έναν χρόνο μετά την άνοδο του βασιλιά Καρόλου Γ’ στον θρόνο, το 62% των Βρετανών υποστηρίζει ότι η χώρα θα πρέπει να συνεχίσει να έχει βασιλιά, ενώ το 26% θεωρεί θα πρέπει να έχει εκλεγμένο αρχηγό κράτους.
Σύννεφα πάνω από τον θρόνο της Δανίας
Η συζήτηση για το μέλλον της μοναρχίας στην Ευρώπη άνοιξε για μία ακόμα φορά μετά την αιφνιδιαστική πρόσφατη παραίτηση της βασίλισσας Μαργαρίτας Β’ της Δανίας. Η 83χρονη μανιώδης καπνίστρια βασίλισσα με την καλλιτεχνική φύση – έκοψε την κακή αυτή συνήθεια μόλις πέρυσι, ύστερα από 66 χρόνια δηλαδή, με τα αγαπημένα της τσιγάρα να είναι τα άφιλτρα Καρέλια – στο τηλεοπτικό της διάγγελμα για το νέο έτος ανακοίνωσε την παραίτησή της. Η μακροβιότερη και μοναδική γυναίκα εν ενεργεία μονάρχης στην Ευρώπη μετά τον θάνατο της Ελισάβετ Β’ της Αγγλίας προέβαλε λόγους υγείας, εξηγώντας ότι μετά την εγχείρηση στην οποία υπεβλήθη στην πλάτη το 2023 αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα «να αφήσει την ευθύνη στην επόμενη γενιά», δηλαδή στον μεγαλύτερο γιο της, τον πρίγκιπα Φρέντερικ.
Οι κακές γλώσσες πάντως υποστηρίζουν ότι η βασίλισσα «θυσιάστηκε» για να σώσει τον γάμο του γιου της, καθώς η απόφασή της αυτή ήρθε λίγες εβδομάδες μετά το πρωτοσέλιδο που τον απεικόνιζε σε νυχτερινή έξοδο στη Μαδρίτη με τη μεξικανή socialite και reality star Τζενοβέβα Καζανόβα. Λέγεται ότι ο κύβος ερρίφθη ουσιαστικά για να κρατηθεί στο πλευρό του η επί 19 χρόνια σύζυγός του Μαίρη, η οποία είναι εξαιρετικά δημοφιλής στους Δανούς, χάρη στην αφοσίωσή της στα καθήκοντα της, αλλά και την άπταιστη γνώση της δανέζικης γλώσσας, για την οποία προσπάθησε πολύ – υπενθυμίζεται ότι γεννήθηκε στην Αυστραλία από σκωτσέζους γονείς. Το love story της με τον Φρέντερικ πάντως μοιάζει βγαλμένο από σαπουνόπερα.
Οι δυο τους γνωρίστηκαν πριν από 23 χρόνια σε μια παμπ στο Σίδνεϊ, με εκείνη να μην έχει αρχικά ιδέα ότι απέναντί της είχε τον διάδοχο του θρόνου της Δανίας. Παντρεύτηκαν το 2004 και απέκτησαν τέσσερα παιδιά, με το image του «άτακτου» Φρέντερικ από party boy να μεταλλάσσεται σε εκείνο ενός σοβαρού οικογενειάρχη. Οι φωτογραφίες του βέβαια με την εκρηκτική Τζενοβέβα Καζανόβα θόλωσαν αυτή την εικόνα. Πάντως το Παλάτι αρνήθηκε να τις σχολιάσει, με την πέτρα του σκανδάλου να εκδίδει δημόσια δήλωση με την οποία αρνήθηκε κάθε είδους ρομαντική σχέση με τον πρίγκιπα, χαρακτηρίζοντας τις φήμες «κακόβουλες».
Δεν είναι πάντως η πρώτη φορά που η βασιλική οικογένεια της Δανίας έρχεται στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Toν Οκτώβριο του 2022 η βασίλισσα Μαργαρίτα Β’, η οποία σημειώνεται ότι είναι αδελφή της Αννας-Μαρίας, συζύγου τους τέως βασιλιά της Ελλάδας Κωνσταντίνου Β’, αποφάσισε να αφαιρέσει τους πριγκιπικούς τίτλους από τα τέσσερα παιδιά του δεύτερου γιου της, πρίγκιπα Γιόακιμ, διατηρώντας όμως τις θέσεις τους στη σειρά διαδοχής του θρόνου. Η βασίλισσα υποστήριξε ότι η απόφασή της ελήφθη ώστε να τους επιτρέψει να έχουν μια πιο φυσιολογική ζωή. O γιος της τάχθηκε εναντίον της απόφασής της, με τη μονάρχη να ζητά συγγνώμη και να παραδέχεται ότι είχε «υποτιμήσει» τον αντίκτυπο των πράξεών της, εμμένοντας όμως στην αρχική ανακοίνωσή της.
Εντύπωση είχαν προκαλέσει το 2017 και τα λεγόμενα του συζύγου της Χένρικ – έφυγε από τη ζωή έναν χρόνο αργότερα –, ο οποίος είχε δηλώσει δημοσίως ότι δεν επιθυμούσε να ταφεί δίπλα στη βασίλισσα, μια και δεν είχε αναγνωριστεί ποτέ ως ίσος της, καθώς έφερε τον τίτλο του πρίγκιπα.
Στον οίκο των Γουίνδσορ
Καμία βασιλική οικογένεια δεν μοιάζει πάντως να προσελκύει περισσότερο το παγκόσμιο ενδιαφέρον από τη βρετανική. Κατ’ αρχάς, είχαμε τον «γάμο του αιώνα», όπως χαρακτηρίστηκε η ένωση Νταϊάνας και Καρόλου, μια σχέση που διαλύθηκε σχεδόν σε «ζωντανή μετάδοση», με τα βρετανικά ταμπλόιντ να δημοσιεύουν σε συνέχειες, ακόμη και σήμερα, πάσης φύσεως λεπτομέρειες εν είδει γαλαζοαίματης σαπουνόπερας. Ποιος δεν θυμάται, για παράδειγμα, την πριγκίπισσα Νταϊάνα με υγρά μάτια να δηλώνει στη διαβόητη συνέντευξη στο BBC το 1995 «Ημασταν τρεις σε αυτόν τον γάμο, οπότε υπήρχε λίγος συνωστισμός»; Ποιος δεν παρακολούθησε τη διαδρομή «της άλλης γυναίκας», της τότε πέτρας του σκανδάλου Καμίλα, η οποία στέφθηκε τελικά βασίλισσα στο πλευρό του Καρόλου Γ’ τον περασμένο Μάιο, 26 χρόνια μετά το τραγικό δυστύχημα της Lady D σε εκείνη την υπόγεια σήραγγα του Παρισιού;
Φυσικά υπάρχει και ο «αρμαγεδδών» πρίγκιπας Χάρι με το Megxit, την απόφασή του δηλαδή μετά της συζύγου του, Μέγκαν Μαρκλ, να παραιτηθούν τον Ιανουάριο του 2020 από τα βασιλικά τους καθήκοντα. Και δεν έφυγαν σιωπηλοί. Μεταξύ άλλων ακολούθησαν μία συνέντευξη στην Οπρα Γουίνφρεϊ, η κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ «Χάρι και Μέγκαν» στο Netflix, στο οποίο ο Χάρι κατηγορούσε προσωπικά τον πρίγκιπα Γουίλιαμ για τον τρόπο που του φέρθηκε κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων του Μegxit, ενώ αποκαλύφθηκαν και οι σκέψεις αυτοκτονίας που έκανε η Μέγκαν, με τον «αποστάτη» του παλατιού να ρίχνει το τελειωτικό χτύπημα στην οικογένειά του μέσα από την αυτοβιογραφία του «Spare» (εφεδρικός). Φυσικά, αυτό το σίριαλ αναμένεται να έχει πολλά ακόμα επεισόδια…
«Η Βιρτζίνια Τζιούφρε κατηγόρησε τον πρίγκιπα Αντριου ότι την κακοποίησε σεξουαλικά όταν ήταν 17 ετών, στο πλαίσιο του δικτύου που είχε στήσει ο Επστάιν.»
Βέβαια, οι πονοκέφαλοι του Μπάκιγχαµ δεν τελειώνουν στον Χάρι, καθώς υπάρχει και ο πρίγκιπας Αντριου που έχει κάνει ό,τι μπορεί για να πλήξει την εικόνα των βρετανικών ανακτόρων. Μάλιστα αυτό το διάστημα το όνομά του βρίσκεται και πάλι στην επικαιρότητα, καθώς ήρθαν στο φως της δημοσιότητας εκατοντάδες σελίδες δικαστικών εγγράφων που αποκαλύφθηκαν από αγωγή που συνδέεται με τον Τζέφρι Επστάιν, τον διαβόητο πολυεκατομμυριούχο ο οποίος συναναστρεφόταν βασιλείς και διασημότητες και κατηγορήθηκε ότι διατηρούσε ένα μεγάλο δίκτυο trafficking ανήλικων κοριτσιών – αυτοκτόνησε στο κελί της φυλακής του το 2019. Η υπόθεση βέβαια είναι ήδη γνωστή. Ηταν το 2014 όταν η Βιρτζίνια Τζιούφρε κατηγόρησε τον πρίγκιπα Αντριου ότι την κακοποίησε σεξουαλικά όταν ήταν 17 ετών, στο πλαίσιο του δικτύου που είχε στήσει ο Επστάιν. Ο πρίγκιπας αρνήθηκε τις κατηγορίες, όμως από τον σάλο που προκλήθηκε αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τα δημόσια καθήκοντά του τον Μάιο του 2020, ενώ τον Ιανουάριο του 2022 τού αφαιρέθηκαν οι στρατιωτικοί τίτλοι και οι πατρωνίες από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’, με τον ίδιο τελικά να έρχεται σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με την Τζιούφρε έναν μήνα αργότερα.
Φυσικά, μπόλικα σκάνδαλα έχει στο ενεργητικό της και η πρώην σύζυγός του, Σάρα Φέργκιουσον. Το 2011 έγινε γνωστό ότι δέχθηκε χρήματα από τον Επστάιν προκειμένου να γλιτώσει τη χρεοκοπία, ενώ από τις πιο εξευτελιστικές στιγμές του βίου της ήταν όταν το 2010 ήρθε στη δημοσιότητα βίντεο το οποίο την παρουσίαζε να ζητά 500.000 στερλίνες από ινδό επιχειρηματία προκειμένου να του εξασφαλίσει προνομιακή πρόσβαση στο περιβάλλον του πρώην συζύγου της, με τον οποίο διατηρεί καλές σχέσεις, παρά το διαζύγιό τους το 1996. Βέβαια ο ινδός επιχειρηματίας στην πραγματικότητα αποδείχθηκε ότι ήταν ένας ρεπόρτερ που της την είχε στημένη. «Οh, dear» που θα αναφωνούσε και ο Κάρολος. Τουλάχιστον έχει τον Γουίλιαμ και την άψογη Κέιτ να σώζουν μέχρι στιγμής την παρτίδα και τα ανάκτορα.
Σκάνδαλα στην Ιβηρική Χερσόνησο
Σε τροχιά σκανδάλων την τελευταία δεκαετία βρίσκεται και η βασιλική οικογένεια της Ισπανίας. Μην ξεχνάμε ότι ο Χουάν Κάρλος παραιτήθηκε από τον θρόνο το 2014 υπέρ του γιου του Φελίπε. Αιτία ήταν μια σειρά από σοβαρά σκάνδαλα, οικονομικής και σεξουαλικής φύσης – λέγεται ότι ο σύζυγος της βασίλισσας Σοφίας έχει κοιμηθεί με πάνω από 5.000 γυναίκες και η ακόρεστη λίμπιντό του χαρακτηριζόταν «κρατικό πρόβλημα» από τις ισπανικές μυστικές υπηρεσίες –, που έπληξαν με σφοδρότητα τη δημόσια εικόνα και τη δημοτικότητά του. Η αποκαθήλωση άρχισε το 2012, όταν ο ισπανικός λαός αντέδρασε έντονα στις αποκαλύψεις για την απόφαση του τέως βασιλέα να πάει σε σαφάρι στην Μποτσουάνα ξοδεύοντας 10.000 ευρώ την ημέρα, την περίοδο που η χώρα του μαστιζόταν από βαθιά οικονομική κρίση.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει και το σκάνδαλο της Ινφάντα Κριστίνα, μεγαλύτερης αδελφής του βασιλιά Φελίπε, η οποία δικάστηκε μαζί με τον σύζυγό της, Ινιάκι Ουρντανγκαρίν, για διαφθορά, κατηγορίες από τις οποίες η ίδια τελικά αθωώθηκε το 2017. Το τίμημα που πλήρωσε όμως ήταν ακριβό, καθώς ο αδελφός της το 2015 της αποστέρησε τους τίτλους που κατείχε. Σημειώνεται ότι με τον σύζυγό της, ο οποίος τελικά καταδικάστηκε σε ποινή πέντε ετών και δέκα μηνών – αποφυλακίστηκε το 2021 με περιοριστικούς όρους –, χώρισαν το 2022.
Το ισπανικό Στέµµα ελπίζει στη φωτογενή νεαρή διάδοχο του θρόνου, τη 18χρονη Λεονόρ, πρωτότοκη κόρη του βασιλιά Φελίπε και της βασίλισσας Λετίθια, η οποία µε την απλότητά της έχει κερδίσει τον ισπανικό λαό, επισκιάζοντας το σκάνδαλο που έχει ξεσπάσει ακόµα και γύρω από το πρόσωπο της µητέρας της. Συγκεκριμένα, ο Χάιμε ντελ Μπούργκο, πρώην γαμπρός της Λετίθια, ισχυρίζεται ότι διατηρούσε σχέση μαζί του πριν αλλά και μετά τον γάμο της με τον Φελίπε, με τον οποίο υπενθυμίζεται ότι παντρεύτηκαν το 2004 και απέκτησαν τα δύο παιδιά τους, την πριγκίπισσα Λεονόρ το 2005 και την πριγκίπισσα Ινφάντα Σοφία το 2007. Σύμφωνα με τον ίδιο, η σχέση τους τερματίστηκε το 2011 και εκείνος έναν χρόνο αργότερα παντρεύτηκε την αδελφή της Λετίθια, με την οποία πήραν διαζύγιο το 2014.
Λίγο μακρύτερα, στο χρυσοφόρο πριγκιπάτο του Μονακό, η ζωή κυλά σε παραμυθένιο σκηνικό, με τα σκάνδαλα όμως να είναι δυσανάλογα με το μέγεθός του. Σκάνδαλα που αφορούν την προσωπική ζωή των μελών της πριγκιπικής οικογένειας και στα οποία είχαμε αναφερθεί στο ΒΗΜΑgazino μέσα από ένα μεγάλο ρεπορτάζ στο παρελθόν.
Βασιλικά «παραπτώματα» στον Βορρά
Ομοίως και οι βασιλικές οικογένειες της Σουηδίας, της Ολλανδίας και της Νορβηγίας, αλλά και αυτή του Βελγίου, κρύβουν κάποιους «σκελετούς» στις ντουλάπες τους. Για παράδειγµα, ο βασιλιάς της Σουηδίας Κάρολος ΙΣτ’ Γουσταύος βρέθηκε στο στόχαστρο το 2010, έπειτα από τη δημοσίευση της βιογραφίας του με τίτλο «The Reluctant Monarch», σύμφωνα με την οποία επιδιδόταν σε άγρια σεξουαλικά πάρτι με στρίπερς, ενώ παραλλήλως διατηρούσε και μακροχρόνια σχέση με μια τραγουδίστρια τη δεκαετία του ’90. Μάλιστα ο ίδιος, μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, προχώρησε σε μία μάλλον αόριστη δήλωση σύμφωνα με την οποία ο ίδιος και η οικογένειά του επέλεξαν να γυρίσουν σελίδα και να προχωρήσουν μπροστά, μιλώντας για «γεγονότα που συνέβησαν πριν από καιρό».
Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση του προηγούμενου βασιλιά του Βελγίου, Αλβέρτου Β‘, ο οποίος αρνιόταν επί σειρά ετών ότι είχε αποκτήσει νόθα κόρη, για να διαψευστεί αργότερα από ένα τεστ πατρότητας. Ετσι, το 2020 (επτά χρόνια από την παραίτησή του από τον βελγικό θρόνο για λόγους υγείας), αναγκάστηκε να αναγνωρίσει ότι η σήμερα 55χρονη εικαστικός Ντελφίν Μποέλ είναι βιολογικό του παιδί.
Την ίδια στιγμή η βασιλική οικογένεια της Νορβηγίας βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα το 2001, όταν ο διάδοχος του θρόνου, πρίγκιπας Χάακον, αποφάσισε να παντρευτεί την «κοινή θνητή» Μέτε-Μάριτ, µια ανύπαντρη µητέρα µε παρελθόν «µη προσήκον», για τα βασιλικά τουλάχιστον δεδοµένα. Η ίδια υπήρξε ενεργή στη rave σκηνή του Οσλο, ενώ ο πατέρας του παιδιού της είχε στο παρελθόν µια περιπέτεια µε τη Δικαιοσύνη.
Ολα αυτά προκαλούσαν μια συνεχή συζήτηση στη Νορβηγία τα πρώτα χρόνια μετά τον αρραβώνα και τον γάμο του ζευγαριού. Το κερασάκι στην τούρτα ήρθε το 2019, όταν αποκαλύφθηκε η φιλία της Μέτε-Μάριτ με τον καταδικασμένο για σεξουαλικά εγκλήματα Τζέφρι Επστάιν, τον οποίο συνάντησε αρκετές φορές μεταξύ 2011 και 2013, μετά δηλαδή την πρώτη καταδίκη του για σεξουαλική διακίνηση ανηλίκων το 2008 και την αποφυλάκισή του. Μάλιστα ο πρίγκιπας Χάακον έδωσε το «παρών» σε μία από αυτές τις συναντήσεις, ενώ το ζευγάρι βρισκόταν σε διακοπές στον Αγιο Βαρθολομαίο. Σε δήλωσή της, η Μέτε-Μάριτ εξέφρασε τη λύπη της που δεν διερεύνησε το παρελθόν του Επστάιν.
Βέβαια, μαύρο πρόβατο της οικογένειας είναι και η πριγκίπισσα Μάρτα Λουίζ, με την αγάπη της για τις αμφιλεγόμενες εναλλακτικές θεραπείες ουκ ολίγες φορές να έχει προκαλέσει πονοκεφάλους στο νορβηγικό Παλάτι. Συγκεκριμένα, μετά το διαζύγιό της από τον συγγραφέα Αρι Μπεν το 2017 – ο ίδιος δύο χρόνια αργότερα αυτοκτόνησε – συνδέθηκε ερωτικά με τον αφροαμερικανό αυτοαποκαλούμενο σαμάνο Ντουρέκ Βέρετ, τον οποίο πολλά νορβηγικά Μέσα αποκαλούν κοινό απατεώνα.
Οι δυο τους μάλιστα έχουν διοργανώσει σεμινάρια που έφεραν τον τίτλο «Η πριγκίπισσα και ο σαμάνος», τα οποία επίσης δέχθηκαν ευρεία κριτική, ενώ έφτασαν στο σημείο να πουλήσουν στο Διαδίκτυο μενταγιόν το οποίο ισχυρίζονταν ότι απομακρύνει την COVID-19. Την ίδια στιγμή, η Μάρτα Λουίζ έχει δηλώσει ότι είναι σε θέση να επικοινωνεί… με αγγέλους. Το 2019 η βασιλική αυλή ανακοίνωσε ότι δεν θα χρησιμοποιεί πλέον τον τίτλο της πριγκίπισσας στις επιχειρηματικές της δραστηριότητες και κάπως έτσι η ίδια το 2022 παραιτήθηκε από τα βασιλικά της καθήκοντα, ανακουφίζοντας τελικά την οικογένειά της. Σημειώνεται ότι τον επόμενο Αύγουστο αναμένεται να νυμφευθεί τον αγαπημένο της σαμάνο, με τον οποίο αρραβωνιάστηκε τον Ιούνιο του 2022. Βίον ανθόσπαρτον.
Λιγότερο πάντως από όλους έχει απασχολήσει τη διεθνή επικαιρότητα η βασιλική οικογένεια της Ολλανδίας. Αν και σηµειώνεται ότι ο βασιλιάς Γουλιέλµος-Αλέξανδρος πέρασε µια δύσκολη εφηβεία, µετά τον γάµο του µε τη Μάξιµα Σορεγέτα το 2002, η οποία κατάγεται από την Αργεντινή, ο ίδιος µεταµορφώθηκε σε σοβαρό οικογενειάρχη αντάξιο του ολλανδικού θρόνου, στον οποίο ανήλθε το 2013. Σηµειώνεται ότι το βασιλικό ζεύγος της Ολλανδίας διατηρεί κατοικία στο Πόρτο Χέλι και συνδέεται φιλικά µε έλληνες επιχειρηµατίες και εφοπλιστές, καθώς επισκέπτεται συχνά τη χώρα µας. Μάλιστα είχαν δεχθεί επικρίσεις όταν τον Οκτώβριο του 2020 επέλεξαν την Ελλάδα για να περάσουν το lockdown λόγω COVID-19.